Αυθαίρετα: Πότε ανοίγει η πλατφόρμα «δεύτερης ευκαιρίας» – Ποια πρόστιμα προβλέπονται

Ένα από τα επικρατέστερα σενάρια είναι οι αυθαιρετούχοι να αγοράζουν τον υπόλοιπο συντελεστή από εκείνους που έχουν διατηρητέα μνημεία και επιθυμούν να τα ανακαινίσουν
Δεύτερη ευκαιρία τακτοποίησης θα έχουν σύντομα οι ιδιοκτήτες μεγάλων αυθαίρετων ακινήτων που δεν εντάχθηκαν στην προηγούμενη ρύθμιση.
Εντός του 2022 και συγκεκριμένα προς την άνοιξη πρόκειται να ανοίξει και πάλι η πλατφόρμα, σύμφωνα με πληροφορίες του Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής.
Οι ιδιοκτήτες αυτών των ακινήτων θα έχουν μία ακόμη ευκαιρία να τακτοποιήσουν τα σπίτια τους, έναντι προσαυξημένων όμως προστίμων. Ενα από τα σενάρια που εξετάζει η ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και φαίνεται να είναι από τα επικρατέστερα είναι οι αυθαιρετούχοι να αγοράζουν τον υπόλοιπο συντελεστή από εκείνους που έχουν διατηρητέα μνημεία και επιθυμούν να τα ανακαινίσουν.
Η διαδικασία
Πώς όμως θα γίνεται αυτό; Μέσω της Ψηφιακής Τράπεζας Γης θα υπάρχει η δυνατότητα στους ιδιοκτήτες των διατηρητέων μνημείων να δίνουν το υπόλοιπο του συντελεστή και να λαμβάνουν χρήματα για την αποκατάσταση του ακινήτου τους.
Έτσι, η Ψηφιακή Τράπεζα Γης θα αγοράζει συντελεστή από τους ιδιοκτήτες των διατηρητέων ή και των χαρακτηρισμένων μνημείων και θα τον πουλά σε αυτούς οι οποίοι έχουν αυθαίρετα με πολύ μεγάλες παραβάσεις, που κατά τον νόμο έχουν υποχρέωση αγοράς συντελεστή μεσοπρόθεσμα. Αυτοί που θα λαμβάνουν τα χρήματα δίνοντας συντελεστή θα υποχρεούνται στην αποκατάσταση των διατηρητέων τους και εκείνοι που θα αγοράζουν τον συντελεστή θα έχουν υποχρέωση στη σύννομη τακτοποίηση των παραβάσεών τους.
Πρώτοι στην Τράπεζα Γης θα εγγραφούν αυτοί που κατέχουν ήδη τίτλους μεταφοράς συντελεστή και, έτσι, θα εισπράξουν πρώτοι τις καταβολές, σε σχέση με όσους πρέπει να τακτοποιήσουν αυθαίρετα.
Η Ψηφιακή Τράπεζα Γης θα μπορεί, επίσης, να υλοποιεί ανταλλαγές εκτάσεων οικοδομικών συνεταιρισμών, οι οποίες είναι μπλοκαρισμένες είτε επειδή είναι δασικές είτε για άλλο λόγο και δεν είναι οικοδομήσιμες, με άλλες δημόσιες εκτάσεις οι οποίες είναι διαθέσιμες και μπορούν να οικοδομηθούν. Παράλληλα, θα επιτρέπει σε δήμους να πωλούν συντελεστή από δεσμευμένα αδόμητα ακίνητα, προκειμένου να αποκτούν πόρους για να απαλλοτριώσουν επιπλέον οικόπεδα, με σκοπό να κατασκευάσουν κοινόχρηστους χώρους.
Η Ψηφιακή Τράπεζα Γης, που έχει ετοιμάσει και θα λειτουργεί το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας, είναι επί της ουσίας πλατφόρμα ηλεκτρονικής – απρόσωπης αγοράς και πώλησης δικαιωμάτων δόμησης με χρηματική αξία, με πωλητές και αγοραστές να καταχωρίζουν τα δικαιώματά τους προκειμένου να προχωρήσουν σε αγοραπωλησία.
