Λόγος της Πέλλας Ηλεκτρονική Εφημερίδα Νομού Πέλλας
Διάχυτη ήταν η ικανοποίηση του πολυπληθούς κοινού που βρέθηκε τη Δευτέρα 4-3-2019 στη φιλόξενη αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου στο Δημαρχείο του Δήμου Πέλλας
καθώς άκουσε με ιδιαίτερη προσοχή και αφοσίωση την ομιλία και συνάμα παρουσίαση της ενδιαφέρουσας εισήγησης με τίτλο: «Φυσικοί Πόροι, Βιώσιμη Ανάπτυξη και προκλήσεις στον 21ο αιώνα».
Ήταν η 8η Εκδήλωση της 23ης περιόδου 2018-19 του Ανοικτού Λαϊκού Πανεπιστήμιου Γιαννιτσών που διοργανώνεται από την Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος» σε αγαστή συνεργασία με την ΔΗΚΕΠΑ Πέλλας και στην οποία κεντρικό πρόσωπο ήταν ο Γεώργιος Παπαγεωργίου αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα Χημείας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Ο εκλεκτός συντοπίτης μας και επιτυχημένος πανεπιστημιακός δάσκαλος μετέφερε στους παρευρισκόμενους σοφία, γνώση, εμπειρίες και ανησυχίες από έναν εξαιρετικά πολύπλευρο και ιδιαίτερα φορτισμένο επιστημονικό χώρο. Τον ομιλητή προλόγισαν με θερμά λόγια και επαίνεσαν για το επιστημονικό του έργο ο Δήμαρχος Πέλλας Γρηγόριος Στάμκος και ο πρόεδρος της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος» Κωνσταντίνος Κάμτσης.
Η διαχρονική πορεία της τεχνολογίας ανά τον κόσμο έχει εντυπωσιακή παρουσία. Από την προϊστορική ακόμα εποχή ο άνθρωπος, ανήσυχο και εφευρετικό όν, ερευνά και ανακαλύπτει καινούρια πράγματα, εφευρίσκει αντικείμενα, επινοεί κατασκευές, υλοποιεί θαυμαστές ανακαλύψεις. Από τα λίθινα εργαλεία μέχρι σήμερα η πορεία είναι συγκλονιστική και αξιοθαύμαστη: ανακάλυψη φωτιάς, γεωργική καλλιέργεια, τροχός, εποχή χαλκού, αλφάβητο, εποχή σίδηρου, πυρίτιδα, εξάντας, κοχλίας του Αρχιμήδη, μηχανισμός Αντικύθηρων, ατμομηχανή του Ήρωνα του Αλεξανδρέα, πιεστήριο, τυπογραφείο, βιομηχανική επανάσταση, τηλέφωνο, πενικιλίνη, κινητήρας εσωτερικής καύσης, ηλεκτρισμός, αεροπλάνο, ελικόπτερο, πυρηνική σχάση, προσωπικός υπολογιστής, δορυφόρος, περπάτημα στην Σελήνη, κινητό τηλέφωνο, wikipedia, 3D εκτυπωτής, γραφένιο 2004, apple iphone, quantum computing…το μέλλον δεν ξέρουμε τι μας επιφυλάσσει .
Οι πόροι διακρίνονται σε α) φυσικοί β) ανθρώπινοι και γ) ανθρωπογενείς. Στους ανθρωπογενείς συμπεριλαμβάνονται η γλώσσα, τα ήθη, τα έθιμα, η ιστορία, η λαογραφία, ο πολιτισμός. Στις γενικές υποδομές συμπεριλαμβάνονται το οδικό δίκτυο, οι σιδηρόδρομοι, ο ηλεκτρισμός, το δίκτυο νερού, φωτισμού, τηλέφωνου, ταχυδρομείο κλπ. Φυσικοί πόροι είναι οτιδήποτε μορφή ύλης ή ενέργειας που προέρχεται από το φυσικό περιβάλλον και ικανοποιεί τις ανθρώπινες ανάγκες.
