Λόγος της Πέλλας Ηλεκτρονική Εφημερίδα Νομού Πέλλας
Εκατοντάδες χρόνια τώρα, ένα από τα σημαντικότερα τελετουργικά της Ορθοδοξίας συνεχίζει να προκαλεί έντονες αντιπαραθέσεις, ακόμη και στους κόλπους της εκκλησίας
Οι μεν μιλούν για «θαύμα» οι δε για «απάτη». Πού ακριβώς κρύβεται η αλήθεια και παρεμπιπτόντως γιατί συνεχίζει να έρχεται στην Ελλάδα με τιμές αρχηγού κράτους;
Ένα κείμενο έρευνα του Γιάννη Γορανίτη για το insidestory.gr:
Ιεροσόλυμα, Μεγάλο Σάββατο, 11:00 π.μ. Ισραηλινοί στρατιωτικοί και αστυνομικοί, και εκπρόσωποι των άλλων δογμάτων επιθεωρούν το ιερό κουβούκλιο του πανάγιου τάφου. Αφού πιστοποιήσουν ότι δεν υπάρχει αναμμένο καντήλι ή άλλη πηγή φωτός, η πόρτα σφραγίζεται με κερί και φρουροί παραμένουν μπροστά από την είσοδο.
Στις 12 ακριβώς ξεκινά η πομπή γύρω από τον τάφο και αμέσως μετά την ολοκλήρωση της λιτανείας η πόρτα αποσφραγίζεται. Ο ελληνορθόδοξος πατριάρχης Ιεροσολύμων βγάζει την αρχιερατική στολή και μένει με το λευκό στιχάριο, το πετραχήλι και τη ζώνη. Εκπρόσωποι των άλλων δογμάτων ελέγχουν τα άμφια του και στη συνέχεια του δίνουν τους σβηστούς πυρσούς. Τον συνοδεύει ο πατριάρχης των Αρμενίων και ο δραγουμάνος, οι οποίοι όμως μένουν στον προθάλαμο. Ο πατριάρχης μπαίνει στο ιερό κουβούκλιο και μένει εκεί για περίπου 15 λεπτά προσευχόμενος. Όπως διαβάζουμεΤό Ἅγιο Φῶς, Πατριαρχείο Ἱεροσολύμων στο site του Πατριαρχείου, «μετὰ τὸ πέρας τῆς εὐχῆς τοποθετεῖ τὸ βαμβάκιον εἰς τὸν Πανάγιον Τάφον καὶ μὲ θαυμαστὸν τρόπον ἀνάβει. Μὲ αὐτὸ ἀνάβει τὰ κεριὰ καὶ ἐξέρχεται ἀπὸ τὸ Ἱερὸν Κουβούκλιον».
Τα αναμμένα κεριά είναι 33, όσα και τα χρόνια του Ιησού. «Δεύτε λάβετε φως εκ του ανεσπέρου φωτός», λέει ο πατριάρχης και μοιράζει το άγιο φως στους πιστούς. Μεταξύ πιστών και κληρικών επικρατεί κλίμα έκστασης και συγκίνησης. Αρκετοί παρευρισκόμενοι αναφέρουν την εμφάνιση λάμψεων, κάποιοι μιλούν για λευκές οριζόντιες αστραπές στο θόλο του τάφου, άλλοι για θερμές κίτρινες φωτεινές μπάλες στον προαύλιο χώρο και σταυρούς πάνω από τις λαμπάδες, ενώ ορισμένοι κάνουν λόγο για γαλάζιο φως που εκπορεύεται από τους τοίχους του τάφου. Σχεδόν κάθε χρόνο καταγράφονται μαρτυρίες ότι οι λαμπάδες και οι κανδήλες που κρατούν στα χέρια τους οι πιστοί ανάβουν μόνα τους, πριν καν ο πατριάρχης βγει με τα αναμμένα κεριά.
Όλα αυτά βέβαια αντλούνται από μαρτυρίες πιστών και την (ημι)επίσημη εκδοχή του ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου. Αρκετοί ετερόδοξοι ή σκεπτικιστές ισχυρίζονται ότι αρκετά από τα σκέλη του τελετουργικού δεν εφαρμόζονται πια –όπως π.χ. ο σωματικός έλεγχος του Πατριάρχη ή η επιθεώρηση του κουβουκλίου από αστυνομικούς. Σε αφιέρωμα της εκπομπής «Γκρίζες Ζώνες» το 2001 ο επίσκοπος Αρίσταρχος δήλωσε ότι το τελετουργικό του σωματικού ελέγχου στον Πατριάρχη δεν εφαρμόζεται πια, καθώς ο πατριάρχης μένει με το λευκό χιτώνιο. Οι βασικές αντιρρήσεις βέβαια, αφορούν τον τρόπο με τον οποίο ανάβει το φως.
