«Εκκωφαντικές σιωπές, έγκλειστες συναντήσεις» ως μέσο έκφρασης και ελευθερίας

Στην παρουσίαση που έλαβε χώρα το πρωί της Κυριακής, 6 Δεκεμβρίου, για το βιβλίο “Εκκωφαντικές σιωπές- έγκλειστες συναντήσεις”

στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου Πέλλας, λίγο πριν ξεκινήσει η εκδήλωση, ο πρώην Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, αντιπροέδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Καλαμαριάς, Μανόλης Λαμτζίδης μίλησε στο logospellas.gr: “Η ποιότητα του σωφρονισμού συνδέεται και με την ικανότητα του Κράτους να επιβάλλει την τήρηση των νόμων και των ποινικών διατάξεων στους πολίτες, αλλά είναι και η λυδία λίθος στην οποάι δοκιμάζεται ο πολιτισμός κάθε κοινωνίας και κάθε Κράτους. Έχει μία διάσταση και μοναδική για μένα, τον περιορισμό και τη στέρηση της ελευθερίας. όλα τα υπόλοιπα δικαιώματα το Κράτος θα έπρεπε να εγγυάται ότι θα τα απολαμβάνουν οι έγκλειστοι. Μεταξύ των άλλων, είναι και το δικαίωμα στη μόρφωση, διότι είναι πολύ σημαντικό, πέρα από τη στέρηση της ελευθερίας, να διατηρεί καθαρά το πνεύμα, το νου και τη σκέψη αυτός που είναι μέσα, ώστε να είναι ένα εργαλείο για τη χειραθέτησή του που θα προοιωνίζει και μία ομαλή ενσωμάτωση στην κοινωνάι στη συνέχεια…”.