Η αειφόρα ανάπτυξη ή βιώσιμη ανάπτυξη αναφέρεται στην οικονομική ανάπτυξη που σχεδιάζεται και υλοποιείται λαμβάνοντας υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος και την βιωσιμότητα ώστε να μην διακόπτεται η φυσική παραγωγή. Ο δε ρυθμός εναπόθεσης των αποβλήτων στο περιβάλλον επ΄ουδενί να μην υπερβαίνει την δυνατότητα απορρόφησής τους.
Οι φυσικοί πόροι μιας χώρας καθορίζουν τον πλούτο και την θέση της στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα. και διευρύνουν την πολιτική επιρροή τους. Οι αναπτυγμένες χώρες χρησιμοποιούν λιγότερους φυσικούς πόρους για την παραγωγή πλούτου και στηρίζονται κυρίως στις υποδομές μεταποίησης του φυσικού κεφαλαίου.
Οι προκλήσεις του 21ου αιώνα συνοψίζονται κυρίως στην αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, στην ισότητα των ευκαιριών, στην άνοδο της στάθμης των θαλασσών, στην αυξανόμενη ρύπανση, στους πεπερασμένους πόρους, στις προσδοκίες των χρηματιστηρίων, στην αποψίλωση δασών, στην αύξηση του CO2, στην μετάβαση στην ψηφιακή εποχή κ.ά.
Χαρακτηριστικά στοιχεία που προβληματίζουν είναι α) το χάσμα πλούσιων και φτωχών καθώς το ΑΕΠ των 49 φτωχότερων χωρών είναι μικρότερο των 3 πλουσιότερων ανθρώπων της γης και η ικανοποίηση των διατροφικών αναγκών δισεκατομμυρίων ανθρώπων καθώς περί τα 4 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν με λιγότερο από 5δολάρια ημερησίως (χειροπιαστό παράδειγμα η Τανζανία), β) το πόσιμο νερό καθώς 1 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό, ενώ συνολικά 2 δισεκατομμύρια δεν έχουν συνεχή πρόσβαση σε πόσιμο νερό και γ) επιβαρυντικός και ανασχετικός παράγοντας ανάπτυξης είναι η υπεργεννητικότητα που παρατηρείται σε χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής.
Σε πολλές χώρες, όμως, όπως στην Ελλάδα ο συνολικός πληθυσμός γηράσκει καθώς μειώνονται οι γεννήσεις και αυξάνονται οι θάνατοι. Το δε προσδόκιμο ζωής είναι 84 έτη για τις γυναίκες και 80 έτη για τους άνδρες. Το πρώτο «εξαγώγιμο προϊόν» της χώρας μας είναι η αιμορραγία εγκεφάλων προς τις αναπτυγμένες χώρες. Χιλιάδες νέοι εγκατέλειψαν την πατρίδα μας προς αναζήτηση εργασίας, σπουδών και καλύτερων προοπτικών. Mάλιστα δε 3 στους 4 φοιτητές θέλουν να φύγουν στο εξωτερικό. Θλιβερές πρωτιές!
Οι πυρκαγιές, η αλλαγή χρήσης της γης, η επέκταση πόλεων, η τσιμεντοποίηση τεράστιων περιοχών κ.ά. ευθύνονται εν πολλοίς για την δραματική μείωση των δασών σε παγκόσμιο επίπεδο. Η δε υπερθέρμανση του πλανήτη μας έχει επιφέρει ως αποτέλεσμα το φαινόμενο του θερμοκήπιου με την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, τη μείωση του πάχους της στιβάδας του όζοντος, τα ακραία καιρικά φαινόμενα, τις δυσμενείς επιδράσεις στην γεωργία, την διασπορά ασθενειών κλπ.
H κατανάλωση ενέργειας, αρκετές φορές αλόγιστη, βαίνει αυξημένη. Οι χώρες που καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες ενέργειας είναι οι Η.Π.Α. , η Γερμανία, Καναδάς, Βρετανία, Ιαπωνία, η Ρωσία κ.ά. Κοντά σε αυτές βρίσκονται ραγδαία αναπτυσσόμενες χώρες όπως Κίνα και Ινδία. Στις τελευταίες ευημερούν οι αριθμοί, αλλά όχι τόσο οι άνθρωποι. Η εξόρυξη πετρέλαιου φέρνει πλούτο και ανάπτυξη στην Ρωσία, Η.Π.Α., Κίνα κλπ. Χώρες όπως η Βενεζουέλα, η Βραζιλία, η Μεγάλη Βρετανία κ.ά. ενώ διαθέτουν τεράστια αποθέματα, εντούτοις έχουν μεγάλο κόστος εξόρυξης, οπότε προτιμητέα κρίνονται τα κοιτάσματα στις αραβικές χώρες.
