Λόγος της Πέλλας Ηλεκτρονική Εφημερίδα Νομού Πέλλας
Όλοι τους γνωρίζουμε… Τους ξέρεις κι εσύ
Είναι παντού –ή, τουλάχιστον, φαίνεται να είναι παντού, κυρίως επειδή καταφέρνουν και πηγαίνουν παντού. Ήταν εκεί, για να σε «ενοχλήσουν» με τις πιο νόστιμες κρέπες του κόσμου στο Παρίσι, με φόντο τον Σηκουάνα κι ένα μπρούντζινο φίλτρο μέσω Instagram. Ήταν εκεί, για να σε γεμίσουν ζήλια με το πιο δροσιστικό παγωτό τής Ρώμης στη σκιά τού Κολοσσαίου. Ήταν εκεί, στα πλακόστρωτα νυχτερινά σοκάκια τής Βουδαπέστης πλάι στον Δούναβη, και σου έγνεψαν με βλοσυρό βλέμμα –σχεδόν σαν να σε κατέκριναν– από μιαν ηλιολουσμένη, χάλκινη παραλία στη Βαρκελώνη. Είναι τόσο πλούσιοι; Είναι τόσο υπέροχοι; Ποια είναι αυτά τα μυθικά πλάσματα που καταφέρνουν και υπερπηδούν πελάγη και χερσονήσους και κάνουν μια ζωή τόσο κοσμοπολίτικη, ώστε τα προφίλ τους στο Facebook να ανταγωνίζονται ταξιδιωτικά περιοδικά και περιοδικά lifestyle;
Κι όμως: ζουν ανάμεσά μας! Όντως, τους έχουμε γνωρίσει –και η ιστορία επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά. Είναι οι Ερασμίτες.
ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «Erasmus» (αρκτικόλεξο για το «European Region Action Scheme for the Mobility of University Students», ελληνιστί «Σχέδιο Δράσης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας για την Κινητικότητα των Φοιτητών») αποτέλεσε πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 1987 και εδώ και σχεδόν 30 χρόνια εγγυάται τα γνωστά σε όλους μας προνόμια της εξάμηνης ή ετήσιας φοίτησης σε κάποιο πανεπιστήμιο χώρας της Ευρώπης ή ακόμη και πρακτική σε κάποιον επαγγελματικό οργανισμό –όλα με επιχορήγηση ανάλογη των χιλιομετρικών αποστάσεων και του βιοτικού επιπέδου κάθε χώρας.
Μάλιστα, κάθε φοιτητής έχει τη δυνατότητα να εναλλάξει φοιτήσεις και πρακτικές για περίοδο που κυμαίνεται από ένα τρίμηνο έως και ένα πλήρες 12μηνο, αρκεί να μην υπερβαίνει το μέγιστο των 12 επιχορηγούμενων μηνών ανά κύκλο σπουδών (προπτυχιακό επίπεδο, μεταπτυχιακό επίπεδο, διδακτορικό επίπεδο): πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι, θεωρητικώς, ο Κώστας θα μπορούσε να βρει ένα πανεπιστήμιο στη Φλωρεντία (το οποίο έχει τρίμηνο πρόγραμμα), να υποβάλει αίτηση, να παρακολουθήσει κανονικά τα μαθήματα και, όταν επιστρέψει, να ζητήσει ξανά να μετακινηθεί σε άλλο πανεπιστήμιο για ένα ολόκληρο εξάμηνο –στο Λονδίνο, για να ζει κοντά στη βασίλισσα της Αγγλίας, ή ακόμη και στο Θιβέτ, στο Τόκιο ή στο Μπουένος Άιρες (μέσω του Erasmus International/ Mundus). Κι αν δεν του αρκέσουν όλα αυτά, «χτυπάει» και μια τρίμηνη πρακτική στις Κανάριες νήσους της όμορφης Ισπανίας –έτσι, για καλό καλοκαίρι, συμπληρώνοντας το 12μηνο πακέτο τής υποτροφίας Erasmus που κάθε φοιτητής δικαιούται. Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ αναταραχή των περασμένων χρόνων και οι ανά την υφήλιο κρίσεις έβαλαν σε προβληματισμό (και) τις Βρυξέλλες όσον αφορά τη συνέχιση χρηματοδότησης του Erasmus… Πολλοί φοβήθηκαν ότι το πρόγραμμα που «ευθύνεται» για τα περισσότερα διεθνή ειδύλλια στις ηλικίες 18-25 απειλείται και ότι θα ρίξει αυλαία, απογοητεύοντας τις ολοκαίνουριες «φουρνιές» ευρωπαίων φοιτητών της νέας χιλιετίας.
