Το θεολογικό ερώτημα: “Γιατί σταυρώθηκε ο Χριστός;” στο Ανοικτό Λαϊκό Πανεπιστήμιο Γιαννιτσών

Ασφυκτικά γεμάτη ήταν η φιλόξενη αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Πέλλας το απόγευμα της Δευτέρας 18 Απριλίου 2016 στην 16η εκδήλωση του Ανοικτού Λαϊκού Πανεπιστήμιου Γιαννιτσών της 20ης περιόδου 2015-16

που διοργανώνει η Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος» σε συνεργασία με την ΔΗ.Κ.Ε.Π.Α. Πέλλας. Το θέμα, άκρως ενδιαφέρον και επίκαιρο: «γιατί σταυρώθηκε ο Χριστός;» ανέπτυξε στην εξαιρετική του εισήγηση ο Αθανάσιος Παπαρνάκης αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Α.Π.Θ. Η έλευση του Ιησού στον κόσμο είναι συμπαντικής σημασίας, τέμνει τον χρόνο και νοηματοδοτεί την ύπαρξή μας. Αγγίζει τα όρια της ύπαρξης και της ανυπαρξίας, τα όρια του Θεού και των ανθρώπων. Η σωτηρία του κόσμου είναι στενά συνδεδεμένη με την κατανίκηση του μεγαλύτερου και χειρότερου εχθρού του ανθρώπου που είναι ο θάνατος. Το ερώτημα που μας απασχολεί είναι όχι ο σκοπός του θανάτου, αλλά ο τρόπος που επέλεξε ο ίδιος ο Χριστός. Τα σχετικά υποερωτήματα είναι αρκετά: Γιατί σταυρώθηκε; Γιατί πέθανε ο Χριστός; Γιατί πέθανε δια σταυρού; Γιατί ο Χριστός; Γιατί ο Θεός ενήργησε δια του Χριστού; Τι ρόλο έχει στην υπόθεση ο σταυρός; Πολλά από τα παραπάνω ερωτήματα παίρνουν απάντηση μέσα από την καθημερινότητά μας.

Αν π.χ. χαλάσει μία συσκευή απευθυνόμαστε για την επισκευή της στον αρμόδιο και εξειδικευμένο τεχνίτη. Έτσι και για την θεραπεία της πιο βαριάς ασθένειας που είναι ο θάνατος, αρμόδιος και υπεύθυνος είναι ο ίδιος ο δημιουργός της ζωής: ο Θεός. Όλοι οι άνθρωποι από τον πιο αμαρτωλό έως τον πιο άγιο έχουν την ανάγκη να σωθούν. Δεν υπάρχει άνθρωπος πιο δυνατός από τον ίδιο τον Θεό (Μέγας Αθανάσιος). Αλλά ούτε και κάποιος άγγελος θα μπορούσε να αναλάβει τον ρόλο του Σωτήρα των ανθρώπων από τον θάνατο, που ουσιαστικά είναι ο χωρισμός της ψυχής από το σώμα. Η πρώτη πηγαίνει στον ουρανό και το δεύτερο επιστρέφει στην γη από την οποία, εξάλλου, προήλθε. Το ανθρώπινο σώμα είναι μια σύνθεση από αυτά τα δύο πολύτιμα στοιχεία, για αυτό και η αλληλεπίδρασή τους είναι καθοριστικά στην πορεία, τον τρόπο ζωής της ανθρώπινης ύπαρξης και την εν γένει ισορροπία της.