Ορατή θεωρείται η εξάντληση των φυσικών πόρων και δραματικά είναι τα μηνύματα από τη μείωση των τροπικών δασών. Διάχυτη ανησυχία προκαλεί λοιπόν η υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος. Επιβάλλεται πλέον ως ανάγκη από τη μια μεριά η διατήρηση της βιοποικιλότητας, από την άλλη δε η υιοθέτηση δράσεων υπέρ της αειφόρας ανάπτυξης.
Οι συμβατικές μορφές ενέργειες που προέρχονται από ορυκτά όπως ο λιθάνθρακας, ο λιγνίτης, κλπ έχουν περιορισμένη χρονική διάρκεια και προβλέπεται η εξάντλησή τους σε 200 χρόνια, ειδικά μάλιστα το πετρέλαιο θεωρείται ότι θα εξαντληθεί σε 30 περίπου χρόνια και φυσικά τα ορυκτά καύσιμα-δημιούργημα εκατομμυρίων ετών- δεν προβλέπεται να ξαναδημιουργηθούν σε τόσο σύντομο χρόνο.
Η γραμμική οικονομία με την σειρά που ακολουθεί δηλαδή: εξόρυξη-πρώτες ύλες-χρήση-προϊόντα-διάθεση είναι τελικά μη βιώσιμη αναπτυξιακή διαδικασία βρίσκεται σε αντίθεση με την λεγόμενη κυκλική οικονομία δηλαδή: εξόρυξη-πρώτες ύλες-επαναχρησιμοποίηση, που είναι τελικά βιώσιμη. Με την βιώσιμη ανάπτυξη επιτυγχάνεται αειφόρα οικονομική ανάπτυξη, χρησιμοποιούνται ανανεώσιμες πηγές καθαρής ενέργειας και εξασφαλίζεται ενέργεια, τροφή και υγεία για όλους.
Οι 10 σημαντικότεροι φυσικοί πόροι είναι: νερό, αέρας, άνθρακας, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, φώσφορος, άλλα ορυκτά, σίδηρος, έδαφος, δάση και ξυλεία. Οι μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι: άνθρακας, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, πυρηνικά (σχάση). Κανένα δε άλλο καύσιμο δεν περιέχει περισσότερη ενέργεια ανά μονάδα όγκου από την βενζίνη και το ντήζελ.
Τα πετροχημικά, παράγωγα προϊόντα του πετρέλαιου παράγονται μέσα από την διαδικασία: εξόρυξη-γεώτρηση-διύλιση-επεξεργασία και είναι κυρίως τα πλαστικά, τα καθαριστικά, οι κόλες, τα χρώματα τα καλλυντικά κ.ά. και χρησιμοποιούνται ευρέως στην υφαντουργία, την ιατρική, την φαρμακευτική, τις κατασκευές κτηρίων, τα αθλητικά είδη, την αυτοκινητοβιομηχανία, αεροναυπηγική, την προσωπική υγιεινή, την ηλεκτρονική κ.ά. Η κατανάλωσή τους σε ετήσια βάση είναι 500 δολάρια ανά άτομο, ενώ στις αναπτυγμένες χώρες το ποσό ανεβαίνει στα 1200 δολάρια ανά άτομο.
