Η Απελευθέρωση της Αριδαίας, 4 Νοεμβρίου

Η Αλμωπία υποδουλώθηκε στους Τούρκους ακολουθώντας την τύχη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, μεταξύ 1385 και 1389 με την εκστρατεία του Μουράτ Α΄

και του Καρά Τιμουρτάς πασά. Η Αλμωπία ονομάζεται καζά (επαρχία) της Καρατζόβας (καρατζά οβασί = μαύρος κάμπος) υπαγόμενη στο σαντζάκι (νομός) της Θεσσαλονίκης. Παράλληλα χρησιμοποιείται και η ονομασία Μογλενά.
Η προσπάθεια βίαιου εξισλαμισμού των Χριστιανών προκειμένου οι Τούρκοι να εδραιώσουν την κυριαρχία τους, συνδέεται με τη παρουσία του Τούρκου στρατηγού Γαζή Εβρενός στα Γιαννιτσά. Οι Χριστιανοί για να γλιτώσουν από την προσηλυτιστική μανία των Τούρκων καταφεύγουν στις παρυφές του οροπεδίου και ο Μητροπολίτης Μογλενών μεταφέρει την έδρα του στη Νότια. Αποτέλεσμα της τουρκικής καταπίεσης ήταν ο ομαδικός εξισλαμισμός των κατοίκων της Νότιας το Πάσχα του 1759 με πρόταση του ιδίου του Μητροπολίτη Ιωάννη.
Ο ελληνισμός όμως της περιοχής δεν έμεινε αδιάφορος στην εθνική προσπάθεια απελευθέρωσης του 1821. Ο οπλαρχηγός Αγγελής Γάτσος συμμετέχει με τα παλικάρια του στην άμυνα της πολιορκημένης Νάουσας. Στις ένοπλες εξεγέρσεις εναντίον των Τούρκων που εκδηλώθηκαν στη Μακεδονία μετά το 1878 συμμετείχαν και έδρασαν ένοπλα σώματα στον Αρχάγγελο, στη Λαγκαδιά και στα Μεγάλα Λιβάδια.
Στην περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα συγκροτήθηκαν από κατοίκους της περιοχής δεκάδες αντάρτικα σώματα και αντιτάχθηκαν στην προσπάθεια των Βουλγάρων για βίαιο εκβουλγαρισμό των κατοίκων της περιοχής. Η συμμετοχή στον αγώνα αυτό ήταν μεγάλη. Άνδρες από τους Προμάχους, τον Αρχάγγελο, την Όρμα, το Γαρέφι κ.λ.π. πήραν μέρος ως μαχητές. Το 1906 φτάνει από τις Μηλιές του Βόλου ο Κώστας Γαρέφης και αναλαμβάνει δράση κατά των Βουλγάρων. Στις 6 Αυγούστου του ιδίου έτους τραυματίζεται θανάσιμα στο χωριό Τσαρνέσοβο που ονομάστηκε προς τιμήν Γαρέφι.
Στις 4 Νοεμβρίου 1912 μικρό στρατιωτικό άγημα από την Έδεσσα παραλαμβάνει την πόλη της Αριδαίας και την περιοχή από τον οπλαρχηγό Νίκανδρο Παπαϊωάννου και τους Προμαχιώτες αντάρτες του. Η Αλμωπία απελευθερώνεται από τους Τούρκους.
4dim-aridaias