Θαύμα, λοιπόν;
Θαύμα, μας διαβεβαιώνει ο συντάκτης της περιγραφής: «Πρόκειται διὰ ἀληθινὸν θαῦμα, τὸ ὁποῖον δὲν χωρᾶ καμιὰν ἀμφισβήτησιν». Στη συνέχεια αναφέρεται και μια άλλη, εξίσου πολυσυζητημένη πτυχή του τελετουργικού: «Τὸ σπουδαῖον εἶναι ὅτι τὸ ἅγιον φῶς διὰ ὀλίγα λεπτὰ δὲν ἔχει πυράδα. Δηλαδὴ ἐὰν εἷς ἀκουμπήσῃ τὸ ἅγιον φῶς εἰς τὰ χέρια του δὲν θὰ καῇ. Πραγματικῶς εἶναι ἓν ἐκ τῶν μεγαλυτέρων Θαυμάτων τῆς χριστιανοσύνης, τὸ ὁποῖον ἐπαναλαμβάνεται κάθε χρόνον τὸ Μέγα Σάββατον».
Έντονα αμφισβητείται και η διαβεβαίωση ότι στο εσωτερικό του τάφου δεν υπάρχει καμία πηγή τεχνητού φωτισμού. Η αμφισβήτηση μάλιστα δεν προέρχεται από ετερόδοξους, σκεπτικιστές ή άθεους, αλλά από το ίδιο το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων. Σε παλαιότερη ανάρτηση στο site, διαβάζουμε για την «ακοίμητο κανδήλα»: «ἡ λυχνία, ἧς γίνεται χρῆσις ἐν τῇ ἱερᾷ τελετῇ, μεταφέρεται ἐν παρατάξει ἀπὸ τοῦ κελλίου, ἐν ᾧ φυλάσσεται παρὰ τὴν ἁγίαν Ἀποκαθήλωσιν, ὑπὸ τοῦ ἡμετέρου Σκευοφύλακος τοῦ Ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως, ἡγουμένου τοῦ Δραγουμάνου καὶ ἑνὸς Ἀρχιερέως, εἰς τὸ ἅγιον Κουβούκλιον διὰ τῆς συντομωτέρας ὁδοῦ, ἦτοι διὰ τοῦ μεταξὺ τῆς ἁγίας Ἀποκαθηλώσεως καὶ τοῦ ἁγίου Κουβουκλίου τόπου. Ἅμα τῇ ἐλεύσει αὐτῶν ὁ Δραγουμάνος ἀποσφραγίζει τὴν θύραν τοῦ Κουβουκλίου καὶ εἰσέρχεται ἐντὸς ὁ ἡμέτερος Σκευοφύλαξ ὁ φέρων τὴν ἱερὰν λυχνίαν, ἥν τοποθετεῖ ἐπὶ τοῦ ἁγίου Τάφου» (το πλήρες κείμενο έχει αφαιρεθεί από την ιστοσελίδα, αλλά έχει διατηρηθεί σε αρκετά blogs και sites πιστών).
Μήπως λοιπόν η ερμηνεία είναι πολύ πιο απλή και η εξήγηση του «θαύματος» κρύβεται στην ερμηνεία της λέξης «ακοίμητος» που προσδιορίζει την ιδιότητα της κανδήλας;
Στις «Γκρίζες ΖώνεςΓκρίζες Ζώνες – Άγιο Φως Ιεροσόλυμα» o μητροπολίτης Κορνήλιος, ο οποίος εκείνη τη χρονιά μπήκε στον πανάγιο τάφο ως τοποτηρητής του Πατριαρχικού θρόνου στη θέση του Ειρηναίου, μίλησε για το φυσικό και υπερφυσικό (ή κτιστό και άκτιστο) φως: «Οι ευχές του Πατριάρχη έχουν τη δύναμη να καθαγιάσουν το φυσικό φως. Υπάρχει το φυσικό και το υπερφυσικό φως». Η Μαρία Καρχιλάκη τον ρωτά: «Εδώ μιλάμε για φυσικό ή υπερφυσικό φως;». «Εδώ μιλάμε για φυσικό φως», λέει αυθόρμητα ο κ. Κορνήλιος, «είναι φυσικό φως, το οποίο ανάβεται από την ακοίμητη κανδήλα εντός του Ιερού Κουβουκλίου». Ο μητροπολίτης προσέγγισε αρκετά προσεκτικά την έννοια του θαύματος: «Θαύμα είναι η επίκληση ή η προσευχή του αρχιερέως και καθαγιάζεται το φως».