Το φυσικό αέριο είναι υψηλής θερμιδικής αξίας και δεν απαιτεί ιδιαίτερες εγκαταστάσεις αποθήκευσης. Δεν περιέχει θείο και δεν παράγει καπνό ή αιθάλη. Είναι ελαφρύτερο από τον αέρα και εύκολα διασκορπίζεται στον αέρα σε περίπτωση διαρροής. Τα αποθέματα επαρκούν για 60 χρόνια. Χώρες με τεράστια παραγωγή είναι η Ρωσία, το Ιράν, οι Η.Π.Α, το Κατάρ, το Αζερμπαϊτζάν, η Κίνα, η Νορβηγία κ.ά. Στην Μεσόγειο θάλασσα σημαντικά είναι τα κοιτάσματα Ιόνιου-Αδριατικής, Νότια της Κρήτης και της Ανατολικής Μεσόγειου στα νότια της Κύπρου. Δραστηριοποιούνται παγκόσμιοι ενεργειακοί κολοσσοί όπως η Gastrom, η Exon, η Total. Ιδιαίτερης υπερτοπικής σημασίας είναι ο αγωγός ΤΑΠ, η διέλευση αγωγού από Ισραήλ-Κύπρο και εκείνος ο αγωγός που προβλέπεται να διέλθει από Αίγυπτο-Κρήτη.
Τα πλαστικά είναι η γνωστότερη κατηγορία πετροχημικών, έχουν χαμηλό κόστος, μικρή πυκνότητα, ευκολία μορφοποίησης, χαμηλές θερμικές και μηχανικές αντοχές. Τα πολυμερή σχηματίζονται από αντίδραση πολλών μικρών αρχικών μορίων, αποτελούνται δηλαδή από πολλά μικρομόρια. Τα φυσικά πολυμερή είναι το μαλλί, το φυσικό ελαστικό (καουτσούκ) και το μετάξι. Τα συνθετικά πολυμερή είναι ελαστομερή, επιχρίσματα, υφασμάτινες ίνες, ελαστικά, αφροί, κόλλες, αμαλγάματα, φακοί επαφής κ.ά. Tα πολυμερή διακρίνονται σε πολυμερή για ηλεκτρονικά, αγώγιμα πολυμερή, φωτονικά πολυμερή, υγροκρυσταλικά πολυμερή, πολυμερή υψηλής αντοχής πολυιμίδια (kapton), αραμίδια (kevlar), πολυ(αιθεροκετόνη) PEEK. Tα βιοαποικοδομήσιμα πολυμερή χρησιμοποιούνται για συσκευασία PLA, PBS, για εκτύπωση 3D στη μηχανική των ιστών, τα δε έξυπνα πολυμερή συστήματα για μεταφορά φαρμάκων. Επίσης υπάρχουν πολυμερή για τεχνητούς μύες. Τα πολυμερικά σύνθετα καθώς και τα πολυμερικά νανοσύνθετα υλικά έχουν πλείστες εφαρμογές.
Aπό τα 88 φυσικά στοιχεία στην γη τα 67 είναι μέταλλα. Τα 29 εκ των οποίων είναι υλικά με τεχνολογική σημασία. Σημαντικότερα είναι: σίδηρος, μαγνήσιο, αργίλιο, τιτάνιο, χρώμιο, μαγγάνιο, κοβάλτιο, νικέλιο, μόλυβδος, χαλκός, άργυρος, χρυσός. Ευγενή μέταλλα είναι εκείνα που είναι ανθεκτικά στην διάβρωση και την οξείδωση. Σπάνιες γαίες αποκαλούνται τα μέταλλα, τα οξείδια των οποίων των οποίων είναι γεώδους μόρφωσης και κλήθηκαν έτσι λόγω της εξαιρετικής σπανιότητάς τους. Τα δε έξυπνα λεγόμενα υλικά είναι μνήμης σχήματα.
4 είναι οι βιομηχανικές επαναστάσεις και διαδραματίστηκαν ως εξής: η πρώτη το 1770 με την εκμηχάνιση της παραγωγής, η δεύτερη το 1870 με τον εξηλεκτρισμό παραγωγής και τις μηχανές εσωτερικής καύσεις, ηη Τρίτη το 1970 με την χρήση υπολογιστών στην παραγωγή και η τέταρτη το 2010 με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης, βιοτεχνολογίας και νανοτεχνολογίας. Αναδυόμενη επανάσταση λαμβάνει χώρα με εντυπωσιακές προοπτικές στην παγκόσμια κοινότητα με την ρομποτική, τεχνητή νοημοσύνη, ίντερνετ των πραγμάτων, τα αυτόματα οχήματα (drones) , big data, κβαντικοί υπολογιστές, η εκτύπωση 3D, η νανοτεχνολογία, η βιοτεχνολογία, η επιστήμη υλικών, η αποθήκευση ενέργειας κ.ά.
