75 χρόνια μετά – Η Χιροσίμα και το Ναγκασάκι σήμερα

Οι δύο ιαπωνικές πόλεις, πλήρως ανοικοδομημένες και ζωντανές, παραμένουν το πιο τραγικό σύμβολο του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου

Ένα τραγικό κόκκινο νήμα αλληλοσυνδέει το ιστορικό πεπρωμένο αυτών των δυο πόλεων στα νότια της Ιαπωνίας. Η Χιροσίμα και το Ναγκασάκι μετά την ολοκληρωτική, θανατηφόρα καταστροφή τους από δυο ατομικές βόμβες (6 Αυγούστου και 9 Αυγούστου του 1945 αντίστοιχα, ημερομηνίες που τυπικά σφράγισαν το τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου), μολονότι ξεκίνησαν από το μηδέν τη ζωή τους μετά τον πυρηνικό όλεθρο διατηρούν ζωντανές τις μνήμες αλλά και τις συνέπειες. Όπως ακριβώς συνέβη και με το ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό του Τσερνομπίλ (26 Απριλίου 1986) τα επακόλουθα ήταν μακροπρόθεσμα. Ωστόσο, στην περίπτωση των επιζώντων της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι όλα είναι πολύ διαφορετικά σήμερα.
Η ρίψη της πρώτης ατομικής βόμβας μετέτρεψε στις 6 Αυγούστου του 1945 τη Χιροσίμα της Ιαπωνίας σε κόλαση. Σήμερα οι πυρηνικές υπερδυνάμεις έχουν στη διάθεσή τους 13.400 ατομικές κεφαλές. Η απειλή είναι ακόμη υπαρκτή.
Όπως κάθε χρόνο από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, έτσι και φέτος, η παγκόσμια κοινότητα τιμά τα θύματα της πρώτης ρίψης ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα της Ιαπωνίας. Για πολλούς όμως οι ομιλίες των πολιτικών είναι κενές περιεχομένου. Όπως λέει ο Κενίτσι Μισίμα, επίτιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου της Οσάκα, μόλις περάσει η επέτειος οι πολιτικοί επικοινωνούν τηλεφωνικά με το λόμπι της βιομηχανίας όπλων. Και πράγματι: Την ώρα που οι επιζώντες από τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι γερνούν, οι χώρες που αποτελούν πυρηνικές δυνάμεις εκσυγχρονίζουν τα πυρηνικά τους οπλοστάσια. Η πυρηνική απειλή εντείνεται και πάλι.

