Λόγος της Πέλλας Ηλεκτρονική Εφημερίδα Νομού Πέλλας
28η Οκτωβρίου τι γιορτάζουμε; Η ιστορία πίσω από το ΟΧΙ
του Μεταξά και ο εορτασμός της επετείου.
Φέτος συμπληρώνονται 84 χρόνια από εκείνο το πρωινό της 28ης Οκτωβρίου του 1940 όταν ο Μεταξάς αρνήθηκε το τελεσίγραφο των Ιταλών και του φασίστα Μπενίτο Μουσολίνι, κάτι που σήμαινε πως η χώρα μας έμπαινε στον πόλεμο αρχικά με τους Ιταλούς και στη συνέχεια με τους Γερμανούς και τους συμμάχους τους.
Για τέσσερα ολόκληρα χρόνια, μέχρι και τον Οκτώβρη του 1944 όταν οι δυνάμεις του Άξονα αποχώρησαν από την Αθήνα και η ναζιστική σημαία «κατέβηκε» από την Ακρόπολη, η χώρα βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση με την κατοχή να ξεκληρίζει την κοινωνία.
Το «ΟΧΙ» όμως, που κατ’ ευφημισμόν, είπε ο δικτάτορας Μεταξάς, παραμένει μέχρι και σήμερα η πιο αντιπροσωπευτική έκφραση αντίστασης και αποφασιστικότητας στη σύγχρονη ιστορία της χώρας μας. Τι γιορτάζουμε όμως την 28η Οκτωβρίου και γιατί, όπως συμβαίνει σε όλες τις χώρες, έχουμε επέτειο εισόδου σε πόλεμο και όχι απελευθέρωσης; Στη συνέχεια θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε αυτά; τα ερωτήματα που -αν κρίνουμε από διάφορα γκάλοπ που γίνονται τέτοιες ημέρες- όλο και περισσότεροι νέοι αγνοούν.
Γιατί γιορτάζουμε την έναρξη του πολέμου και όχι την απελευθέρωση;
Το «ΟΧΙ» ή για την ακρίβεια η απάντηση που έδωσε ο Ιωάννης Μεταξάς στον Ιταλό πρέσβη στην Ελλάδα, Εμανουέλε Γκράτσι, και θα την αναλύσουμε στη συνέχεια, σήμανε ουσιαστικά την είσοδο της Ελλάδας στον πόλεμο με την Ιταλία. Γιατί, ωστόσο, η χώρα μας γιορτάζει την έναρξη του πολέμου την 28η Οκτωβρίου και όχι για παράδειγμα την 12η Οκτωβρίου, την ημερομηνία που το 1944 αποχώρησαν από την Ελλάδα τα γερμανικά στρατεύματα και τυπικά τελείωσε ο πόλεμος;
«Alors, c’est la guerre» («Λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμος») φέρεται να είναι η απάντηση του Μεταξά στον Γκράτσι, το περίφημο «ΟΧΙ»
Η γιορτή της 28ης Οκτωβρίου αναδεικνύει την αίσθηση εθνικής υπερηφάνειας και αντίστασης, χωρίς την πολυπλοκότητα των εσωτερικών διενέξεων που ακολούθησαν την απελευθέρωση. Το «Όχι» συμβολίζει την αντίσταση του ελληνικού λαού απέναντι στις δυνάμεις του Άξονα και την αποφασιστικότητά του να υπερασπιστεί την ελευθερία. Αντί να τιμάται η τελική νίκη ή απελευθέρωση, η γιορτή επικεντρώνεται στο σθένος και την περηφάνια του έθνους στην αρχή της μάχης, όταν όλοι ήξεραν ότι έμπαιναν σε έναν δύσκολο πόλεμο, αλλά παρ’ όλα αυτά ήταν αποφασισμένοι να παλέψουν. Η 28η Οκτωβρίου έχει συνδεθεί με την ενότητα του ελληνικού λαού σε κρίσιμες στιγμές. Η 28η Οκτωβρίου, αναφέρεται σε ένα καθαρά πατριωτικό γεγονός, πριν εμφανιστούν τα εσωτερικά διχαστικά ζητήματα που επακολούθησαν. Αντίθετα, η απελευθέρωση της Ελλάδας από τη γερμανική κατοχή το 1944 ήταν μια πολύπλοκη διαδικασία που επηρέασε ο Εμφύλιος Πόλεμος.
28η Οκτωβρίου: Η ιστορία πίσω από το ΟΧΙ του Μεταξά
Ιστορικά, όπως είχε σημειώσει και ο ο προπολεμικός κεντρώος πρωθυπουργός, Γεώργιος Καφαντάρης, ο Ιωάννης Μεταξάς που άνηκε ιδεολογικά στον Άξονα, ήταν ο… μοναδικός Έλληνας που θα μπορούσε να πει το «ΝΑΙ» στις ιταλικές απαιτήσεις.
