Η Αρχαία Ελληνική Τεχνολογία και μηχανισμός των Αντικυθήρων στο Ανοικτό Λαϊκό Πανεπιστήμιο Γιαννιτσών

Συνεχίζοντας  τις επιτυχημένες εκδηλώσεις της η Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος» και πάντα σε αγαστή συνεργασία

με τη ΔΗΚΕΠΑ Πέλλας παρουσίασε την Δευτέρα 16-1-2017 μια ξεχωριστή εκδήλωση. Ομιλητής στην 7η εκδήλωση της 21ης περιόδου 2016-17 ήταν ο Κυριάκος Ευσταθίου, καθηγητής τμήματος  Μηχανολόγων-Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του Α.Π.Θ. και διευθυντής του Εργαστήριου Εργαλειομηχανών και Διαμορφωτικής Μηχανολογίας.

Η εισήγηση του εν λόγω πανεπιστημιακού καθηγητή μεστή, σφαιρική, συγκροτημένη αλλά και ιδιαίτερα προσιτή στο κοινό που την παρακολούθησε, άφησε εξαιρετικές εντυπώσεις και γέμισε με στοχασμό και έντονο προβληματισμό  τους παρευρισκόμενους. Οι  Αρχαίοι  Έλληνες όπου κι αν κατοικούσαν στον ευρύτερο χώρο του Ελληνισμού (Ελλάδα,  Κάτω Ιταλία, Σικελία, Βαλκάνια, Μικρά Ασία, Φοινίκη, Συρία, Παλαιστίνη, Αίγυπτος κ.ά.) πρόσφεραν με το έργο και την παρουσία τους πολύτιμα, αλλά και ανεπανάληπτα έργα πολιτισμού και τεχνολογίας στην παγκόσμια κοινότητα.  Η αλήθεια είναι ότι μέχρι πριν λίγες δεκαετίες  δεν είχαμε επαρκή γνώση από την αρχαία ελληνική τεχνολογία, αλλά περιοριζόμασταν στην, όντως τεράστια, προσφορά των Ελλήνων στην Φιλοσοφία, την Ιστορία, τα Μαθηματικά κλπ.

Η τεχνολογία των Ελλήνων είχε άριστη εφαρμογή στον τομέα των τηλεπικοινωνιών, των επικοινωνιακών και υδραυλικών έργων. Στο αρχαιολογικό μουσείο Δίου εκτίθενται  μπρούτζινες κεφαλές αλόγων εξαιρετικής τεχνικής και λεπτομέρειας, κατασκευασμένες με την μέθοδο της χύτευσης. Σε δημιουργηθέν κενό έριχναν λοιπόν  λιωμένο κερί.  Έπειτα κάλυπταν το υλικό με γύψο και το κερί ήδη είχε σταθεροποιηθεί.  Το τελευταίο απομακρύνονταν με φλόγα. Ό,τι άδειαζε με αυτό τον τρόπο, σε λίγη ώρα αντικαθίστατο με λιωμένο μέταλλο, το οποίο σε λίγη ώρα σταθεροποιείτο  και έπαιρνε την μορφή που είχε σχεδιαστεί εξ αρχής.

Με τρισδιάστατη τεχνολογία μπορούμε να δημιουργήσουμε πιστά αντίγραφα εκπληκτικής απόδοσης και εικόνας.  Άλλο τεχνολογικό επίτευγμα ήταν η άμαξα με 4 δοκούς, της οποίας το κουβούκλιο ήταν κρεμασμένη με 4 δερμάτινους ιμάντες.