Ο Μέγας Πρωτοπρεσβυτέρος του Οικουμενικού Πατριαρχείου και διδάκτωρ Θεολογίας Γεώργιος Τσέτσης στο άρθρο «Θρύλος και πραγματικότητα για το Άγιον Φως» (Το Βήμα, 21/4/2006), έγραψε: «Ο πατριάρχης ανάβει την λαμπάδα του από την ακοίμητη κανδήλα που βρίσκεται πάνω στον πανάγιο τάφο. Όπως ακριβώς πράττει ο κάθε πατριάρχης και ο κάθε κληρικός την μέρα της Λαμπρής, όταν παίρνει φως Χριστού από την ακοίμητη κανδήλα που βρίσκεται υπεράνω της συμβολίζουσας τον τάφο του Κυρίου αγίας τράπεζας. Το μυστήριο όμως που καλλιεργήθηκε γύρω από το τελετουργικό της αφής του αγίου φωτός και οι λαϊκές περί αυτού αντιλήψεις στις μέρες μας συνετέλεσαν στην οικειοποίηση και εκμετάλλευση από εξωεκκλησιαστικούς κύκλους της άκρως συμβολικής και κατανυκτικής αυτής λειτουργικής πράξεως της εκκλησίας μας».
Με την άποψη αυτή συμφωνεί και ο καθηγητής Κωνσταντίνος Καλοκύρης στο βιβλίο «Tο αρχιτεκτονικό συγκρότημα του ναού της αναστάσεως Ιεροσολύμων και το θέμα του αγίου φωτός» (University Studio Press, 1999): «Πρόκειται για έναν θρύλο, ο οποίος καλλιεργήθηκε στους αγίους τόπους μετά την εισβολή των σταυροφόρων και στο πλαίσιο της διαμάχης ορθοδόξων, λατίνων και Αρμενίων, που ο καθείς διεκδικούσε δι’ εαυτόν το προνόμιο του “λαμβάνειν εξ ουρανού” το ανέσπερο φως!»
Και συνεχίζει ο Γιάννης Γορανίτης στο insidestory.gr
Απάτη, λοιπόν;
Αν η επίσημη εκκλησία υιοθετούσε την, σε κάθε περίπτωση, λογικοφανή ερμηνεία περί ευλογίας του «φυσικού φωτός» από τον Πατριάρχη, ουδείς θα δικαιούτο να μιλάει για απάτη. Ουδείς επίσης, ακόμη κι αν διαφωνεί με τον πυρήνα της σκέψης των ορθοδόξων, θα μπορούσε να τους ψέξει για τη συγκεκριμένη τελετουργία. Η έντονη όμως και συστηματική επαναφορά της θεωρία του «θαύματος», είναι αυτή που μοιάζει να ερεθίζει τους σκεπτικιστές και να αναζωπυρώνει κάθε χρόνο τη σχετική αντιπαράθεση. Μια απλή αναζήτηση στο Google θα σας φέρει αντιμέτωπους με σωρεία δημοσιευμάτων ένθεν κακείθεν. Η επικρατούσα άποψη στις τάξεις των επικριτών είναι ότι πρόκειται για μια καλά οργανωμένη επιχείρηση των κληρικών του Πατριαρχείου.