Η βιοτεχνολογία είναι η τεχνολογία των διεργασιών με χρήση οργανισμών κυρίως μικροοργανισμών μερών και προϊόντων επεξεργασιών τους όπως ένζυμα, δευτερο- γενείς μεταβολίτες και αντισώματα για την παραγωγή χρήσιμων ή εμπορικά αξιοποιήσιμων υπηρεσιών προς όφελος των ανθρώπων.
Η βιοτεχνολογία έχει εφαρμογή και στην αναδάσωση μετά από επιλογές των κατάλληλων δέντρων. Η βιοτεχνολογία σχετιζόμενη με την κατάλυση χρησιμοποιεί ένζυμα και βιοαντιδράσεις. Πεδίο εφαρμογής τους είναι η λεγόμενη πράσινη χημική τεχνολογία.
Ο όρος βιοοικονομία χρησιμοποιείται για να περιγράψει την οικονομία η οποία στηρίζεται σε ανανεώσιμους φυσικούς πόρους (βιομάζα) για την παραγωγή αγαθών και προϊόντων που παραδοσιακά χρησιμοποιούν πόρους όπως το πετρέλαιο και τα ορυκτά. Βιοδιϋλιστήριο είναι μία ολοκληρωμένη βιομηχανική μονάδα που βασίζεται στη βιομάζα και χρησιμοποιεί μια ποικιλία διαφορετικών τεχνολογιών για την παραγωγή χημικών, βιοκαυσίμων, τροφίμων, ζωοτροφών, βιοϋλικών και ενέργειας.
Με τον όρο βιομάζα εννοείται οποιοδήποτε υλικό παράγεται από ζωντανούς οργανισμούς (όπως είναι το ξύλο και άλλα προϊόντα του δάσους, υπολείμματα καλλιεργειών, κτηνοτροφικά απόβλητα, απόβλητα βιομηχανιών τροφίμων, αστικά απορρίμματα και άλλα φυτικά ή ζωικά υπολείμματα.κ.λπ.) και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρώτη ύλη για παραγωγή ενέργειας ή υλικών.
Οι ανανεώσιμες πηγές, ανεξάντλητες σε παγκόσμια κλίματα αποτελούν λύση στο ενεργειακό πρόβλημα του πλανήτη μας και είναι: η ηλιακή ενέργεια με πηγή τον ήλιο, η αιολική ενέργεια με πηγή τον άνεμο, η θαλάσσια ενέργεια με πηγή τα κύματα και την παλίρροια, η υδροηλεκτρική με πηγή τα ύδατα, η γεωθερμική ενέργεια με πηγή την γη και η βιοενέργεια με πηγή την βιομάζα και τα απόβλητα.
Ως βιοκαύσιμα χαρακτηρίζονται όλα τα στερεά, υγρά και αέρια καύσιμα που προέρχονται από τη βιομάζα (ανανεώσιμη πηγή ενέργειας). Τα κυριότερα είναι:
α) Το βιοντίζελ που παράγεται από τα φυτικά έλαια και τα ζωικά λίπη. Αποτελεί ένα άριστο υποκατάστατο του συμβατικού ντίζελ και μπορεί να χρησιμοποιείται αυτούσιο ή σε μίγματα με αυτό στους ήδη υπάρχοντες
πετρελαιοκινητήρες.
β) Η βιοαιθανόλη που παράγεται από σακχαρούχα, κυτταρινούχα και αμυλούχα φυτά και μπορεί να χρησιμοποιείται σε μίγματα με τη βενζίνη.
γ) Το βιοαέριο που παράγεται από τα οργανικά αγροτοβιομηχανικά και άλλα απόβλητα και υπολείμματα, καθώς και από ενεργειακά φυτά.
δ) Τα πέλλετς (pellets) και οι μπρικέττες (briquettes) που παράγονται από υπολείμματα γεωργικών καλλιεργειών και επεξεργασίας των γεωργικών προϊόντων (γεωργική βιομάζα) υπολείμματα καλλιέργειας των δασών και επεξεργασίας του ξύλου (δασική βιομάζα) κ.ά..
