Λόγος της Πέλλας Ηλεκτρονική Εφημερίδα Νομού Πέλλας
Στα νερά του ποταμού κοντά στη ρωμαϊκή πόλη Corbridge, στο τείχος του Αδριανού, στο Northumberland, ήρθε στο φως η λαβή ενός μαχαιριού, στο σχήμα ενός Ρωμαίου μονομάχου. Το μοναδικό αυτό εύρημα, κατασκευασμένο από κράμα χαλκού, αναπαριστά έναν μονομάχο secutor, φημισμένο για την εντυπωσιακή του δύναμη και τον βαρύ οπλισμό.
Η ανακάλυψη είναι ξεχωριστή, όχι μόνο λόγω της σπανιότητάς της, αλλά και επειδή, υποστηρίζει τη θεωρία, σύμφωνα με την οποία, οι μονομάχοι είχαν φτάσει και στις πιο απόμακρες περιοχές της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Ο secutor, ήταν ένας από τους πιο γνωστούς τύπους μονομάχων. Χαρακτηριστικό τους ήταν η κλειστή περικεφαλαία, η μεγάλη ασπίδα και το κοντό ξίφος. Σε αντίθεση με τους άλλους μονομάχους, οι οποίοι έφεραν ελαφρύ οπλισμό και κινούνταν με ευκολία, ο secutor, εκπαιδευόταν για μάχες σώμα με σώμα, ενώ βασιζόταν στον όγκο του και τις αμυντικές δεξιότητες.
Ένα ενδιαφέρον στοιχείο είναι πως, η λαβή αυτή του μαχαιριού, απεικονίζει έναν αριστερόχειρα μονομάχο, κάτι το οποίο, στους ρωμαϊκούς χρόνους, θεωρείτο κακός οιωνός. Ωστόσο, ενδέχεται να αποτυπώνει έναν συγκεκριμένο μονομάχο, ο οποίος, ίσως για λόγους στρατηγικής, πολεμούσε με το αριστερό του χέρι – μία τακτική που αιφνιδίαζε τους αντιπάλους και έδινε σ’ εκείνον το πλεονέκτημα.
Η μορφή του μονομάχου στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, είχε υπερβεί το πεδίο της ψυχαγωγίας.
Οι μονομάχοι ήταν οι σημαντικότερες προσωπικότητες της εποχής, τους οποίους ακολουθούσαν με ζήλο και αφοσίωση οι πολίτες, ειδικά στις πιο κοσμοπολίτικες περιοχές.
Η Frances McIntosh, έφορος της συλλογής της Βρετανικής Πολιτιστικής Κληρονομίας για το Τείχος του Αδριανού και την βορειοανατολική πλευρά της Αγγλίας, τονίζει την μοναδικότητα του συγκεκριμένου ευρήματος. Σύμφωνα με την McIntosh, η ανακάλυψη ευρημάτων που παραπέμπουν στους μονομάχους, είναι εξαιρετικά σπάνια. Αυτό είναι που κάνει το συγκεκριμένο εύρημα τόσο πολύτιμο, καθώς υποδηλώνει ότι, ακόμη και στα πέρατα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, οι μονομάχοι ήταν πρόσωπα προσφιλή και απολάμβαναν δημοφιλία, η οποία αποτυπώθηκε στα προσωπικά αντικείμενα των Ρωμαίων, όπως τα μαχαίρια, τα λυχνάρια, τα διακοσμημένα ομοιώματα. Σε μία ιστορική περίοδο όπου, οι μαχόμενοι ήταν, κατά κανόνα οι σκλάβοι και οι παρίες, το γεγονός ότι ήταν τόσο δημοφιλείς και μέρος της υλικής κουλτούρας ήταν αφιερωμένο σ’ αυτούς, είναι συναρπαστικό. Οι μονομάχοι αποτέλεσαν αντικείμενο έμπνευσης του ρομαντικού ζήλου. Πολλές γυναίκες της υψηλής κοινωνικής στάθμης της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, ερωτεύτηκαν μονομάχους, αψηφώντας τα κοινωνικά εμπόδια της εποχής.
Το φαινόμενο της κουλτούρας των λαμπερών αυτών προσωπικοτήτων και της λατρείας των ηρώων, διαρκεί μέχρι σήμερα, μέσα από την αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος της δημοφιλούς κουλτούρας και της κυκλοφορίας της ομώνυμης ταινίας «Ο μονομάχος».
Η πλούσια συλλογή
Εκτός από τη λαβή του μαχαιριού, το ενδιαφέρον για τους μονομάχους, διαφαίνεται και από άλλα αντικείμενα της αχανούς συλλογής της Βρετανικής Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Ανάμεσα στα πιο αξιοσημείωτα, είναι ένα σαμιακό κεραμικό κύπελο το οποίο αναπαριστά μία μάχη μεταξύ μονομάχων και ανακαλύφθηκε στο Richborough, του Κεντ. Σε μία από τις λαξευμένες επιγραφές, απεικονίζεται ένας θριαμβευτής μονομάχος, ο οποίος κραδαίνει την ασπίδα, καθώς ο ηττημένος αντίπαλός του, είναι γονατισμένος μπροστά του – μια σκηνή που τονίζει τη βίαιη και θεαματική φύση αυτών των μαχών που αιχμαλώτιζαν το ενδιαφέρον του ρωμαϊκού κοινού, σ’ ολόκληρη την αυτοκρατορία.
Το αμφιθέατρο στο Richborough, το οποίο ήταν κέντρο ψυχαγωγίας για τις κοινότητες των μεταναστών της αυτοκρατορίας, έχει ένα κελί για την κράτηση των μονομάχων και των άγριων ζώων, πριν από το θέαμα. Η ύπαρξή του μαρτυρά ότι, οι μονομαχίες δεν γίνονταν μόνο με ανθρώπους, αλλά και θηράματα, γνωστά ως venationes (από το venatio, ένα είδος διασκέδασης στα ρωμαϊκά αμφιθέατρα με τη χρήση θηραμάτων), και τα οποία ήταν αναπόσπαστο μέρος των αμφιθεατρικών διοργανώσεων.
Η κληρονομιά του πολιτισμού των μονομάχων, έχει καταγραφεί και σε άλλα αντικείμενα που έχουν ανακαλυφθεί στην Αγγλία, όπως γυάλινα φλασκιά σε ρωμαϊκές πόλεις όπως το Wroxeter και το Aldborough. Τα φλασκιά αυτά, τα οποία περιείχαν αρώματα ή νερό αρωματισμένο με σαφράν, χρησιμοποιούνταν για να ψεκάζουν τους θεατές, ως πινελιά πολυτέλειας και αίσθησης διανοητικής ανωτερότητας στα θεάματα. Στο Corbridge, έχει επίσης ανακαλυφθεί ένα θραύσμα γυαλιού που απεικονίζει τη ζωγραφιά μίας λεοπάρδαλης, κάτι που πρόσφατα ερμηνεύθηκε ως τμήμα από μία σκηνή κυνηγιού ζώων.
*Η λαβή του μαχαιριού λαξευμένη με την μορφή ενός μονομάχου. Φωτογραφία: English Heritage