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του υπουργείου Περιβάλλοντος, στη χώρα μας παραμένουν σε εκκρεμότητα συνολικά 3.837 Τίτλοι Δικαιώματος Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης, οι οποίοι αντιστοιχούν σε 428.602 τ.μ. μεταφερόμενης επιφάνειας. Συνολικά έχουν εκδοθεί 19.763 Τίτλοι (έγκυροι και άκυροι). Η συνολική μεταφερόμενη επιφάνεια που αντιστοιχεί στους αρχικούς Τίτλους είναι 1.125.815 τ.μ.
Η δεύτερη ευκαιρία δεν είναι για όλους
Όπως εξηγούν οι ίδιες πηγές στον «Ε.Τ.» της Κυριακής, σκοπός της ρύθμισης που θα έρθει το επόμενο διάστημα είναι να υπαχθούν ιδιοκτήτες οι οποίοι δεν έχουν ακίνητα που ανεγέρθηκαν μετά την 28η Ιουλίου 2011, ημερομηνία που αποτελεί «κόκκινη γραμμή». Στο ίδιο μήκος κύματος, αποσαφηνίζουν πως η δεύτερη ευκαιρία δεν θα αφορά όλους τους αυθαιρετούχους.
Προκειμένου, λοιπόν, να μη γίνουν αιτήσεις για κατοικίες στις οποίες δεν προβλέπεται υπαγωγή στη ρύθμιση, αναμένεται να γίνεται έλεγχος σε όλες τις δηλώσεις για την κατηγορία 5. Ο έλεγχος στην περίπτωση των εν λόγω αιτήσεων δεν θα είναι δειγματοληπτικός στο 5% του συνόλου, όπως ήδη προβλέπει η νομοθεσία, αλλά οι υπαγωγές της συγκεκριμένης κατηγορίας θα ελέγχονται αυστηρά μία προς μία, ολοκληρωτικά και προς κάθε κατεύθυνση και, έτσι, καμία υπαγωγή δεν θα εισέρχεται στην πλατφόρμα άνευ ελέγχου και παρατηρήσεων.
Ταυτόχρονα, όλα τα αυθαίρετα της κατηγορίας 5 θα δηλωθούν κανονικά στην πλατφόρμα της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου αποκλειστικά ηλεκτρονικά. Όπως εξηγούν οι ίδιες πηγές, τα πρόστιμα στην περίπτωση αυτής της κατηγορίας θα είναι προσαυξημένα, ενώ τα χρήματα που θα καταβάλλονται από την τακτοποίηση αποκλειστικά των συγκεκριμένων αυθαιρέτων, τα οποία είναι άλλωστε και τα μεγαλύτερα σε επίπεδο εσόδων, θα κατευθύνονται σε έναν ξεχωριστό κωδικό του Πράσινου Ταμείου με στόχο να χρησιμοποιηθούν για την αποζημίωση δεσμευμένων οικοπέδων για τη δημιουργία κοινόχρηστων χώρων. Με αυτόν τον τρόπο ουσιαστικά τα ποσά θα επιστραφούν στις τοπικές κοινωνίες τηρώντας το περιβαλλοντικό ισοζύγιο.
Σύμφωνα, πάντως, με όσα προκύπτουν από τα διαθέσιμα στοιχεία των πολιτών που έχουν ήδη υπαχθεί στη ρύθμιση τακτοποίησης αυθαιρέτων, οι περισσότερες παρεμβάσεις αφορούν σε αλλαγές χρήσης και ημιυπαίθριους χώρους, κατέχοντας, μάλιστα, σημαντικό μερίδιο στην πίτα των κτισμάτων που έχουν κάνει υπαγωγή στην πλατφόρμα του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, καθώς αποτελούν 1 στις 3 δηλώσεις.
Ποια πρόστιμα προβλέπονται
Περισσότερα από 4 δισ. ευρώ έχουν υπολογιστεί ως τα έσοδα του Δημοσίου από τα πρόστιμα που προέρχονται από τις τακτοποιήσεις αυθαιρέτων της κατηγορίας 5 με τον ν. 4178/13 και τον ν. 4495/17.
Παράβολα
α) 250 ευρώ για αυθαίρετη κατασκευή/χρήση μέχρι 100 τ.μ.