Ο Εμανουέλε Γκράτσι, Ιταλός πρέσβης στην Ελλάδα, μετέφερε τις πρώτες ώρες της 28ης Οκτωβρίου 1940 στον Μεταξά ένα τελεσίγραφο από τον Ιταλό δικτάτορα Μπενίτο Μουσολίνι, το οποίο ζητούσε από την Ελλάδα να επιτρέψει στις ιταλικές δυνάμεις να εισέλθουν στο ελληνικό έδαφος και να καταλάβουν στρατηγικά σημεία. Ουσιαστικά, το τελεσίγραφο απαιτούσε την παράδοση της Ελλάδας και την υποταγή της στις δυνάμεις του Άξονα, διαφορετικά θα ξεκινούσε εισβολή.
Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Γκράτσι, η απάντηση του Μεταξά, αν και δεν ήταν ακριβώς η λέξη «ΟΧΙ», ήταν η φράση στα γαλλικά «Alors, c’est la guerre» («Λοιπόν, αυτό σημαίνει πόλεμος»), που ουσιαστικά ισοδυναμούσε με άρνηση των ιταλικών αιτημάτων.
Η απάντηση του Μεταξά έμεινε στην ελληνική Ιστορία, ως «ΟΧΙ», και έτσι η 28η Οκτωβρίου αναγνωρίστηκε ως ημέρα αντίστασης και εθνικής υπερηφάνειας. Άμεσα μετά την άρνηση, οι ιταλικές δυνάμεις εισέβαλαν στην Ελλάδα από την Αλβανία, και έτσι ξεκίνησε ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος.
Ο πρώτος Ελληνας νεκρός στις 28 Οκτωβρίου
Προτού ακόμη εκπνεύσει το τελεσίγραφό τους, οι Ιταλοί είχαν εξαπολύσει τις ταξιαρχίες τους και οι πρώτες σφαίρες έσκιζαν τον αέρα πάνω από τα βουνά τής Ηπείρου. Στο πεδίο της μάχης, το 21ο φυλάκιο των ελληνοαλβανικών συνόρων, στο ύψωμα Γκόλιο, κοντά στην Πυρσόγιαννη Ιωαννίνων ήταν ο πρώτος στόχος. Εκεί πέφτει νεκρός ο πρώτος Έλληνας στρατιώτης, ο Βασίλειος Τσαβαλιάρης από την Πιαλεία Τρικάλων. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, είχε καταταγεί εθελοντικά, χάνει τη ζωή του στα 28 του χρόνια στο χαράκωμα, στις 5 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου, καθώς η σφαίρα τού Ιταλού στρατιώτη τον βρήκε στο μέτωπο και τον σκότωσε.
Πότε τελείωσε ο πόλεμος για την Ελλάδα
Στις 12 Οκτωβρίου 1944 απελευθερώθηκε η Αθήνα έπειτα από 1264 ημέρες κατοχής. Τα γερμανικά στρατεύματα εκκένωσαν την πρωτεύουσα ενώ γερμανικό άγημα κατέβασε τη ναζιστική σημαία από την Ακρόπολη. Η κατοχή άφησε πίσω της εκατοντάδες χιλιάδες νεκρούς από το λιμό του 1942, τα βασανιστήρια, τις συλλήψεις, τις εκτελέσεις και τα «μπλόκα». Στις 18 Οκτωβρίου έφτασε στην Αθήνα, μαζί με βρετανικές δυνάμεις υπό το στρατηγό Σκόμπι και τους άνδρες του Ιερού Λόχου της Μέσης Ανατολής, ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου με μέλη της κυβέρνησης και τους Σπηλιωτόπουλο και Ζεβγό οι οποίοι έσπευσαν στην Ακρόπολη υψώνοντας σε πανηγυρικό κλίμα τη γαλανόλευκη σημαία.
Ωστόσο, ενώ ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος για την Ελλάδα ολοκληρώθηκε με την απελευθέρωση το 1944, η χώρα βρέθηκε σε κατάσταση πολιτικής αστάθειας και εσωτερικής σύγκρουσης για αρκετά χρόνια ακόμα. Την περίοδο 1946-49 έλαβε χώρα ο Εμφύλιος Πόλεμος, με τη σύγκρουση μεταξύ των δυνάμεων του ΕΛΑΣ και των φιλοκυβερνητικών δυνάμεων, που υποστηρίζονταν από το βρετανικό και αργότερα το αμερικανικό στρατό.
