Οι “Μωμόγεροι” στα Γιαννιτσά!

Ο Σύλλογος Ποντίων Γιαννιτσών αναβίωσε το έθιμο

των Μωμογέρων, στα Γιαννιτσά τη Δευτέρα, 30 Δεκεμβρίου, με τη συνδρομή του Μορφωτικού Συλλόγου «Αριστοτέλη» Νέας Νικομήδειας.

Οι «Μωμόεροι» ξεχύθηκαν στα Γιαννιτσά, με εκκίνηση από το δημαρχείο, με τη λεγόμενη πατινάδα μαζί με τα μέλη-χορευτές και τον κόσμο, προς στους κεντρικούς δρόμους της αγοράς έως τον πεζόδρομο και την «Παραμυθούπολη».

Πολλοί επαγγελματίες τους καλωσόρισαν με διάφορα καλούδια και εδέσματα! Οι χορευτές έμπαιναν στα καταστήματα, διασκεδάζοντας τον κόσμο ενώ η… νύφη προσπάθησε να το σκάσει πολλές φορές! 

Το ποντιακό έθιμο “Οι Μωμόγεροι”

O θεός Μώμος κατά την Αρχαιότητα αποτελούσε την προσωποποίηση της σάτιρας και του σαρκασμού και συνδεόταν με τις γιορτές που ήταν αφιερωμένες στον Διόνυσο, με κοινό χαρακτηριστικό τις μάσκες και τις μεταμφιέσεις. Από εκεί προέρχεται και η αρχική ετυμολογία της λέξης “Μωμόγεροι” ή “Μωμόεροι” ή και “Μωμογέρια”, που αποτελούσαν τους ακολούθους του Μώμου και τον συνόδευαν χορεύοντας, τραγουδώντας και σατιρίζοντας πρόσωπα και καταστάσεις. Το έθιμο έφεραν οι πρόσφυγες από τη Λιβερά του Πόντους το 1924.

Η συγκεκριμένη εκδήλωση παραπέμπει σε ένα από τα παλαιότερα ποντιακά έθιμα που λάμβαναν χώρα κατά τη διάρκεια της περιόδου των Χριστουγέννων από τις 15 Δεκεμβρίου έως και τα μέσα Ιανουαρίου, ενώ δεν έλειπαν οι φορές που διαρκούσε ακόμη και μέχρι την Καθαρά Δευτέρα (πρώτη ημέρα της Μεγάλης Σαρακοστής).

Λαϊκοί αυτοσχέδιοι θίασοι δίνουν παραστάσεις σε αυλές σπιτιών, σε διασταυρώσεις δρόμων και σε πλατείες χωριών και πόλεων.

 

Παλαιότερα συνηθιζόταν τα άτομα που αποτελούσαν τους θιάσους να είναι κατά κανόνα νέοι άνθρωποι που προέρχονταν από το ίδιο χωριό. Κάθε θίασος συνοδευόταν παντού και πάντοτε από οργανοπαίκτες, κάτι που ισχύει και σήμερα καθώς η μουσική υπόκρουση θεωρείται απαραίτητο στοιχείο για κάθε παράσταση.

Οι ενδυμασίες των μεταμφιεσμένων, που περιλαμβάνουν μάσκες από δέρματα ζώων, δορές τράγου, αλεποουρές και ουρές λαγών, δείχνουν επίσης την αρχαϊκή καταγωγή του συγκεκριμένου εθίμου. Επικρατεί η αντίληψη ότι αυτός που φοράει τη μάσκα εξομοιώνεται με τον θεό στον οποίο ανήκει το εκάστοτε ιερό ζώο. Επίσης, χαρακτηριστική είναι η παρουσία ξηρών καρπών, βοτάνων και διαφόρων οπωρικών τα οποία έχουν κρεμασμένα γύρω από το λαιμό τους σε αρμαθιές μερικά πρόσωπα του θιάσου, υποδηλώνοντας τη μαγική και γονιμική αφετηρία που συνδεόταν με αυτά στο παρελθόν.

Το περιεχόμενο των παραστάσεων είναι κατά κανόνα κωμικό (που σε μερικές περιπτώσεις παίρνει και κοινωνικές διαστάσεις), υπάρχουν όμως και παραλλαγές με σοβαρό περιεχόμενο.

Κεντρικό πρόσωπο σε κάθε παράσταση είναι η νύφη, που ενσαρκώνει τη βλάστηση και τη γονιμότητα της γης. Η σύγκρουση ενός νέου άνδρα και ενός γέρου για την κατάκτησή της, με την τελική νίκη του νεότερου, συμβολίζει την αντικατάσταση του παλιού χρόνου από τον νέο. Στο τέλος ακολουθούν πάντοτε χορός, τραγούδι και τρικούβερτο γλέντι.

Σημειώνεται ότι από το 2016 το έθιμο είναι καταχωρημένο ως έθιμο στο ευρετήριο της Πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας στην UNESCO.