Tο ΝΑΤΟ και το προσφυγικό: Τι ζητάει η αλεπού στο παζάρι;

Την ώρα που διαβάζετε αυτές τις γραμμές, στο Αιγαίο, ιδίως στις περιοχές όπου παρατηρούνται προσφυγικές-μεταναστευτικές ροές (από τη Λέσβο μέχρι την Κω και το Καστελόριζο) πρέπει ήδη να περιπολούν ΝΑΤΟϊκά πλοία (ανάμεσά τους και 11 ελληνικά)

ενώ την αποστολή πλαισιώνουν αεροσκάφη, δορυφόροι, drones. Διακηρυγμένος στόχος τους, «η πάταξη της παράνομης διακίνησης ανθρώπων».
Ποιοι είναι όμως εκείνοι που «διακινούνται» (παράνομα, κατ’ ανάγκην, αφού νόμιμος τρόπος δεν υπάρχει); Από όσους περνάνε τα σύνορά μας, διωγμένοι και κατατρεγμένοι από τον τόπο τους, το 50% είναι παιδιά και το 20% γυναίκες· και, επίσης, το 80% είναι πρόσφυγες. Χάρη στο ΝΑΤΟ, οι «εισβολείς» αυτοί θα αναχαιτίζονται.
Το ΝΑΤΟ όμως δεν τρομάζει τους διακινητές, μονάχα τις «βαρκούλες» που, γεμάτες παιδιά, γυναίκες και άντρες, φτάνουν στις ακτές των νησιών μας. Οι διακινητές θ’ αλλάζουν διαδρομές, ακολουθώντας πιο επικίνδυνες οδούς και αυξάνοντας τις ταρίφες. Η παράνομη διακίνηση, όπως έχει τονίσει η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, αντιμετωπίζεται ουσιαστικά μόνο με μια ευρωπαϊκή πολιτική ασφαλών διόδων. Αυτό, σήμερα, όχι μόνο δεν γίνεται, αλλά ενώ οι παλιοί φράχτες, όπως ο «δικός μας» στον Έβρο, μένουν αδιαπέραστοι, υψώνονται καινούργιοι, πολλών ειδών· ένας από αυτούς είναι και τα ΝΑΤΟϊκά πλοία.
Είναι αστείο να πιστεύουμε ότι τα σκάφη του ΝΑΤΟ αντιμετωπίζουν τους διακινητές. Μοιάζει, όπως γράφτηκε, σαν να χρησιμοποιείς μια βαριοπούλα για να σπάσεις καρύδια… Δεν είναι όμως αστείο, είναι τραγικό: η ανάθεση ρόλου στο ΝΑΤΟ δείχνει ότι η στρατιωτικοποίηση έχει πάρει το πάνω χέρι στην ευρωπαϊκή πολιτική για το προσφυγικό – μεταναστευτικό, βάζει το Αιγαίο στον χάρτη του πολέμου της Συρίας, αμφισβητεί τη Συνθήκη της Γενεύης – η οποία προβλέπει ότι ο αιτών άσυλο δεν είναι «εχθρός» για να τον απωθήσεις, αλλά έχεις υποχρέωση να τον δεχτείς και να του παράσχεις προστασία εντός των συνόρων σου. Οι δηλώσεις Στόλτενμπεργκ («σε περίπτωση διάσωσης ατόμων που έρχονται μέσω της Τουρκίας, αυτά θα επιστρέφονται στην Τουρκία») και Καμμένου («όποιος εντός ελληνικών ή τουρκικών υδάτων διασώζεται, θα επιστρέφει στην Τουρκία») κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου: η Συνθήκη της Γενεύης, όπως και το διεθνές δίκαιο της θάλασσας, αμφισβητούνται στην πράξη.
Την προηγούμενη βδομάδα διαβάσαμε ότι το τουρκικό Λιμενικό, προσπαθώντας να επιστρέψει μια βάρκα στην Τουρκία, άρπαξε τα παιδιά, ενώ οι μάνες τους έμειναν σ’ αυτή, καταφέρνοντας να φτάσουν στη Λέσβο. Οι οικογένειες χώρισαν και γίνονται τώρα διαδικασίες επανένωσης. Ανάλογα περιστατικά, που θα πληθαίνουν, μας δείχνουν ότι το να μη γίνονται «επαναπροωθήσεις» από πλευράς Ελλάδας (κάτι απολύτως στοιχειώδες, βέβαια) δεν αρκεί.
Η συζήτηση έχει δύο σκέλη. Το πρώτο είναι η αποτίμηση. Εδώ, πιστεύουμε, δεν είναι δύσκολο να συμφωνήσουμε: η εμπλοκή του ΝΑΤΟ είναι επικίνδυνη και απειλητική, για τους λόγους που προσπαθήσαμε να περιγράψουμε. Αν μάλιστα την τοποθετήσουμε στο γενικότερο πλαίσιο (στάση των χωρών του Βίσενγκραντ και της Αυστρίας, απειλές για αναστολή Σένγκεν, κλείσιμο συνόρων Ελλάδας – ΠΓΔΜ), το σκηνικό γίνεται ζοφερό, πολύ διαφορετικό από εκείνο του καλοκαιριού, όταν, παρά τις αντιφάσεις, η υποδοχή των προσφύγων έδινε τον τόνο, με καθοριστικό τον ρόλο της Γερμανίας. Σήμερα, η Ευρώπη, αντί να αναζητεί βιώσιμες λύσεις, θέλει να μεταφέρει το πρόβλημα εκτός των εδαφών της – άρα και εκτός των ευθυνών και υποχρεώσεών της: κόβοντας την πρόσβαση σε αυτήν, οχυρώνοντας τα εξωτερικά της σύνορα, επιδιώκοντας να βαφτίσει την Τουρκία «ασφαλή τρίτη χώρα».