Ακόμη και όσοι αποδέχονται ότι η λυχνία στο εσωτερικό του πανάγιου τάφου είναι σβηστή όταν εισέρχεται στον χώρο ο πατριάρχης, υποδεικνύουν προς την εκδοχή του φωσφόρου. Το στοιχείο αυτό, με τη βοήθεια κατάλληλων διαλυτών, έχει την ιδιότητα να αυτοαναφλέγεται μετά από ορισμένο διάστημα. Σύμφωνα με τους επικριτές της θεωρίας του θαύματος Η λέξη «θαύμα» ξεκινά να εμφανίζεται σε μαρτυρίες προσκυνητών σχετικά με το άγιο φως μετά τον 9ο αιώνα. Αρκετοί ιστορικοί υποδεικνύουν τη σχετική μαρτυρία του Γάλλου μοναχού Βερνάρδου: «Κατόπιν, αρχίζουν να ψάλουν το Κύριε Ελέησον μέχρις ότου ένας άγγελος έρθει και ανάψει το φως στα λυχνάρια που κρέμονται πάνω από τον τάφο. Ο πατριάρχης μεταδίδει το φως στους επισκόπους και τον λαό, και ο καθένας έχει φως εκεί όπου στέκεται», θα μπορούσαν οι κληρικοί που οργανώνουν την τελετή να εμβαπτίζουν τα κεριά σε υγρό φωσφόρο ή σε κάποια αντίστοιχη χημική ένωση, την οποία για ευνόητους λόγους δεν αποκαλύπτουν. Η θεωρία αυτή σκοντάφτει στο γεγονός ότι η παράδοση του αγίου φωτός ξεκινά τον 9ο αιώνα (κατ’ άλλους αρκετούς αιώνες νωρίτερα), όταν το στοιχείο δεν είχε ανακαλυφθεί ακόμη.
Σύμφωνα με μια παράλληλη ερμηνεία, το υπέδαφος της περιοχής είναι πλούσιο σε φωσφόρο και άλλες χημικές ουσίες που θα μπορούσαν να ευνοήσουν την ανάφλεξη των κεριών με χρονοκαθυστέρηση. Με δεδομένο ότι ο λευκός φωσφόρος αυτοαναφλέγεται στους 35 βαθμούς, καθίσταται ευκολότερη η ερμηνεία του φαινόμενου της «ακαΐας» –Oρισμένοι πιστοί ισχυρίζονται ότι δεν καίγονται από τη φλόγα του κεριού και δημοσιεύουν, μάλλον αμφιλεγόμενα, βίντεο προκειμένου να το αποδείξουν.
Π.χ. αυτό:
ή αυτό
Δεν είναι όμως όλες οι προσεγγίσεις των ορθοδόξων εξίσου ακραίες. Ένα από τα πιο πλήρη συγγράμματα για το ζήτημα, στο οποίο παρουσιάζονται όλες (σχεδόν) οι απόψεις είναι το «Φωτομαχικά-ΑντιφωτομαχικάΣτην Πολιτεία» του π. Γεώργιου Μεταλληνού (Κάτοπτρο, 2001). Ο διάλογος βέβαια κάθε άλλο παρά πρόσφατος είναι. Ήδη από το 1828 ο Αδαμάντιος Κοραής τον είχε αποτυπώσει στον περιβόητο «Διάλογον περί του εν Ιεροσολύμοις αγίου φωτόςΔιαβάστε τον εδώ». Στην πρώτη σελίδα μάλιστα αναφέρονται τα «φωσφορικά πυρεία» (briquet phosphorique) ως η πιθανότερη εξήγηση του θαύματος.
Ο διάλογος συνεχίστηκε καθ’ όλη τη διάρκεια του 18ου και 19ου αιώνα με πλέον ενδεικτική τη διαφωνία του θεολόγου Νικηφόρου Θεοτόκη με τον στοχαστή Ευγένιο Βούλγαρη. Ο πρώτος αποδίδει το γεγονός σε τέχνασμα με τη βοήθεια πυρίτη, ενώ ο δεύτερος συγκλίνει στη θεωρία του θαύματος.
Επιστημονικές εξηγήσεις δεν επικαλούνται όμως μόνο οι «φωτομάχοι». Τα τελευταία χρόνια σε πολλά χριστιανορθόδοξα blogs εμφανίζεται και αναλύεται η επιτόπια έρευνα του Ρώσου φυσικού Αντρέι Βολκόβ. Ο Βολκόβ αναφέρει “Russian physicist unravels the mystery of the Holy Fire” ότι κατέγραψε μια ηλεκτρική εκκένωση, η οποία «είναι άγνωστο αν προήλθε από κεραυνό ή αν υπήρχαν τεχνικά προβλήματα στον εξοπλισμό του τηλεοπτικού συνεργείου». Οι ακραίες αποκλίσεις στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που κατέγραψε ο παλμογράφος του Βολκόβ αποτελεί βασικό επιχείρημα των υπέρμαχων της θεωρίας του θαύματος. Αγνοούν βέβαια τη συνέχεια των δηλώσεων του: «Είναι βέβαιο ότι αυτές οι ροές ενέργειας δεν έχουν καμία σχέση με το φως» . Η ερμηνεία που δίνει είναι ότι πρόκειται για πλάσμα χαμηλής θερμοκρασίας, το οποίο εκτός των άλλων έχει την ιδιότητα να μην καίει τα πρώτα λεπτά μετά το άναμμα της φλόγας.