Η ομιλία του κ. Λαμτζίδη στην παρουσίαση:
O σωφρονισμός είναι το πεδίο όπου δοκιμάζεται η ικανότητα επιβολής του κράτους στους πολίτες που παραβιάζουν τις ποινικές διατάξεις.
Αφετέρου, είναι η «λυδία λίθος», στην οποία δοκιμάζεται το επίπεδο του πολιτισμού κάθε κοινωνίας.
Το σωφρονισμό τον διέπει ένας γενικός και αφηρημένος κανόνας ότι φυλάκιση και εγκλεισμός δεν συνεπάγονται παρά μόνο στέρηση της ατομικής ελευθερίας για ορισμένο χρονικό διάστημα και τίποτε περισσότερο.
Αντί αυτού, όποιος ή όποια επισκεφτεί τα σωφρονιστικά καταστήματα ανά την Ελλάδα, θα διαπιστώσει ότι υπάρχουν από κακές έως απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης, οι οποίες θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν «βασανιστήρια», σύμφωνα με τις διεθνείς συνθήκες και συμβάσεις…
Αναφέρω επιγραμματικά: Υποτυπώδης ιατρική περίθαλψη, «στοίβαγμα» των κρατουμένων σε θαλάμους, ελάχιστη θέρμανση το χειμώνα με πολύ χαμηλές πολικές θερμοκρασίες, συγκρούσεις μεταξύ των εγκλείστων εντός της φυλακής με εθνοτικό-φυλετικό υπόβαθρο κ.α.
Έχω επισκεφτεί, ως Πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης, αλλά και στη συνέχεια, ως συνδικαλιστής στους δικηγόρους, πάνω από δεκαπέντε φορές το σωφρονιστικό κατάστημα των Διαβατών Θεσσαλονίκης, αλλά και μία του Φελλίου Γρεβενών και έχω διαμορφωμένη άποψη.
Καταβάλλονται βέβαια φιλότιμες προσπάθειες από το προσωπικό, αλλά, αυτό, δυστυχώς, δεν αρκεί. Και τολμώ να πω ότι και εκείνοι είναι «έγκλειστοι» των «εγκλείστων», ή, μάλλον εγκλωβισμένοι στα άχαρα καθήκοντά τους.
Το κυριότερο πρόβλημα, κατά την άποψή μου, είναι ότι η δικαιοσύνη «παράγει» συνεχώς περισσότερους «κατάδικους» και «υπόδικους», από όσους έχουν προγραμματιστεί τα σωφρονιστικά καταστήματα να «φιλοξενούν».
Ακόμα και η τελευταία νομοθετική ρύθμιση, που έδωσε μεγάλη «ανάσα» στα αστυνομικά τμήματα και στο Τμήμα Μεταγωγών που «στέναζαν» από κρατούμενους, σε λίγο διάστημα θα απωλέσει την αποτελεσματικότητά της και θα επαναληφθεί το ίδιο σενάριο, αν δεν εφαρμοστούν οι εναλλακτικές μορφές έκτισης των ποινών, όπως πχ. η παροχή κοινωφελούς εργασίας, την οποία υποστήριζα και υποστηρίζω αναφανδόν.
Παραδείγματός χάριν, από το 2011 μέχρι σήμερα, παρά το γεγονός ότι ψηφίστηκαν διαδοχικά τέσσερις νόμοι για την «αποσυμφόρηση» των φυλακών ο «πληθυσμός» των φυλακών των Διαβατών μειώθηκε μόνο κατά 17 άτομα!
Τι συνέβαινε το 2011 και τι συμβαίνει σήμερα;
Στις 22.12.2011, το σύνολο των κρατουμένων στις φυλακές Διαβατών (υπόδικοι και κατάδικοι) ανέρχονταν σε 595, ενώ σήμερα ανέρχεται σε 578, δηλαδή ο αριθμός μετά από 4 χρόνια και 5 νόμους για την αποσυμφόρηση των φυλακών μειώθηκε μόνο κατά 17 άτομα!
Η σχέση του αριθμού των κρατουμένων με τις χωροθετημένες θέσεις σήμερα, είναι περίπου 2,5 προς 1. Η χωρητικότητα είναι κανονικά για 260 κρατούμενους ενώ ο συνολικός αριθμός τους σήμερα είναι 578!
Αλλά, δεν αρκεί να αποτρέπεται μέσα στη φυλακή μόνο η σωματική κακοποίηση οποιασδήποτε μορφής. Επιβάλλεται και η ψυχική και πνευματική στήριξη του έγκλειστου.
Στο σημείο αυτό θέλω να κάνω μνεία στο ρόλο που παίζει το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας στις φυλακές των Διαβατών σε συνεργασία με άλλους θεσμούς μορφωτικούς-πολιτιστικούς, το οποίο λειτουργεί «απελευθερωτικά» για τους κρατούμενους, άνδρες και γυναίκες.
Είναι ένα σχολείο με πολυπολιτισμική σύνθεση: Οι μαθητές του είναι Αλβανοί, Μαροκινοί, Ρώσοι, Έλληνες, Βούλγαροι, Ρουμάνοι κλπ.
Με τη βοήθεια του προσωπικού του καταστήματος και του εκπαιδευτικού προσωπικού οι μαθητές αναπτύσσουν σε όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους πολύμορφες δραστηριότητες, μέσα από τις οποίες τους δίνεται η δυνατότητα να «ακονίζουν» το πνεύμα τους, να αναπτύσσουν διάφορες δεξιότητες και να καλλιεργούν τη φαντασία τους.
Ζωγραφίζουν αντιγράφοντας πίνακες γνωστών ζωγράφων τον εσωτερικό τοίχο του αυλόγυρου του σχολείου, ανεβάζουν θεατρικά έργα, όπως τον «Πλούτο» του Αριστοφάνη με συμμετοχή και αλλοδαπών κρατουμένων (Αλβανών κλπ.), μαθαίνουν άπταιστα ελληνικά, όπως ο Μ., ο Πακιστανός, που δύσκολα καταλάβαινες ότι δεν είναι Έλληνας, αν δεν έβλεπες την εξωτερική όψη του, συνθέτουν δική τους μουσική, όπως η «Μπάντα των ριγέ», αποτελούμενη από Ρώσο, Τούρκο και Έλληνες, που συνέθεσαν την εκπληκτική μπαλάντα «Το τραγούδι της φυλακής» με το συγκλονιστικό στίχο το «Είμαι ένας άνθρωπος δύστυχος και μόνος….», κερδίζουν διακρίσεις στον παγκόσμιο μαθηματικό διαγωνισμό «Καγκουρό» (3 για φέτος) , γράφουν ποιήματα στα ελληνικά, ή και στη μητρική τους γλώσσα (ακόμα και τα «ρομανί» των τσιγγάνων), παίρνουν πιστοποιητικά ελληνομάθειας (οι αλλοδαποί) και γνώσης της αγγλικής γλώσσας (Ελληνες και αλλοδαποί) και γενικότερα διευρύνουν συνεχώς τους ορίζοντές τους πέρα από τους τέσσερις τοίχους της φυλακής τους.
Σ΄ αυτό έχουν τη συμπαράσταση της τοπικής κοινωνίας και φορέων της (Δικηγορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης, τοπική αυτοδιοίκηση, ΕΛΜΕ, Εκκλησία κλπ) και φυσικά ΜΚΟ, όπως το «ΕΛΛΗΝΙΟΝ».
Η καλλιέργεια του πνεύματος, της σκέψης, η επαφή με τον πολιτισμό, η ίδια η πολιτιστική δημιουργία επιτρέπει στους κρατούμενους, άνδρες και γυναίκες να ασκούνται και να εξασκούνται στην ελευθερία.
Το σώμα μπορεί να φυλακίζεται, αλλά «…ο νους …είναι αληταριό, που όλο θα δραπετεύει…».
Και το νου, τη σκέψη, και τη φαντασία του ανθρώπου καμία δύναμη δεν μπορεί να τα φυλακίσει.
Το βιβλίο αυτό, με τον ευρηματικό τίτλο «Εκκωφαντικές σιωπές, έγκλειστες συναντήσεις» είναι μέσο έκφρασης και όργανο πνευματικής χειραφέτησης αυτών που έγραψαν τα ποιήματα και πεζά, αλλά και κίνητρο για τους υπόλοιπους για τη δική τους βελτίωση και αναβάθμιση. Και σαν τέτοιο αξίζει να καταλάβει εξέχουσα θέση στη σειρά των πνευματικών προϊόντων του καιρού μας.

«Εκκωφαντικές σιωπές, έγκλειστες συναντήσεις» ως μέσο έκφρασης και ελευθερίας