Το μεγαλείο του λαϊκισμού στα χρόνια του Μνημονίου: από το success story στο truth story

Καθώς η επικράτηση των δυνάμεων του λαϊκισμού σε διάφορες χώρες της Ευρώπης, αλλά και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής

είναι πλέον αναπόδραστη, η χώρα μας φαίνεται να κρατά και σε αυτό το σημείο τα σκήπτρα, όπως άλλωστε υπήρξε προπομπός και στο μπαράζ δημοψηφισμάτων που «ενέσκηψαν» στην Ευρώπη μετά τη διεξαγωγή του ελληνικού δημοψηφίσματος, της 5ης Ιουλίου 2015.

Αρκεί να αναλογιστεί κανείς τι συνέβη το καλοκαίρι του 2011 στις πλατείες της χώρας, όπου το κίνημα των «Αγανακτισμένων» εκδήλωνε την έντονη αντίθεσή του στο πρώτο Μνημόνιο. Εκείνη την εποχή, λοιπόν, έγινε κατανοητό ότι η «παραδοσιακή» γραμμή Δεξιά/Αριστερά που διαχώρισε και σε αρκετές περιπτώσεις δίχασε τον πολιτικό κόσμο της Ελλάδας για πολλές δεκαετίες, ουσιαστικά είχε εξαλειφθεί και παραχωρήσει τη θέση της στο δίπολο έθνος/παγκοσμιοποίηση. Και είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον να παρατηρήσει κανείς ότι την εποχή εκείνη ο λόγος των ριζοσπαστών αριστερών συνέκλινε με τη ρητορεία της λεγόμενης «πατριωτικής» ή «λαϊκής» Δεξιάς στο «επίμαχο» ζήτημα της κατάργησης του Μνημονίου. Στο πλαίσιο αυτό, δεν προκάλεσε έκπληξη ούτε η «επίκληση» από τη γνωστή ιστοσελίδα antinews, εγνωσμένων δεξιών «φρονημάτων», ομιλίας που είχε εκφωνήσει ο Άρης Βελουχιώτης στις 22 Οκτωβρίου 1944, στην οποία στρεφόταν με ορμή εναντίον του κεφαλαίου και της πλουτοκρατίας.

Και οι δύο παρατάξεις επιδόθηκαν τότε στη διακίνηση θεωριών συνωμοσίας, στον πυρήνα των οποίων βρίσκονταν «σκοτεινοί κύκλοι», που απεργάζονταν σε βάρος της χώρας μας. Παρόμοιες θεωρίες είδαν το φως της δημοσιότητας και σε άλλες περιστάσεις κατά τη διάρκεια της κρίσης επιβεβαιώνοντας την εκτός τόπου και χρόνου «υπνοβατική συμπεριφορά» μεγάλου κομματιού της ελληνικής κοινωνίας.

Το τι επακολούθησε έζησε ο ελληνικός λαός στο «πετσί» του τα επόμενα χρόνια: κυβερνήσεις που όσο βρίσκονταν στην αντιπολίτευση πλειοδοτούσαν σε «αντιμνημονιακές» κορώνες και εκδήλωναν την αποστροφή τους προς τους οικονομικούς «δυνάστες» Γερμανούς, όταν όμως καταλάμβαναν την εξουσία έσπευδαν να συνάπτουν επαχθείς συμφωνίες με τους δανειστές, για να μη σταματήσει η χρηματοδότηση της χώρας και η ίδια αποσυνδεθείσα από τον αναπνευστήρα «εκπνεύσει».

Ταυτόχρονα, την περίοδο της οικονομικής κρίσης, οι πολίτες έγιναν μάρτυρες της επίμονης άρνησης όλων των κυβερνήσεων, συνήθως βραχύβιων, να προχωρήσουν σε πραγματικές μεταρρυθμίσεις, ώστε η χώρα να καταστεί παραγωγική και να έχει τη δυνατότητα να αναδιανείμει πραγματικό πλεόνασμα στους αδύναμους. Κι αυτό γιατί ενστάσεις μπορούν να εγερθούν για το κατά πόσο ήταν πραγματικό το πρωτογενές πλεόνασμα της κυβέρνησης του Αντώνη Σαμαρά που «τεκμηρίωνε» το «δεξιό» success story αλλά και για το αν οι επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας τον τελευταίο χρόνο μπορούν να δικαιολογήσουν μια κάποια γλίσχρη δυνατότητα αναδιανομής «πλεονάσματος» σε κοινωνικά ευπαθείς ομάδες, δεδομένου ότι η δεύτερη αξιολόγηση παραμένει ακόμη ανοιχτή. Επιπλέον, σε συνάρτηση με το θρυλούμενο success story της κυβέρνησης Σαμαρά παρακολουθήσαμε στη Βουλή κατά την πρόσφατη συζήτηση για τον προϋπολογισμό τον νυν πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα να αναφέρεται στην ικανότητα της κυβέρνησής του να καταρτίζει αληθείς και ακριβείς προϋπολογισμούς, στην οποία απέδωσε τον καινοφανή όρο truth story. Έπειτα από όλα αυτά, μάλλον με θλίψη παρατηρεί κανείς ότι χώρες όπως η Πορτογαλία, ίδιας περίπου έκτασης και πληθυσμού με τη δική μας, στην οποία με μεγάλη δόση συναίνεσης και πατριωτισμού σχηματίστηκε κυβέρνηση συνεννόησης ανάμεσα στους σοσιαλιστές και τα κόμματα της Αριστεράς, όχι μόνο «σκίζουν» κυριολεκτικά τα Μνημόνια αλλά διαρκώς προοδεύουν σε θεμελιακούς τομείς του κράτους, όπως είναι η δημόσια εκπαίδευση. Είναι φανερό πια ότι στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης, οι πολιτικές παρατάξεις έχουν υιοθετήσει μια έντονα διχαστική ρητορεία επικαλούμενες το «λαό» ως υπέρτατη οντότητα, τη στιγμή που οι διαχωριστικές γραμμές του παρελθόντος έχουν εξαϋλωθεί μέσα στη δίνη των πιεστικών προβλημάτων, ενώ οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα μας είναι μεγάλες.

του Βασίλη Πλατή, φιλόλογου-δρος Ιστορίας Α.Π.Θ., Υποδιευθυντή Δ.ΙΕΚ Έδεσσας

Το μεγαλείο του λαϊκισμού στα χρόνια του Μνημονίου: από το success story στο truth story