Ο θάνατος αγγίζει την ίδια την ύπαρξή μας, γι΄ αυτό μόνο ο κατασκευαστής και δημιουργός της ζωής μπορεί να γνωρίζει καλά αυτό το δημιούργημα. Στο Πρώτο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, στο βιβλίο της Γέννησης αναφέρεται μια σειρά στην δημιουργία του κόσμου: το φως, το στερέωμα, η θάλασσα και η ξηρά, ο ήλιος με την σελήνη και τα άστρα, τα φυτά, τα ζώα και τέλος η κορωνίδα της δημιουργίας: ο ίδιος ο άνθρωπος. Η δημιουργία δηλαδή ακολουθεί μιαν εξελικτική πορεία από το απλούστερο έως το πολυπλοκότερο και περιπλοκότερο. Στον Τριαδικό Θεό, Τον Πατέρα, τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα, το δεύτερο πρόσωπο δηλαδή ο Υιός ενσαρκώθηκε και βρέθηκε ως άνθρωπος ανάμεσα στους ανθρώπους για το έργο της σωτηρίας τους. Την απάντηση θα την βρούμε μέσα στο 1,26 του βιβλίου Γέννησις στην Παλαιά Διαθήκη: «Ποιήσωμεν άνθρωπον κατ΄ εικόνα ημών και καθ΄ ομοίωσιν…» όλη αυτή η φράση περικλείει την μεγαλύτερη τιμή που έγινε στον άνθρωπο. Τόσο σπουδαίο θεωρείται και τόσο ανεκτίμητη αξία από τον Δημιουργό Του. Ο άνθρωπος απέκτησε λόγο και νου, αυτεξούσιο και ελευθερία. Αρνητικό παράδειγμα είναι ότι μόνο ο άνθρωπος σε όλο το ζωικό βασίλειο αυτοκτονεί. Επίσης δέον να σημειωθεί ότι έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά: δημιουργεί, κυριαρχεί στην γη και ζει σε κοινωνία προσώπων, γιατί και ο Τριαδικός Θεός είναι αγαπητική κοινωνία προσώπων και ο άνθρωπος είναι φτιαγμένος σύμφωνα με την εικόνα του Θεού, όπως λέει ο Απόστολος Παύλος «.. ος εστίν η εικών του Θεού του αοράτου». Το χειρότερο τέλος βασανιστήριο για τον άνθρωπο είναι τα λεγόμενα «λευκά κελιά», δηλαδή η τιμωρία του σε απόλυτη απομόνωση και η έλλειψη κοινωνίας και επαφής με τον συνάνθρωπο.
Στον παράδεισο όλα ήταν αληθινά ωραία και ήταν καθαρή και κρυστάλλινη η εικόνα του Θεού στον άνθρωπο. Όταν έπεσε και εκδιώχθηκε από τον παράδεισο ο άνθρωπος, η εικόνα (το κάτοπτρο) του Θεού ράγισε και συνετρίβη. Η «επανασυγκόληση» δεν έδινε ουσιαστική και αποτελεσματική λύση. Δεν υπήρχε άλλη απόλυτη λύση εκτός από την φωτιά, η οποία στην περίπτωση αυτή ταυτίζεται με τον θάνατο και μέσα στην οποία έπρεπε να πέσει η εικόνα και να λιώσουν όλα τα φθαρτά στοιχεία: κακία, πάθη, μίση, εγωισμός, αντίδραση, επαναστατικότητα κ.ά. Έπρεπε δηλαδή να γίνει ένας τελείως καινούριος κόσμος. Μόνο ο θάνατος λοιπόν, έχει τέτοιες δυνατότητες τέλειας καταστροφής. Είναι δυνατόν ο Θεός εν Χριστώ να πεθάνει; Ο Θεός και ο θάνατος είναι ασύμβατα, είναι αντιφατικά. Ο Θεός ο ίδιος είναι η ζωή. Ο δε θάνατος είναι βίαιη διακοπή σχέσεων Θεού και ανθρώπων και αποτέλεσμα των επιλογών του, της αμαρτίας και έτσι όλοι οι απόγονοι του Αδάμ πεθαίνουν. Σε αυτό το σημείο ο άνθρωπος κάνει ένα σφάλμα και αποκόπτεται από τον Θεό. Ξεχνάει ότι δεν έλαβε μόνος του την ζωή, αλλά του χαρίστηκε από τον ίδιο τον