Το Z Tours και το Άγιο Φως στην Ελλάδα
Είτε πρόκειται για προϊόν θαύματος είτε για τρικ, το άγιο φως φτάνει αυθημερόν στη χώρα μας. Λίγη ώρα μετά την τελετή στον Πανάγιο τάφο, μεταφέρεται με ειδικές λυχνίες στο κυβερνητικό αεροσκάφος συνοδεία της πολυμελούς αποστολής αξιωματούχων. Στο Ελ. Βενιζέλος το περιμένουν με αναμμένες μηχανές –που λέει το κλισέ– εμπορικά και στρατιωτικά αεροσκάφη, ελικόπτερα και άλλα μέσα προκειμένου να το μεταφέρουν στις μητροπόλεις όλης της χώρας και από εκεί σε όλες τις κατά τόπου εκκλησίες. Ή στις περισσότερες. Ή τέλος πάντων σε όσες προλάβουν, αφού η διαδικασία μεταφοράς του μεταλαμπαδευμένου φωτός ξεκινά γύρω στις 9 το βράδυ.
Η παράδοση όμως της μεταφοράς του αγίου φωτός δεν είναι τόσο παλιά όσο ενδεχομένως υποθέτουν οι περισσότεροι. Και σίγουρα όχι μακραίωνη. Είναι ένα από τα πιο τυπικά παραδείγματα αυτού που ο Έρικ Χομπσμπάουμ περιγράφει ως «επινοημένη παράδοση».
Η ιδέα της αεροδιακομιδής προέκυψε τη δεκαετία του ’80, από τον Ιάκωβο Οικονομίδη, ιδιοκτήτη του ταξιδιωτικού πρακτορείου Z Tours, το οποίο εξειδικευόταν στην οργάνωση προσκυνηματικών εκδρομών στους Αγίους Τόπους. Έως τότε η μεταφορά του φωτός γινόταν με πλοίο της γραμμής, χωρίς όμως να παίρνει τελετουργικές διαστάσεις ή να συνδέεται με τις αναστάσιμες ακολουθίες ανά τη χώρα. Πώς θα μπορούσε άλλωστε, αφού το φως έφτανε 7-10 ημέρες μετά το Πάσχα;
Σε ένα από τα ταξίδια του Z Tours ένας πελάτης διαμαρτυρήθηκε επειδή δεν του επιτράπηκε να μεταφέρει στο αεροπλάνο ένα αναμμένο καντήλι με άγιο φως. Ο Οικονομίδης που διατηρούσε άριστες σχέσεις με τον τότε έξαρχο του πανάγιου τάφου στην Αθήνα, Ειρηναίο, πρότεινε τη μεταφορά του άγιου φωτός με ειδική πτήση της Ολυμπιακής Αεροπορίας από το Τελ Αβίβ «με τις πρέπουσες τιμές». Το αίτημα έγινε αποδεκτό με τη συνδρομή του Θεόδωρου Τσακιρίδη, υψηλόβαθμου στελέχους της Ολυμπιακής, μετέπειτα Πρόεδρος της Ολυμπιακής Αεροπλοΐας, και το 1988 (και όχι το 1998 όπως λανθασμένα αναφέρεται σε δεκάδες ιστοσελίδες) ξεκίνησαν οι πτήσεις charter.