ε) Τα βιοκαύσιμα νέας γενιάς (βιοντίζελ, βιoαιθανόλη, πράσινο ντίζελ, αέριο σύνθεσης, βιοαέριο, βιοϋδρογόνο, συνθετικά βιοκαύσιμα κ.ά.) που παράγονται από απόβλητη και υπολειμματική βιομάζα με λιγότερα προβλήματα.
Τα βιοπλαστικά, μια γοργά αναπτυσσόμενη τεχνολογικά εφαρμογή, είναι μια ενδιαφέρουσα κατηγορία πλαστικών. Το δε πολυγαλακτικό οξύ (PLA) έχει ως πρώτη ύλη το καλαμπόκι. Ιδιαίτερα διαδεδομένο είναι το υλικό (τερεφθαλικός αιθυλενεστέρας) PET που χρησιμοποιείται στα πλαστικά μπουκάλια νερού κλπ
Μάλιστα 65 εκατομμύρια περίπου τόνοι παράχθηκαν το έτος 2015.
Η μεταβιομηχανική επανάσταση που διαδέχεται την 4η βιομηχανική επανάσταση αλλάζει την σειρά και την θέση των κολοσσιαίων οικονομικών επιχειρήσεων. Έτσι λοιπόν έως το έτος 2008 κυριαρχούσαν στον κόσμο εταιρείες όπως: PetroChina, Exxon, General Electrik, Gazprom, ΒP κ.ά. Από δε το έτος 2018 παγιώνουν την παγκόσμια πρωτοκαθεδρία τους εταιρίες όπως: Apple, Google, Microsoft, Amazon, Facebook κ.ά.
Μια σειρά από θετικές και αρνητικές συνάμα επιπτώσεις δημιουργούν προκλήσεις στην παγκόσμια κοινότητα και την αγορά εργασίας :
Προκαλείται ανασφάλεια στην εργασία:
• 150 εκατομμύρια άτομα θα χάσουν τη δουλειά τους ως το 2022.
• 300 εκατ. νεοεισερχόμενοι δεν θα βρίσκουν εργασία.
• Ήδη, το 65% των νέων με πρώτο πτυχίο αναζητεί αντικείμενα απασχόλησης που εκλείπουν.
• Σήμερα στην Ευρώπη ζητούνται ψηφιακές δεξιότητες από τους 7 στους 10 εργαζομένους. ΄Ενας στους τρεις δεν διαθέτει καμία…
• Ως το 2030, με την επέλαση των ρομπότ στην αγορά εργασίας, θα χαθούν 800 εκατ. θέσεις – το 1/5 του σημερινού παγκόσμιου εργατικού δυναμικού.
Δημιουργούνται μια σειρά προβληματισμών γύρω από τα παρακάτω θέματα
• Ιδιωτικότητα και
• Δημοκρατία
Το μέλλον θα δείξει τι μέλλει γενέσθαι και οι δε ραγδαίες μεταβολές των τελευταίων χρόνων προκαλούν «σεισμικές δονήσεις» σε όλα τα επίπεδα. Οι διαδικασίες και οι εξελίξεις προχωρούν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Οι προκλήσεις είναι πολλές και αγγίζουν το σύνολο του ελληνικού και παγκόσμιου πληθυσμού.
Την όλη επιτυχημένη καθόλα εκδήλωση συντόνισε ο Λάζαρος Κενανίδης υπεύθυνος του Α.Λ.Π. Γιαννιτσών και μέλος του Δ.Σ. της Ι.Λ.Ε. Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος». Οι ερωτήσεις, πολλές και ενδιαφέρουσες, που τέθηκαν από το κοινό φανερώνουν το ενδιαφέρον του για εκδηλώσεις ποιοτικές και προσιτές, βεβαίως, αλλά και την σοβαρότητα και επικαιρότητα που χαρακτηρίζονται και καθιστούν ταυτοχρόνως ανάγκη τέτοιες υψηλών απαιτήσεων εκδηλώσεις.
Λάζαρος Η. Κενανίδης θεολόγος, διδάκτ. νεώτερης ιστορίας Α.Π.Θ.
μέλος του Δ.Σ. της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας «Ο Φίλιππος»
δ/ντής του 2ου Γυμνάσιου Γιαννιτσών «Κύριλλος και Μεθόδιος»