Ευτυχώς, τελικώς αυτό δεν συνέβη… Έτσι, το νέο πρόγραμμα Εrasmus 2014-2020 μοίρασε ξανά «λαχταριστά» κονδύλια σε μυριάδες ιδρύματα και οργανισμούς –μια μεγάλη νίκη για φοιτητές, για καθηγητές, για πανεπιστήμια αλλά και για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, την Ευρώπη συνολικά και τους ευρωπαίους πολίτες τού σήμερα και του αύριο.
Είναι όμως το Erasmus ένα πρόγραμμα που αφορά μόνο μια «ελίτ» επίλεκτων νεαρών φοιτητών; Αφορά μόνον εξάμηνα ταξίδια και πρακτικές; Αυτό ήταν το όραμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όταν καθιέρωσε αυτήν την καινοτομία;
ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΝΕΟΥΣ. Ανέκαθεν υπήρχαν προγράμματα και υποτροφίες για φοίτηση, αναψυχή ή συνέδρια και σεμιναριακού τύπου συγκλήτους στο εξωτερικό.
Το Erasmus+, λοιπόν, με τη σειρά του δεν χρηματοδοτεί μόνο φοιτητές και πανεπιστήμια, όπως πολλοί ίσως σκεφθούν στο άκουσμα του ονόματος. Το αντίθετο: το πρόγραμμα συνδυάζει όλα τα τρέχοντα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εκπαίδευση, την κατάρτιση, τη νεολαία και τον αθλητισμό –και με τον τρόπο αυτόν, ακριβώς όπως και η ιστορική προσωπικότητα που έδωσε το όνομά του στο πρόγραμμα, ο ολλανδός φιλόσοφος Έρασμος (γνωστός αντιδογματιστής και πολυταξιδεμένος Ευρωπαίος με πάθος για νέους ορίζοντες, ποικίλες κουλτούρες και ολοκαίνουριες γνώσεις), στοχεύει σε πολύ βαθύτερες και ουσιαστικές εμπειρίες. Έτσι, μέσω του Erasmus+ χρηματοδοτούνται δευτερευόντως (αλλά εξίσου ουσιαστικά) οργανισμοί όπως μη κυβερνητικές οργανώσεις που συνήθως ασχολούνται αποκλειστικά με ευκαιρίες συνεργασίας και προγράμματα ανταλλαγής νέων.
Και, ασφαλώς, το πρόγραμμα αυτό δεν αφορά μόνον εκείνους που ίσως φαντάζεστε (δηλαδή, αποκλειστικώς φοιτητές ή άτομα περί τις ηλικίες των 18-22 χρόνων): για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το πρόγραμμα Erasmus+, επιλέξιμο είναι οποιοδήποτε άτομο βρίσκεται ανάμεσα στις ηλικίες 14 έως και 30. Αν πληροί αυτό το απλό κριτήριο και είναι ευρωπαίος πολίτης, τότε έχει αυτομάτως δικαίωμα αίτησης για τα συγκεκριμένα προγράμματα ανταλλαγών. Σημειωτέον ότι κάθε αποστολή έχει κι έναν αρχηγό (συνήθως απεσταλμένο από τη διαμεσολαβούσα οργάνωση για την ανταλλαγή): ωστόσο, και οποιοσδήποτε συνεργάτης, εθελοντής ή απλά ενδιαφερόμενος μπορεί να υποβάλει αίτηση για τη θέση του αρχηγού μιας τέτοιας αποστολής, ακόμη κι αν υπερβαίνει την ηλικία των 30.