Σε αυτές επιβιβάζονταν εκπρόσωποι της Κυβέρνησης, επίσημοι προσκεκλημένοι και 200-300 προσκυνητές, οι οποίοι βέβαια πλήρωναν κανονικά τα έξοδα μεταφοράς και διαμονής στο Z Tours. Ο Οικονομίδης ως “χορηγός” της μεταφοράς ήταν αυτός που έβγαινε από το αεροσκάφος πίσω από τον Έξαρχο και περπατούσε στο κόκκινο χαλί κρατώντας τη λυχνία ασφαλείας, όσο το στρατιωτικό άγημα και οι άνδρες της προεδρικής φρουράς απέδιδαν τις τιμές αρχηγού κράτους. Όπως ο ίδιος ο Οικονομίδης αφηγήθηκε στις «Γκρίζες Ζώνες», κατά τη διάρκεια της πτήσης για την Ελλάδα η λυχνία έσβησε, αλλά «ως εκ θαύματος» εμφανίστηκε ένας προσκυνητής από το Άργος που κάθε χρόνο μετείχε στην αποστολή και του είπε ότι είχε ο ίδιος άγιο φως μαζί του.
[Μια παρένθεση για ιστορικούς λόγους: Τον Αύγουστο του 2001 ο Ειρηναίος εκλέχθηκε πατριάρχης Ιεροσολύμων. Έμεινε στη θέση του έως το 2005, όταν και αποκηρύχθηκε από την αγιοταφική αδελφότητα, λόγω οικονομικών σκανδάλων και κακοδιαχείρισης. Κατηγορήθηκε μάλιστα ότι πούλησε και ενοικίασε χωρίς οποιαδήποτε έγκριση ακίνητη περιουσία του Πατριαρχείου και μετέφερε μεγάλα χρηματικά ποσά σε λογαριασμούς του στο εξωτερικό. Η παλαιστινιακή αρχή που ερεύνησε τις κατηγορίες δεν βρήκε ενοχοποιητικά στοιχεία, αλλά το Οικουμενικό Πατριαρχείο διέγραψε το όνομά του από τα δίπτυχα της ορθόδοξης εκκλησίας. Σήμερα, έχοντας καθαιρεθεί από όλους τους βαθμούς ιεροσύνης, ζει φρουρούμενος στην οικία του εντός του πατριαρχείου.]
Κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο Ειρηναίος απένειμε στον ταξιδιωτικό πράκτορα Ιάκωβο Οικονομίδη τον «Μεγαλόσταυρο του Τάγματος του Παναγίου Τάφου», ενώ λίγους μήνες αργότερα τον έχρισε «Ανώτερο Ταξιάρχη του Πανάγιου Τάφου». Όπως αναφέρεται σε ρεπορτάζ των Ν. Λεοντόπουλου και Μ. Πετροπούλου στην Ελευθεροτυπία, ο Οικονομίδης συμμετείχε τον Αύγουστο του 2001 στην τελετή ενθρόνισης του πατριάρχη, ενώ ως εκπρόσωπός του αρχιερέα επικοινωνούσε με δημοσιογράφους και τους παρέπεμπε στον Γιόσι Γκέρσον, ο οποίος έγινε γνωστός από την υπόθεση Βαβύλη “Το φάντασμα του Βαβύλη πλανάται στα παρασκήνια της Εκκλησίας από την Ελλάδα ως το Ισραήλ και την Κάτω Ιταλία”. Το όνομα του Απόστολου Βαβύλη αναφέρεται και στο ρεπορτάζ της: «Ο Βαβύλης και ο Γκέρσον από τα δωµάτια του ξενοδοχείου El Dan θα ρυθµίσουν όχι µόνο τα της ενθρόνισης, αλλά και τη µετάδοση στο ίντερνετ του αγίου φωτός το 2002».
Το ταξιδιωτικό γραφείο Z Tours, επί της οδού Νίκης 23, έκλεισε στα μέσα της δεκαετίας του 2000, αλλά από το 2002 την κάλυψη των εξόδων, την τελετή της μεταφοράς και διανομής του φωτός εντός της χώρας, και βέβαια την «απόδοση τιμών αρχηγού κράτους», παρά την έντονη κριτική που έχει δεχθεί, είχε αναλάβει η ελληνική πολιτεία. Το κόστος συνεχίζει να βαρύνει έως σήμερα το Υπουργείο Εξωτερικών, ενώ η μεταφορά τα τελευταία χρόνια γίνεται με το πρωθυπουργικό Embraer και όχι με στρατιωτικά αεροσκάφη.
Πόσο κοστίζει η μεταφορά;
Η αλήθεια είναι ότι ουδείς μπορεί να προσδιορίσει το ακριβές κόστος της αποστολής και της μεταφοράς του αγίου φωτός με τιμές αρχηγού κράτους. Επικοινωνήσαμε τηλεφωνικά ή γραπτά με όλα τα συναρμόδια υπουργεία (Εξωτερικών, Εθνικής Άμυνας, Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων). Συγκεκριμένη και επίσημη απάντηση δεν λάβαμε από κανένα, μιας και όπως συνηθίζεται στις περιπτώσεις συναρμοδιότητας, η ευθύνη είναι το μπαλάκι που πετιέται πιο εύκολα.