Το δεύτερο σκέλος είναι το πιο δύσκολο, αλλά και πιο κρίσιμο: Τι κάνουμε; Παρά τη ζοφερή κατάσταση, δεν μπορούμε, ως αριστεροί και αριστερές, να αναλάβουμε ρόλο παρατηρητών. Δεν πρέπει να προσαρμοστούμε σε έναν ρεαλισμό που αποδέχεται τα πάντα, διολισθαίνοντας τελικά σε ακροδεξιές λογικές. Ούτε ωφελεί ο διαγκωνισμός καταγγελιών, όπου σε ένα τσουβάλι μπαίνουν η κυβέρνηση, η Ε.Ε., το ΝΑΤΟ και τα πάντα. Λίγες σκέψεις, επιγραμματικά, σαν αφετηρία συζήτησης.
* Χρειάζεται επίγνωση των συσχετισμών και των πιέσεων υπό τις οποίες η κυβέρνηση συμφώνησε στη ΝΑΤΟϊκή παρέμβαση. Η επίγνωση αυτή, ωστόσο, δεν μπορεί να μας κάνει να συμφωνήσουμε. Το δικαίωμα στην ανθρώπινη ζωή είναι αδιαπραγμάτευτο, ενώ η αμφισβήτηση της Γενεύης μάς οδηγεί στη βαρβαρότητα. Το πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται σε εθνικό, αλλά σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όμως αυτό δεν συνεπάγεται την αποδοχή των πάντων. Η στάση της Ελλάδας, με την εναντίωσή της στην Αυστρία, αποτελεί, εδώ, πολύ καλό παράδειγμα.
* Πρέπει να διεκδικήσουμε, τώρα, ασφαλή και ελεγχόμενη δίοδο στον Έβρο, νόμιμη και ασφαλή μεταφορά στα νησιά του Αιγαίου από την Τουρκία. Γενικότερα, ασφαλείς διόδους για τους πρόσφυγες και ευρεία μετεγκατάσταση από την Τουρκία, καθώς και ενιαίο ευρωπαϊκό μηχανισμό ασύλου.
* Να πούμε όχι στις «επιστροφές» προσφύγων, από όπου κι αν γίνονται. Η Συνθήκη της Γενεύης δεν είναι κενό γράμμα. Να εναντιωθούμε στη ΝΑΤΟϊκή παρέμβαση.
* Να ενισχύσουμε πολιτικές υποδοχής και ένταξης των προσφύγων και των μεταναστών.
* Να συντονιστούμε με τις δυνάμεις που υψώνουν φωνή ενάντια στον ρατσισμό και την ξενοφοβία, σε όλη την Ευρώπη.
Τα παραπάνω αφορούν, με διαφορετικό τρόπο, και την κυβέρνηση και τον ΣΥΡΙΖΑ, και τις άλλες δυνάμεις της Αριστεράς και το κίνημα. Όσον αφορά την κυβέρνηση και τον ΣΥΡΙΖΑ, θέλουμε να πούμε το εξής. Η διαχείριση του προσφυγικού και του μεταναστευτικού, από τον Ιανουάριο του 2015, αποτελεί ένα από τα κατεξοχήν πεδία που έδειξε τη διαφορά δεξιάς και αριστερής πολιτικής (Δεν χρειάζεται να θυμηθούμε την αλήστου μνήμης εποχή Σαμαρά· η σκλήρυνση Μητσοτάκη στο προσφυγικό και οι εκκλήσεις του «να σταματήσει η ασύδοτη μετακίνηση μεταναστών» εντός Ελλάδας, είναι ενδεικτικές). Η πολιτική της κυβέρνησης, παρά τα σοβαρά προβλήματά της, φανέρωσε ότι ο αγριανθρωπισμός και η δαιμονοποίηση των «ξένων» δεν είναι η μόνη «λύση». Και συντέλεσε καθοριστικά να απελευθερωθούν δυνάμεις στην ελληνική κοινωνία, μας αποκάλυψε τα αποθέματα αλληλεγγύης που διαθέτει αυτή. Για μια κυβέρνηση της Αριστεράς αλλά και για την κοινωνική συνοχή, η κατεύθυνση αυτή είναι μονόδρομος – και σ’ αυτήν πρέπει να συνεχίσουμε.
Της Βασιλικής Κατριβάνου – βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ Β΄ Αθήνας
Του Γιώργου Πάλλη – βουλευτή ΣΥΡΙΖΑ Νομού Λέσβου

Tο ΝΑΤΟ και το προσφυγικό: Τι ζητάει η αλεπού στο παζάρι;