«ΑΠΟΔΡΑΣΕΙΣ» ΜΙΑΣ Ή ΔΥΟ ΕΒΔΟΜΑΔΩΝ. Το πρόγραμμα Erasmus+ χορηγεί κονδύλια στους οργανισμούς, οι οποίοι με τη σειρά τους αναλαμβάνουν τη διοργάνωση ενός θεματικού προγράμματος διάρκειας 7-14 ημερών. Η θεματολογία και η φιλοσοφία του μπορεί να αφορά από μιαν απλή σύσφιξή πολιτισμικών σχέσεων μέχρι θεματικές όπως η ψυχική αυτοσυνειδησία, η περιβαλλοντική μέριμνα, οι κοινωνικές ταυτότητες και οι σύγχρονοι ρόλοι των φύλων, η δημοκρατία και η ισότητα, ζητήματα βαλκανικής ταυτότητας, ο αθλητισμός, οι πολιτικοί θεσμοί και τα συστήματα διακυβέρνησης, η μουσική εκπαίδευση, η θεατρολογία –και η λίστα, απλά, δεν τελειώνει… Οι οργανισμοί, με τη σειρά τους, χορηγούν στους συμμετέχοντες χρήματα (ασφαλώς, με ένα μέγιστο όριο που υπολογίζεται βάσει των χιλιομετρικών αποστάσεων που θα χρειαστεί να διανυθούν) για τις μετακινήσεις στις αντίστοιχες χώρες του εξωτερικού, ανάλογα με το κατά περίπτωση πρόγραμμα (η συνήθης πρακτική προβλέπει ότι τα χρήματα καταβάλλονται κατά τη διάρκεια του προγράμματος και όχι νωρίτερα, για την αποφυγή «ατασθαλιών»), ενώ παράλληλα αναλαμβάνουν και όλα τα έξοδα διαμονής και σίτισης όλων των φιλοξενουμένων. Με απλά λόγια: διαλέγεις πρόγραμμα, βάζεις τα στοιχεία σου και, αν σε δεχτούν, φτιάχνεις βαλίτσα και πηγαίνεις στην αντίστοιχη χώρα εντελώς δωρεάν, για να παρακολουθήσεις ένα πρόγραμμα ανάλογα με το θέμα που έχει διαλέξει ο οργανισμός της φιλοξενούσας χώρας, με πλήρη διατροφή και διαμονή προκανονισμένη και προπληρωμένη από το ίδιο το πρόγραμμα! Too good to be true? Κι όμως. Είστε έτοιμοι για διακοπές;
Τι πρέπει να κάνω;
ΟΛΟΙ ΕΣΕΙΣ οι ηλικίας 14-30 χρόνων αναγνώστες τής «ThessNEO», που ιδρώνετε κάτω από τον αμείλικτο ήλιο στα γρασίδια του Λευκού Πύργου ή που πίνετε τον φραπέ σας με έξτρα παγάκια σε κάποια καφετέρια «κρυμμένη» σε πλακόστρωτα σοκάκια (συντροφιά με τις απειροελάχιστες σκιές που απέμειναν στο θεσσαλονικιώτικο καλοκαιρινό μεσημέρι…), μη χάνετε χρόνο: απευθυνθείτε άμεσα στο γραφείο Erasmus του Αριστοτελείου, ρωτήστε φίλους σας ή κάντε αναζήτηση στο Facebook ή στο Google, χρησιμοποιώντας το λήμμα «Erasmus Youth Exchange Programmes» (βοηθούν μερικά likes στις «σωστές» σελίδες τού Facebook, όπως στην τοπική United Societies of Balkans ή στις Ηorizons of Youth, Hellenic Youth Participation, Youthfully Yours GR, Erasmus Greek Opportunities κ.ά.).
Στη Θεσσαλονίκη δραστηριοποιούνται αρκετές ΜΚΟ που μεσολαβούν για τέτοια προγράμματα, παρότι δεν χρειάζεται η οργάνωση να είναι απαραιτήτως από τη δική σας πόλη, για να έχετε πρόσβαση: οι προκηρύξεις ζητούν συμμετέχοντες από ολόκληρη τη χώρα, οπότε, πρακτικά, αρκεί να υποβάλετε αίτηση στον σωστό διαμεσολαβητή. Πέραν των προγραμμάτων ανταλλαγής νέων, οι οργανώσεις αυτές συνήθως ανακοινώνουν και θέσεις για το λεγόμενο «EVS» («European Voluntary Service»), στο πλαίσιο του οποίου (και πάλι με μηνιαία αποζημίωση και με καλυμμένο το ζήτημα της διαμονής) κάθε ευρωπαίος πολίτης δικαιούται να ταξιδέψει σε μια χώρα της Ευρώπης, όπου θα εργαστεί ως εθελοντής σε μια τέτοια οργάνωση, σε διάφορα projects (είτε βραχυπρόθεσμα, ως «short term volunteer» για ένα τρίμηνο, είτε ως «long term volunteer», για διάστημα που προσεγγίζει το ένα έτος).