Θεό. Εάν δεν κάναμε αμαρτίες, δεν θα πεθαίναμε. Και δυστυχώς σε αυτό το σημείο να υπογραμμιστεί ότι κάνουμε αμαρτίες από τους γονείς μας. Κουβαλάμε πάνω μας την κατάρα, την παράβαση του νόμου (στο βιβλίο του Δευτερονόμιου στην Παλαιά Διαθήκη), υπάρχουν 612 και μία διατάξεις που δεν πρέπει να παραβαίνονται όπως έλεγαν οι νομομαθείς Ιουδαίοι. Ο Ιησούς Χριστός ήταν ο μόνος ουσιαστικά αναμάρτητος «Ανομίας ουκ εποίησεν» όπως έλεγε ο προφήτης Ησαϊας. Στην χαρακτηριστική εικόνα του Χριστού που ενώπιον των θρησκευτικών και κοσμικών δικαστηρίων ουσιαστικά αποδεικνύεται η αθωότητά και όπου ούτε ο ίδιος ο Πόντιος Πιλάτος μπορεί να του προσάψει κάτι αρνητικό. Τελικά ηθικά και νομικά ο Ιησούς ήταν αθώος. Όμως η πίεση του όχλου, οι απειλές και ο λαϊκισμός που επικράτησε οδήγησαν τον Χριστό στο μαρτύριο, τα πάθη και τον ατιμωτικό θάνατο δια του σταυρού. Ο μόνος τρόπος για να πεθάνει ο Χριστός ήταν να πάρει την κατάρα του νόμου επάνω του, να γίνει δηλαδή επικατάρατος, σύμφωνα με τον Ιουστίνο τον φιλόσοφο και μάρτυρα. Χαρακτηριστική είναι η σκηνή που ο ένας από τους δύο ληστές δίπλα στον σταυρό του Χριστού απευθύνεται σε αυτόν και τον αναγνωρίζει ως ελευθερωτή και αρχηγό της ζωής. Αυτή η συναίσθηση της αμαρτωλότητάς του, η μετάνοιά του και η παράκληση που του απευθύνει, του προσφέρει την αιωνιότητα: γίνεται ό πρώτος άνθρωπος που μπαίνει στον παράδεισο δίπλα στον Χριστό!
Τέλος θα αναρωτηθεί ο μέσος άνθρωπος: γιατί όλη αυτή η ιστορία; Αυτός ο απαξιωτικός και ατιμωτικός τρόπος θανάτου του Χριστού πάνω στον σταυρό, αλλάζει την πορεία του κόσμου όλου. Είναι για την δική μας ελευθερία που αναγκάστηκε ο Θεός να γίνει άνθρωπος και να πάθει, να απαξιωθεί και να πεθάνει. Σεβόμενος στο έπακρο την δική μας βούληση, μας έδωσε την δυνατότητα να τον αγαπήσουμε και εμείς όπως εκείνος αγάπησε και όλο το ανθρώπινο γένος και έγινε θυσία για να επιτευχθεί αυτό. Οι ερωτήσεις που τέθηκαν στον εισηγητή και απέδειξαν έντονα το ενδιαφέρον που προξένησε στο πυκνό ακροατήριο αυτή η ομιλία, το υψηλό επίπεδο των ερωτώντων και τον πρέποντα προβληματισμό τους για πνευματικά, ηθικά και κοινωνικά θέματα που αγγίζουν όλους εμάς ιδιαίτερα δε αυτή την χρονική περίοδο που αναμένουμε να ζήσουμε την Μεγάλη Εβδομάδα και την Ανάσταση του Θεανθρώπου Χριστού.
Λάζαρος Η. Κενανίδης θεολόγος, διδάκτορας Α.Π.Θ. διευθυντής 2ου Γυμνάσιου Γιαννιτσών «Κύριλλος και Μεθόδιος».
Η επόμενη εκδήλωση προγραμματίσθηκε για τη Δευτέρα 9 Μαΐου 2016 και ώρα 19.30μμ στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Πέλλας στα Γιαννιτσά με ομιλητή τον Αντιστράτηγο ε.α. Επίτιμο Διοικητή Γ’ Σώματος Στρατού – ΝDC-GR Ιωάννη Ζούκα, και θέμα: “Η θέση της Ελλάδος στο σημερινό παγκόσμιο γεωπολιτικό-γεωστρατηγικό περιβάλλον”.

Το θεολογικό ερώτημα: “Γιατί σταυρώθηκε ο Χριστός;” στο Ανοικτό Λαϊκό Πανεπιστήμιο Γιαννιτσών