β) 500 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 100 τ.μ. και μέχρι 500 τ.μ.
γ) 1.000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 500 τ.μ. και μέχρι 2.000 τ.μ.
δ) 4.000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 2.000 τ.μ. και μέχρι 5.000 τ.μ.
ε) 10.000 ευρώ για κτίριο/χρήση άνω των 5.000 τ.μ.
Πώς διαμορφώνονται τα πρόστιμα για τις υπόλοιπες 4 κατηγορίες αυθαιρέτων
Κατά 10%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση βρίσκεται σε περιοχές προστασίας για τις οποίες έχουν εκδοθεί και ισχύουν Προεδρικά Διατάγματα καθορισμού όρων δόμησης.
Κατά 20%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση είχε υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2020 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2021.
Κατά 25%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί από την 1η Οκτωβρίου 2021 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2022.
Κατά 30%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2022 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2023.
Κατά 35%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί από την 1η Οκτωβρίου 2023 μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου 2024.
Κατά 40%, αν η αυθαίρετη κατασκευή ή χρήση υπαχθεί στις διατάξεις του νόμου από την 1η Οκτωβρίου 2024 μέχρι τις 31 Μαρτίου 2026.
Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου
Υπενθυμίζεται ότι η διαδικασία τακτοποίησης για τις υπόλοιπες 4 κατηγορίες αυθαιρέτων τρέχει κανονικά και πραγματοποιείται μέσω της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου.
Ειδικότερα, οι ιδιοκτήτες αυθαιρέτων κατηγορίας 1 – 4 που έχουν ενταχθεί στη ρύθμιση τακτοποίησης θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η διαδικασία θεωρείται ολοκληρωμένη μόνον όταν ο ιδιοκτήτης του ακινήτου έχει ολοκληρώσει την Ηλεκτρονική Ταυτότητα της ιδιοκτησίας του, δηλαδή η μη έκδοσή της θα ισοδυναμεί με μη τακτοποίηση της αυθαιρεσίας. Επομένως, για τη μεταβίβαση του ακινήτου, προϋπόθεση είναι η τακτοποίηση και η έκδοση Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου.
Σημειώνεται ότι η Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου είναι ένας ηλεκτρονικός φάκελος που περιέχει όλα τα έγγραφα και τις πληροφορίες, όπως η οικοδομική του άδεια, το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης, τα σχέδια κατόψεων, ο πίνακας χιλιοστών, δηλώσεις υπαγωγής στον νόμο των αυθαιρέτων και τα αντίστοιχα σχέδια, το ΚΑΕΚ κ.λπ.
Με λίγα λόγια, έχει όλες τις τεχνικές πληροφορίες και έγγραφα για την ιδιοκτησία.
Ευνοϊκές ρυθμίσεις που είναι σε ισχύ
Εξόφληση προστίμων σε 100 δόσεις.
Μείωση 20% σε όσους θα πληρώσουν εφάπαξ το πρόστιμο.
Μείωση 10% σε όσους θα καταβάλουν το 30% του προστίμου.
Δόσεις με 50 ευρώ τον μήνα.
Παράταση επιπλέον δύο ετών στην τακτοποίηση αυθαίρετων σε όσους αδυνατούν οικονομικά να πληρώσουν τα πρόστιμα.
Επιπλέον μείωση σε όσους έχουν μία και μοναδική κατοικία.
Μειώσεις από 15% έως και 30% σε πολλές ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, όπως ΑμεΑ, πολύτεκνοι, τρίτεκνοι, άνεργοι, δικαιούχοι Εισοδήματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης, παλιννοστούντες.
Δυνατότητα νομιμοποίησης αυθαιρέτου σε εξ αδιαιρέτου οικόπεδο εντός σχεδίου, χωρίς τη συμφωνία όλων των συνιδιοκτητών.
Έκπτωση 30% σε όσους έχουν αυθαίρετο σε οικισμό που έχει χαρακτηριστεί «στάσιμος».
Εκπτώσεις έως 60% σε περιοχές σεισμικής επικινδυνότητας.
Μείωση 30% έως 50% για κτίσματα που ολοκλήρωσαν την ενεργειακή αναβάθμιση.