Η μέτρηση χρόνου γινόταν με ηλιακά και υδραυλικά ρολόγια. Εντυπωσιακό εύρημα είναι ένα μικρό ρολόι τσέπης με 75 χιλιοστά διάμετρο με 3 δακτύλιος που βρέθηκε στους Φιλίππους και εκτίθεται στο Μουσείο Καβάλας.  Έχει προσανατολισμό Δύση-Ανατολή και στον 2ο δακτύλιο γράφει: Αλεξάνδρεια-Ρώμη-Ιούλη (Γαλλίας) –Ρόδος. Στον τομέα των ιατρικών εργαλείων βρέθηκαν πάμπολλα  χειρουργικά νυστέρια, νυστέρι με ευθείες χρυσές και ασημένιες γραμμές. Στο ζήτημα αυτό  σημαντική αναφορά γίνεται στον Γαληνό. Επίσης αξιοσημείωτο είναι ένα Τρυπάνι κρανιοανατρήσεων (Κολοφών Μικράς Ασίας). Ο εξολκέας ή κουτάρα του Διοκλή (Κάρυστος).Το πλέον εντυπωσιακό εύρημα υπάρχει στο Δίον και είναι ένα χάλκινο κολποσκοπείο. Η χρήση του συνοδευόταν πάντα από ισχυρό αντισηπτικό με πρώτη ύλη το ροδέλαιο. Αξιοποιούνταν οι ατμοί (πνευματική ενέργεια), ενώ χαρακτηριστική ήταν η αιολόσφαιρα του  Ήρωνος με 2000 στροφές το λεπτό, πρόδρομος της σημερινής ατμομηχανής.   Ιδιαίτερη αίσθηση δημιούργησε στο ευρύ κοινό, όσο και στους ειδικούς η ύδραυλις του Κτησίβιου (3ος αι. π.Χ.).  Ήταν το πρώτο πληκτροφόρο μουσικό όργανο της ιστορίας και εκτίθεται σήμερα στο Α. Σ. Δίου και θεωρείται  ο πρόδρομος του εκκλησιαστικού  όργανου  της δυτικής εκκλησίας. Η εντυπωσιακή βάνα ύδρευσης που περιστρέφεται  στο ¼ της στροφής και η «περιστερά» (η πετομηχανή του Αρχύτα  425 π.Χ.)  και προπομπός του αεριωθούμενου αεροπλάνου εξακολουθούν να προξενούν το ενδιαφέρον. Στην αρχιτεκτονική χρησιμοποιήθηκαν πολλαπλώς οι σχετικοί γερανοί και δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στην υιοθέτηση καμπύλων στα οικοδομήματα. Οι πολύπλοκες εγκαταστάσεις υγιεινής στο Ακρωτήρι της Θήρας 1650 π.Χ. το Ευπαλίνειο όρυγμα στη Σάμο με την σήραγγα ύδρευσης όπου τα δύο συνεργεία κατόρθωσαν να συναντηθούν με μεγάλη ακρίβεια και ο μηχανισμός με το σύρσιμο και τη μεταφορά των πλοίων  πάνω σε πλακόστρωτο δρόμο από τον Κορινθιακό στον Σαρωνικό και αντίστροφα ακόμη και σήμερα προκαλούν έκδηλο θαυμασμό.

Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων θεωρείται το εντυπωσιακότερο εύρημα.  Από τα μεγαλύτερα-αν όχι το μεγαλύτερο-τεχνολογικά επιτεύγματα της αρχαιότητας. Είναι ένας υπολογιστής με γρανάζια  και έλαβε αυτό το όνομα  από την περιοχή όπου βυθίστηκε το 75 π.Χ. το καράβι με τα κλοπιμαία που είχαν αρπάξει οι Ρωμαίοι κατακτητές από ελληνικές περιοχές. Θεωρείται ότι είναι ο πρώτος υπολογιστής σε παγκόσμια κλίμακα και ουσιαστικά είναι μια μηχανή. Διαθέτει 7 εισόδους και είναι υπερυπολογιστής. Τι υπολόγιζε; Την θέση του Ήλιου, την θέση της Σελήνης στον ουρανό οποιαδήποτε ημέρα. Έβρισκε επίσης την έκλειψη Ηλίου και Σελήνης. Εκτός από αυτά είχε και κοινωνικοθρησκευτική πλευρά. Υπολόγιζε με ακρίβεια την τέλεση των στεφανικών αγώνων: τα Ίσθμια, τα Νέμεα, τα Πύθια και τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Οι τελευταίοι τελούνταν ανά 4 χρόνια την πρώτη Πανσέληνο του θερινού ηλιοστάσιου. Το ναυάγιο βρέθηκε  το έτος  1900 στο βυθό της θάλασσας. Η ομιλία διανθίστηκε με βίντεο  και  σχετικές φωτογραφίες από παλαιότερα, αλλά και έδωσε περισσότερο ενδιαφέρον στο κοινό της εκδήλωσης.  Ήταν τέτοια η σπουδαιότητα του υλικού που προβλήθηκε, αλλά  και η συγκίνηση  κατέβαλε  τους πάντες, όταν ακούστηκε μια σκέψη κάποιου Ιταλού  λόγιου  ότι : Εμείς οι  βάρβαροι Ρωμαίοι εάν  δεν υποδουλώναμε την Ελλάδα, η Βιομηχανική Ανάπτυξη  θα ελάμβανε χώρα ήδη από το 300 π.Χ. παράλληλα θα κατακτούσαμε τον Κόσμο περίπου  το 5ΟΟ μ.Χ.

Λάζαρος Η.. Κενανίδης  θεολόγος-καθηγητής, μέλος της Ι.Λ.Ε. Γιαννιτσών «Φίλιππος», δ/ντής  2ου Γυμνάσιου Γιαννιτσών  «Κύριλλος και Μεθόδιος»

Η επόμενη εκδήλωση προγραμματίστηκε για τη Δευτέρα 20 Φεβρουαρίου στις 19.00μμ, με θέμα: Ελληνικά του 700 π.Χ. στη Μεθώνη Πιερίας, και ομιλητή τον Καθηγητή της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας και Επιγραφικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Γιάννη Ζ. Τζιφόπουλο.

Η Αρχαία Ελληνική Τεχνολογία και μηχανισμός των Αντικυθήρων στο Ανοικτό Λαϊκό Πανεπιστήμιο Γιαννιτσών