Το μυστήριο των μπλε μαϊμούδων στις αρχαιοελληνικές τοιχογραφίες αποκωδικοποιείται

Οι μαϊμούδες εμφανίζονται στις ελληνικές τοιχογραφίες από την εποχή του Χαλκού, πριν από 3.600 χρόνια, αλλά ως ζώα δεν είναι γηγενή

της Ελλάδας ή των νησιών του Αιγαίου. Γιατί λοιπόν υπήρχαν στους τοίχους της Κνωσού και του Ακρωτηρίου;
Στην αρχαία και μεσαιωνική τέχνη έχουν εμφανιστεί αρκετές φορές ζώα που δεν είναι γηγενή ή είναι και εντελώς φανταστικά. Και βέβαια, είναι προφανές όταν ο καλλιτέχνης απεικονίζει ζώα που δεν έχει δει ο ίδιος ποτέ με τα ίδια του τα μάτια, κάτι που συμβαίνει συχνά στα μεσαιωνικά χειρόγραφα.
Στην περίπτωση των ελληνικών τοιχογραφιών, όμως, είναι επίσης προφανές ότι οι καλλιτέχνες είχαν δει μαϊμούδες, ή έστω είχαν μιλήσει με ανθρώπους που τις είχαν δει. Οι απεικονίσεις είναι τόσο ακριβείς που οι ερευνητές, σύμφωνα με νέες μελέτες, μπορούν να αναγνωρίσουν τα συγκεκριμένα ζώα.
Οι μαϊμούδες βέρβετ (επιστημονική ονομασία Chlorocebus pygerythrus) εμφανίζονται σε τοιχογραφίες στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης. Είναι γνωστές και αναγνωρίσιμες από τις στρογγυλές μουσούδες τους, μια λευκή λωρίδα στο μέτωπό τους, τη μακριά ουρά τους και τα επίσης μακριά τους μέλη. Όλα αυτά απεικονίζονται με ακρίβεια στις τοιχογραφίες.
Σε μια άλλη τοιχογραφία, στην Κνωσό της Κρήτης, εμφανίζονται μπαμπουίνοι. Τα χαρακτηριστικά τους, που περιλαμβάνουν την άτριχη μουσούδα τους, το ευρύ τους στέρνο, τη στενή μέση και το πολύ ιδιαίτερο σχήμα του προσώπου τους, τους κάνει πολύ εύκολα αναγνωρίσιμους στη συγκεκριμένη τοιχογραφία.
Επιπλέον, τα ζώα αυτά, στις απεικονίσεις τους, συμπεριφέρονται όπως και στην πραγματικότητα: Οι μαϊμούδες σκαρφαλώνουν και οι μπαμπουίνοι στέκονται στο έδαφος…
Και τα δύο είδη είναι γηγενή της βορειοανατολικής Αφρικής. Αυτό αποτελεί μια πολύ ισχυρή ένδειξη ότι οι Μινωικοί πληθυσμοί ήταν σε επαφή με αυτό το τμήμα της αφρικανικής ηπείρου
Παρόλα αυτά, υπάρχει μια μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις τοιχογραφίες και την πραγματικότητα: Στις πρώτες, οι μαϊμούδες είναι μπλε. Οι ερευνητές έχουν μια ενδιαφέρουσα θεωρία για αυτό: Πιστεύουν ότι οι διαφορετικοί πολιτισμοι αναγνωρίζουν αλλιώς τα χρώματα στο φάσμα, και οι συγκεκριμένοι καλλιτέχνες έβλεπαν το μπλε σαν μέρος της χρωματικής οικογένειας του γκρι και του πράσινου. Το ίδιο πιστεύουν και για τα ψάρια, όπως αυτά απεικονίζονται στις μινωικές τοιχογραφίες.
Μια άλλη εκδοχή είναι ότι οι συγκεκριμένες τοιχογραφίες ίσως αποτελούν αναφορά στους αρχαίους Αιγυπτίους, που είχαν θεοποιήσει τις μαϊμούδες και τις απεικόνιζαν μπλε, επειδή αυτό ήταν το ιερό τους χρώμα.
Η συγκεκριμένη μελέτη δημοσιεύθηκε την περασμένη εβδομάδα στο Antiquity.
«Οι μικρόσωμες, ευκίνητες και πολύ ρεαλιστικά ζωγραφισμένες μαϊμούδες βέρβετ, συνδέονταν συχνά με ψυχαγωγικές δραστηριότητες», γράφουν οι συγγραφείς της έρευνας. «Ενώ οι μεγαλόσωμοι μπαμπουίνοι συνδέονταν με πιο ανθρωπομορφικές συμπεριφορές και ιερά τελετουργικά».
Η έρευνα συνδέεται με τη μελέτη των πρωτευόντων στην αρχαιότητα, ένα σχετικά καινούργιο πεδίο της αρχαιολογίας.
«Οι κοινωνίες του Αιγαίου της εποχής του Χαλκού, ήταν οι πρώτοι ευρωπαϊκοί πολιτισμοί που απεικόνισαν τα μη-ανθρώπινα πρωτεύοντα», γράφουν οι μελετητές. «οι απεικονίσεις των πρωτευόντων στη Μινωική εποχή επιβεβαιώνουν την επαφή των νησιωτών με πληθυσμους της βόρειας Αφρικής που ζούσαν με αυτά τα πρωτεύοντα».
Οι πολύχρωμες και τόσο ακριβείς τοιχογραφίες, εν ολίγοις, μας δείχνουν ότι οι Αρχαίοι Έλληνες κατέγραφαν με λεπτομέρειες τη γνώση που αποκόμιζαν από την επαφή τους με άλλους πολιτισμούς και ότι οι νησιωτικοί πολιτισμοί δεν ήταν αποκομένοι, αλλά είχαν πολλές και στενές επαφές με τον υπόλοιπο κόσμο.
The mystery of the ‘blue monkeys’ in ancient Grecian frescoes, solved, By Ashley Strickland, CNNi