Η ρίψη της ατομικής βόμβας από τις ΗΠΑ μετέτρεψε τη Χιροσίμα στην κυριολεξία σε κόλαση. Από το ωστικό κύμα και την απότομη άνοδο της θερμοκρασίας σε τουλάχιστον 6.000 βαθμούς έχασαν τη ζωή τους περισσότεροι από 70.000 από τους συνολικά 350.000 κατοίκους της πόλης. Μέχρι τέλη Δεκεμβρίου του 1945 ο αριθμός των θυμάτων είχε διπλασιαστεί φθάνοντας τις 140.000. Λίγες μέρες αργότερα, στις 9 Αυγούστου, οι ΗΠΑ αντιδρούσαν στην άρνηση της Ιαπωνίας να συνθηκολογήσει, με τη ρίψη δεύτερης ατομικής βόμβας στο Ναγκασάκι. Μέχρι το Δεκέμβριο τα θύματα εκεί έφθασαν τα 70.000. Ο πραγματικός αριθμός των θυμάτων είναι αδύνατος να καθοριστεί, μιας και πολλοί πέθαναν τα επόμενα χρόνια από τις επιπτώσεις έκθεσης στην θανατηφόρα ακτινοβολία.
Παρά το γεγονός ότι αριθμός των πυρηνικών κεφαλών σε παγκόσμιο επίπεδο βρίσκεται εδώ και χρόνια σε καθοδική τροχιά, στις αρχές του 2020 υπήρχαν στα οπλοστάσια 13.400 πυρηνικές κεφαλές, όπως προκύπτει από την ετήσια έκθεση του σουηδικό Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη Sipri. Συγκριτικά στο απόγειο του λεγόμενου Ψυχρού Πολέμου, στα μέσα της δεκαετίες του ΄80, οι συνολικές πυρηνικές κεφαλές έφθαναν παγκοσμίως τις 70.000. Οι υπερδυνάμεις, όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία και η Κίνα, εκσυγχρονίζουν ωστόσο τα πυρηνικά τους όπλα καθιστώντας τα ακόμα πιο επικίνδυνα.
Πριν από τρία χρόνια 50 χώρες συνυπέγραψαν στον ΟΗΕ μια συνθήκη για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων. Ο χαρακτήρας της ήταν καθαρά συμβολικός από τη στιγμή που όλες οι πυρηνικές δυνάμεις, όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Κίνα, η Γαλλία, η Ρωσία και οι ΗΠΑ άσκησαν βέτο. Για το λόγο αυτό ακόμα και χώρες του ΝΑΤΟ όπως η Γερμανία δεν υπόγραψαν. Ενδιαφέρον έχει ότι ούτε η Ιαπωνία στήριξε αυτή τη πρωτοβουλία της Βραζιλίας, κι ας είναι η μόνη χώρα του κόσμου που έχει πληγεί από ατομικά όπλα.
Η σκυτάλη για έναν κόσμο χωρίς πυρηνικά στην επόμενη γενιά
Ο Σβεν Ζάαλερ, καθηγητής Σύγχρονης Ιαπωνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Σοφία του Τόκιο, δηλώνει στο γερμανικό πρακτορείο ειδήσεων ότι “μετά την Χιροσίμα και το Ναγκασάκι το κίνημα ειρήνης έχει ισχυρά θεμέλια στην ιαπωνική κοινωνία. Η πολιτική της κυβέρνησης ωστόσο σχεδιάζεται βάσει γεωπολιτικών στρατηγικών”. Για το λόγο αυτό υπάρχουν σήμερα στη χώρα φωνές υπέρ της απόκτησης πυρηνικών όπλων. Διότι, όπως υπογραμμίζει ο γερμανός καθηγητής, με την παρούσα ηγεσία στο Λευκό Οίκο ουδείς γνωρίζει αν οι ΗΠΑ παραμένουν ένας αξιόπιστος σύμμαχος της Ιαπωνίας. Το Τόκιο επικρίνει τις προσπάθειες της Πιονγιάνγκ να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Εκείνοι στην Ιαπωνία που επιθυμούν πυρηνικά όπλα λησμονούν ωστόσο ότι και η δική τους χώρα θα πρέπει να ακολουθήσει παρόμοιο δρόμο με εκείνον της Βόρειας Κορέας και να αποχωρήσει από τη Συνθήκη μη διάδοσης πυρηνικών όπλων, εκτιμά ο Σβεν Ζάαλερ. Σύμφωνα με το γερμανό καθηγητή η Ιαπωνία είναι τεχνολογικά σε θέση να αποκτήσει πυρηνικά μέσα σε λίγες εβδομάδες. Με 50 πυρηνικούς αντιδραστήρες στη χώρα διαθέτει τα απαιτούμενα ραδιενεργά υλικά.
Σε δημοσκόπηση μεταξύ των περίπου 4.700 επιζώντων από τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, το 78% των ερωτηθέντων δηλώνει ότι γίνεται ολοένα δυσκολότερο να κρατηθούν ζωντανές οι μνήμες του πυρηνικού ολέθρου. Μόλις το 45% θεωρεί ότι η συνθήκη για την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων του 2017 θα εφαρμοστεί και θα οδηγήσει κάποτε στη κατάργηση όλων των πυρηνικών οπλοστασίων. Η ελπίδα για μια τέτοια εξέλιξη φθίνει. Η 93χρονη επιζήσασα Σόγι Τανάκα λέει: “Σε μερικά χρόνια εκείνοι που επέζησαν της καταστροφής δεν θα υπάρχουν πια. Εναποθέτουμε τη σκυτάλη του αγώνα για ένα κόσμο χωρίς πυρηνικά όπλα στην επόμενη γενιά”.
Λαρς Νικολάισεν, dpa Τόκιο
Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος-capital.gr, https://esquire.com.gr