Ο εορτασμός της 28η Οκτωβρίου
Η 28η Οκτωβρίου γιορτάζεται στην Ελλάδα ως εθνική επέτειος με διάφορες εκδηλώσεις, που αποδίδουν τιμή στο θάρρος και την αντίσταση του ελληνικού λαού κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Οι κύριοι εορτασμοί περιλαμβάνουν στρατιωτικές παρελάσεις, με την πιο μεγάλη να γίνεται στη Θεσσαλονίκη. Η παρέλαση αυτή παρουσιάζει τμήματα του ελληνικού στρατού, των δυνάμεων ασφαλείας και στρατιωτικά οχήματα, δίνοντας έμφαση στην αμυντική ισχύ της χώρας. Ανάλογες παρελάσεις πραγματοποιούνται και σε άλλες μεγάλες πόλεις της Ελλάδας, όπως η Αθήνα, καθώς και σε μικρότερες πόλεις.
Από την άλλη πλευρά, τα σχολεία σε όλη τη χώρα συμμετέχουν σε μαθητικές παρελάσεις, όπου μαθητές και μαθήτριες από δημοτικά, γυμνάσια και λύκεια παρελαύνουν. Αυτό γίνεται για να τιμήσουν τους αγώνες των προγόνων τους. Οι μαθητές φορούν συνήθως στολές, ενώ τα κορίτσια φορούν γαλάζιες και λευκές φορεσιές, τα χρώματα της ελληνικής σημαίας. Η ημέρα αυτή αποτελεί επίσης αργία για τα σχολεία και τις περισσότερες υπηρεσίες, προσφέροντας ευκαιρία στους πολίτες να συμμετέχουν στις εορταστικές εκδηλώσεις.
Τι γράφουν τα σχολικά βιβλία για την 28η Οκτωβρίου
Αντιγράφουμε από το βιβλίο της Γ’ Γυμνασίου και την ενότητα «Η συμμετοχή της Ελλάς στο Β’ ΠΠ». Αναφέρεται στο βιβλίο: «Τα ξημερώματα της 28ης Οκτωβρίου 1940 η Ιταλία απαίτησε να γίνει δεκτή η είσοδος στρατευμάτων της στην Ελλάδα. Η άρνηση του Μεταξά καταγράφηκε στη συνείδηση του ελληνικού λαού ως ΟΧΙ. Σήμερα, η 28η Οκτωβρίου αποτελεί εθνική γιορτή των Ελλήνων. Ταυτόχρονα ξεκίνησε η ιταλική εισβολή, που υποχρέωσε τις ελληνικές δυνάμεις σε υποχώρηση, μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου 1940.
Ακολούθησε, όμως, μια αληθινά ηρωική ελληνική αντεπίθεση κατά την οποία απελευθερώθηκαν όλα τα ελληνικά εδάφη που βρίσκονταν υπό ιταλικό έλεγχο και επιπλέον καταλήφθηκαν οι πόλεις Κορυτσά, Μοσχόπολη, Πόγραδετς, Αργυρόκαστρο και Άγιοι Σαράντα. Έτσι, το μέτωπο μεταφέρθηκε σε βάθος εξήντα χιλιομέτρων μέσα στην Αλβανία. Ενώ συνέβαιναν αυτά, πέθανε ο Ι. Μεταξάς (τέλη Ιανουαρίου 1941), και ο Γεώργιος Β΄ διόρισε πρωθυπουργό τον Αλέξανδρο Κορυζή.
Στις αρχές Μαρτίου του 1941 οι Ιταλοί εξαπέλυσαν μεγάλη αντεπίθεση, γνωστή ως «εαρινή επίθεση». Συνάντησαν, ωστόσο, ισχυρή ελληνική αντίσταση, με αποτέλεσμα τα δεδομένα του πολέμου να μη διαφοροποιηθούν ουσιαστικά. Παράλληλα, το ελληνικό πολεμικό ναυτικό έπληξε αρκετές φορές ιταλικά πλοία και προστάτευσε τις ελληνικές εφοδιοπομπές και τα ελληνικά παράλια. Η ελληνική πολεμική αεροπορία, με τη βοήθεια λίγων βρετανικών αεροσκαφών, υποστήριξε τις χερσαίες επιχειρήσεις».
28η Οκτωβρίου τι γιορτάζουμε;
Εν κατακλείδι, η 28η Οκτωβρίου αποτελεί σύμβολο εθνικής υπερηφάνειας, θάρρους και αντίστασης απέναντι στις δυνάμεις του Άξονα. Γιορτάζουμε το θάρρος του ελληνικού λαού να αντισταθεί, αλλά και την ενότητα και την αποφασιστικότητα της χώρας να υπερασπιστεί την ελευθερία της, παρά τις δυσκολίες. Η ημέρα αυτή τιμάται ως επέτειος εθνικής αντίστασης και ανδρείας.