Ενδεικτικές της διαχρονικής ασάφειας είναι οι απαντήσεις των αρμόδιων υπουργείων στην ερώτηση οκτώ βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ, στο πλαίσιο της διαδικασίας του κοινοβουλευτικού ελέγχου το 2015, αλλά και σε αντίστοιχη ερώτηση του 2010.
Αυτό που άτυπα αλιεύσαμε είναι ότι στο εξής δεν θα εμπλέκονται αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας και ότι η μεταφορά του αγίου φωτός από το Ισραήλ θα γίνεται με κυβερνητικό αεροσκάφος. Αν πρόκειται για το Gulfstream το κόστος για το Δημόσιο ανά ώρα πτήσης ανέρχεται σε 5.537,09 ευρώ σύμφωνα με πρόσφατο ρεπορτάζ”Έδωσαν 850.000€ για την επισκευή του Gulfstream”, ενώ για το Embraer το κόστος πέφτει κατά περίπου 25%. Στα ποσά αυτά, βέβαια, πρέπει να συνυπολογιστεί και το κόστος διαμονής και σίτισης των αξιωματούχων που μετέχουν στην αποστολή.
Για τη διανομή του φωτός εντός της χώρας πληροφορηθήκαμε, επίσης άτυπα, ότι γίνεται πλέον με τακτικές πτήσεις της Aegean και της Ολυμπιακής. Η «απόδοση τιμών αρχηγού κράτους» μάθαμε ότι δεν κοστίζει το παραμικρό (!).
Η Ένωση Αθέων απέστειλε και φέτος σχετικά ερωτήματα σε όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα, αλλά δεν έλαβε απάντηση.
Τα κόστη στη Διαύγεια
Απαντήσεις για το κόστος των πτήσεων δεν λάβαμε ούτε μέσω του κόμβου της ‘’Διαύγειας’’. Αλιεύσαμε πάντως σειρά εγκρίσεων μικρότερων ή μεγαλύτερων δαπανών που σχετίζονται με τη διανομή του αγίου φωτός, από τα €641,68 για «κάλυψη δαπάνης υπηρεσιών αεροδρομίου για μεταφορά Αγίου Φωτός» και τα €420,01 για «κάλυψη δαπάνης ενοικίασης λεωφορείου για αντιπροσωπεία μεταφοράς Αγίου Φωτός» έως τα €170 της ημερήσιας αποζημίωσης των υπαλλήλων της ΕΡΤ, τα €721,48 για την «κάλυψη δαπάνης παροχής διευκολύνσεων ταχείας διεκπεραίωσης μέσω αεροδρομίου κατά την άφιξη και την αναχώρηση αντιπροσωπείας» και τα €242,29 για «προµήθεια 30 νίκελ φαναριών παραφινέλαιου και λυχναρέλαιου 20L special για τις ανάγκες µεταφοράς του Αγίου Φωτός από τα Ιεροσόλυµα».
Ενδεικτικές είναι και οι εγκρίσεις δαπανών από τοπικούς φορείς και δήμους. Μαθαίνουμε π.χ. ότι στους Λειψούς φτάνει με ελικόπτερο και στην Ύδρα ακτοπλοϊκώς με την υποδοχή και την τελετή να στοιχίζει €4.698 αφού εκτός από κόστος μεταφοράς του φωτός προϋπολογίζεται «πυρίτιδα τριμμένη» και «Ιούδας».
Αεροπορικώς φτάνει στη Λέρο, όπου συνολικά η εκδήλωση της «Υποδοχής του Αγίου Φωτός» κόστισε €812 (στην έγκριση δαπάνης περιλαμβάνονται «αναμνηστικά δώρα του πληρώματος του αεροσκάφους» και «καλάθια με 3-4 στρογγυλές τυρόπιτες, 1 κιλό μέλι, 1 λέρικο κρασί, 1 τσουρέκι, 1 κιλό κουλουράκια και 1 αυγό»).