Η δική μου εμπειρία
ΗΤΑΝ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ του 2015. Οι ανελέητοι Ερασμίτες (είτε του εξαμήνου είτε κάποιας αποστολής ΜΚΟ εδώ, στη Θεσσαλονίκη) ήταν πανταχού παρόντες. Όλοι ταξίδευαν –άλλωστε, ήταν και εορταστική περίοδος. Η κολλητή μου –Σταυρούλα, καλησπέρα– είχε τη φαεινή ιδέα να υποβάλουμε αίτηση για ένα πρόγραμμα ανταλλαγής νέων στη Ρουμανία, με θέμα την «ενίσχυση της βαλκανικής ταυτότητας της νεολαίας». Εγώ είχα βοηθήσει τοπικές ΜΚΟ με αντίστοιχα προγράμματα ως εθελοντής και μεταφραστής –ενίοτε και ως ξεναγός, βέρος Θεσσαλονικιός, γαρ… Ωστόσο, ανέκαθεν πίστευα ότι κάτι κρυβόταν πίσω απ’ όλα αυτά τα προγράμματα –ίσως κάποιο κρυφό, παραπανίσιο έξοδο, μια μυστική συνομωσία που εκμεταλλεύεται νεαρούς και αφελείς επίδοξους ταξιδευτές προς όφελός της κοκ. Παρ’ όλα αυτά, η Σταυρούλα με έπεισε να υποβάλουμε αίτηση –κυρίως επειδή είχε ήδη επισκεφθεί δωρεάν την Καππαδοκία με τον ίδιο τρόπο. Υποβάλαμε, λοιπόν, την αίτηση, γίναμε δεκτοί και ταξιδέψαμε στη Ρουμανία, για να παρακολουθήσουμε το συγκεκριμένο πρόγραμμα. ΔΩΔΕΚΑ ΗΜΕΡΕΣ αργότερα επέστρεψα μαγεμένος από την εμπειρία –και λαχταρώντας ακόμη περισσότερα. Υπέβαλα ξανά αίτηση για ένα δεύτερο πρόγραμμα (αυτήν τη φορά στην Ιταλία και, συγκεκριμένα, στο Celano, ένα μεσαιωνικό χωριουδάκι λίγο έξω από την αιώνια πόλη, τη Ρώμη) και πριν από μερικές ημέρες επέστρεψα –για ακόμη μία φορά μαγεμένος, αλλαγμένος και ανανεωμένος. Είναι κάτι παραπάνω από μαγευτική η εμπειρία της γνωριμίας και της αλληλεπίδρασης με ανθρώπους τόσο διαφορετικούς από εσένα και απ’ όλα όσα ξέρεις και θεωρείς δεδομένα –μα, ταυτόχρονα, τόσο οργανικά ίδιους. Λίγες είναι οι ομορφιές της ζωής που συναγωνίζονται την αρμονία και τη γαλήνη που νιώθεις όταν συνειδητοποιείς ότι όλοι, εν τέλει, είμαστε ταυτόχρονα τόσο ποικιλότροπα διαφορετικοί και τόσο ενιαία ίδιοι ως άτομα, ως πολίτες και ως μονάδες που αύριο θα κληθούν να χτίσουν ένα μέλλον πιο ανεκτικό και ανοιχτόμυαλο.
Η ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΜΟΥ με άτομα από τη Ρουμανία, την Ιταλία, την Κροατία, τη Σερβία, τη Βουλγαρία, την Πορτογαλία, την Τσεχία, την πΓΔΜ, τη Λευκορωσία, τη Ρωσία, τη Μολδαβία, την Ουκρανία, το Ουζμπεκιστάν και την Αλβανία στο πλαίσιο αυτών των προγραμμάτων αποτελεί ένα από τα καλύτερα δώρα που θα μπορούσε να μου κάνει όχι το πανεπιστήμιο αυτήν τη φορά αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση (παρά τις δυσκολίες που περνά, για να διατηρηθεί ακέραια). Τα προγράμματα αυτά θυμίσουν ότι πρωταρχική έγνοια της ΕΕ ήταν ανέκαθεν η ενότητα στη διαφορετικότητα, ένα «μαζί» σε έναν κόσμο που ολοένα και περισσότερο στρέφεται και κλείνεται στον εαυτό του (βλ. #brexit).
Κείμενο: Ανέστης Ισχνόπουλος