Στην Κάρυστο από τις δαπάνες της «τελετής απόδοσης τιμών για την υποδοχή του Αγίου Φωτός» συνολικού ύψους €11.000 ξεχωρίζουμε €200 για «τα ιπτάμενα φαναράκια».
Στη Χάλκη προϋπολογίστηκε για την τελετή υποδοχής ποσό €2.211,30 για την προµήθεια πυροτεχνηµάτων τύπου «Μπάζο».
«Η μεταφορά έχει συμβολική διάσταση και η σημασία της για τους πιστούς είναι μεγάλη. Τονώνει το θρησκευτικό συναίσθημα και αυτό είναι κάτι που δεν κοστολογείται», σχολίασε ανώνυμα ιερέας με γνώση του ζητήματος. «Πάντως δεν είναι τόσο πολυδάπανη, όσο λέγεται».
Ας δεχτούμε για την οικονομία της συζήτησης ότι το κόστος δεν είναι εξωφρενικό –αν και σε περιόδους τόσο βαθιάς κρίσης κάθε κρατική δαπάνη φαντάζει εξωφρενική στα μάτια των υπερφορολογημένων πολιτών. Αυτό που πολλοί δεν μπορούν να αποδεχτούν είναι ότι παραμένουμε η μοναδική χώρα που ακολουθεί τη συγκεκριμένη παράδοση. Καμία άλλη χώρα, στην οποία ο ορθόδοξος χριστιανισμός θεωρείται επίσημη θρησκεία, δεν στέλνει κρατικό αεροσκάφος για την παραλαβή του αγίου φωτός, ούτε το υποδέχεται με τιμές αρχηγού κράτους. Στη Ρωσία π.χ. την τελευταία διετία η μεταφορά γίνεται με έξοδα του ιδρύματος Άγιος Ανδρέας ο Πρωτόκλητος, ενώ το ίδιο ίδρυμα αναλαμβάνει και τη μεταφορά του στη Σερβία.
Αυτή είναι και η ουσία της συζήτησης, την οποία ελάχιστοι αγγίζουν.
Άλλοι αστειευόμενοι, όπως ο νυν υπουργός κ. Νίκος Παππάς στο Twitter…
“Με τιμές αρχηγού κράτους ήρθε το άγιο φως. Με ρωτάει η γυναίκα μου αν θα κάνει και δηλώσεις…;
και άλλοι σοβαρά, όπως ο τέως βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Πέτρος Τατσόπουλος από το βήμα του Κοινοβουλίου: «Εµείς από την άλλη µεριά, το κοσµικό κράτος, θεωρούµε ότι πρέπει να πούµε τη γνώµη µας, εάν το άγιο φως, για παράδειγµα, αυτή η πασοκική ευρεσιτεχνία, πρέπει να µεταφέρεται από τα Ιεροσόλυµα µε τιµές Αρχηγού κράτους».
Όταν και αν ανοίξει ο σχετικός διάλογος, καλό είναι να ξεκινήσει από το παρακάτω το κείμενο. Δεν το υπογράφει ούτε κάποιος άθεος, ούτε κάποιος ετερόδοξος, αλλά ο Γεώργιος Τσέτσης, μέγας πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Πατριαρχείου: «Ο λόγος τώρα για την διαπόμπευση του αγίου φωτός με την οργανωμένη αεροπορική μεταφορά του στον ελλαδικό χώρο, συνοδεία κυβερνητικών παραγόντων, τιμητικών αγημάτων, ευζώνων και προσκόπων (και φυσικά τηλεοπτικών συνεργείων!), προκειμένου όπως ο νεοέλληνας γιορτάσει “αυθεντικό ελληνικό Πάσχα”. Ωσάν οι πρόγονοί μας να μη γιόρταζαν Ανάστασιν Χριστού προτού εφευρεθεί το αεροπλάνο! Η ωσάν οι ανά τα πέρατα της οικουμένης ορθόδοξοι να μην εορτάζουν Πάσχα Κυρίου, μια και η Oλυμπιακή δεν πετά ως τις χώρες τους! Επέστη όμως καιρός να τερματισθεί ο διασυρμός των Θείων. Είναι δε σόλοικο και αποτελεί ασέβεια το να αποδίδει κανείς τιμές αρχηγού κράτους στο άγιον φως, το οποίο προέρχεται από τον τάφο Εκείνου που δήλωσε ότι “η Βασιλεία η εμή ουκ έστιν εκ του κόσμου τούτου”».
insidestory.gr
