8ο Διεθνές Συμπόσιο στη Μακεδονία – Η ιστορία μίλησε… ελληνικά!

«Όταν στις 25 Νοεμβρίου του 1977 ο Μανόλης Ανδρόνικος κοινοποιούσε από την έδρα του κατάμεστου κεντρικού αμφιθεάτρου της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

τα αποτελέσματα της ανασκαφής στη μεγάλη Τούμπα της Βεργίνας, λίγοι ίσως από τους συνεπαρμένους ακροατές του συνειδητοποιούσαν πως η στιγμή εκείνη σηματοδοτούσε μια καινούργια αρχή για την αρχαιολογική έρευνα στη Μακεδονία»… (Χρυσούλα Σαατσόγλου Παλιαδέλη από την έκδοση του ΑΠΘ – 1994 «Βεργίνα – η μεγάλη Τούμπα»).
Μόλις χθες, 40 ακριβώς χρόνια μετά (και ακριβώς 80 μετά την ίδρυση στη Βεργίνα -στα 1937- της πανεπιστημιακής ανασκαφής του ΑΠΘ) ολοκληρώθηκε στις εγκαταστάσεις του ΑΠΘ το 8ο (ύστερα από 15 χρόνια διακοπής του) διεθνές συμπόσιο για την αρχαία Μακεδονία με συνδιοργανωτές το ΙΜΧΑ (Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου) το ΑΠΘ και το Διεθνές Πανεπιστήμιο της Ελλάδος.
Έχουν, εξάλλου, περάσει κοντά 50 χρόνια από τον Αύγουστο του 1968, όταν το ΙΜΧΑ με τη Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Αναστηλώσεως και τα πανεπιστήμια Θεσσαλονίκης, Wisconsin και Καλιφόρνιας διοργάνωσαν στη Θεσσαλονίκη το πρώτο διεθνές επιστημονικό συμπόσιο με θέμα την αρχαία Μακεδονία. Ήταν η εποχή (και τα επόμενα τουλάχιστον δέκα χρόνια μέχρι τα εντυπωσιακά ευρήματα του Μανόλη Ανδρόνικου στη Βεργίνα, αλλά και στο Δίον, στην Πέλλα, στην Αιανή κ.α. που κορύφωσαν το ενδιαφέρον τής διεθνούς επιστημονικής κοινότητας για την αρχαία Μακεδονία) που η περιοχή ήταν μάλλον παραμελημένη σε σύγκριση με την υπόλοιπη χώρα.
Ακολούθησαν: το Β΄ Συμπόσιο το 1973, το Γ΄ το 1977, το Δ΄ το 1983, το Ε΄ το 1989, το ΣΤ΄ το 1996 και το Ζ’ Συμπόσιο (από τις 14 έως τις 18 Οκτωβρίου του 2002) με γενικό θέμα «Η Μακεδονία από την Εποχή του Σιδήρου έως τον θάνατο του Φιλίππου Β΄». Το συνέδριο εξελίχθηκε επεισοδιακά, λόγω διαφωνίας ομάδος πολιτών με τις επιστημονικές υποθέσεις ορισμένων ξένων εισηγητών και χρειάστηκε να περάσουν 15 χρόνια για τη διοργάνωση του 8ου Διεθνούς Συμποσίου για την αρχαία Μακεδονία που οριοθετήθηκε θεματικά εκεί όπου… έληξε το προηγούμενο. Στον θάνατο του Φιλίππου Β΄.
Και από το «Η Μακεδονία από την Εποχή του Σιδήρου έως τον θάνατο του Φιλίππου Β΄» του 7ου επεισοδιακού συνεδρίου, δόθηκε η σκυτάλη στο 8ο συνέδριο που εξελίχθηκε το τελευταίο τετραήμερο με τη συμμετοχή 60 και πλέον επιστημόνων. Με εισηγήσεις που αφορούσαν αποκλειστικά την περίοδο του μακεδονικού βασιλείου «από τον θάνατο του Φιλίππου Β΄ έως την άνοδο του Αυγούστου στην εξουσία», το συμπόσιο ολοκληρώθηκε επιτυχώς, μάλλον αμήχανα και χωρίς δημόσιο απολογισμό.
Αντιστοίχως «αμήχανα» εξελίχθηκε και η έναρξη του συνεδρίου την περασμένη Τρίτη με επίσημο προσκεκλημένο ομιλητή τον Βρετανό ελληνιστή ιστορικό -καθηγητή στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Robin Lane Fox- «ειδικευμένο στη μελέτη του “φαινομένου” του Μεγάλου Αλεξάνδρου (το 2004, ήταν ιστορικός σύμβουλος στην ταινία «Alexander» του Όλιβερ Στόουν), ο οποίος περιορίστηκε στην ομιλία του στην ανάλυση των σχέσεων του μακεδονικού βασιλείου στην εποχή του Μ. Αλεξάνδρου με την Ήπειρο.
Στη βασική εισήγηση της εναρκτήριας συνεδρίας οι κύριοι Α. Ριζάκης και Ι.Τουράτσογλου αναφέρθηκαν στο χρονικό της μετάβασης «από το μακεδονικό βασίλειο στο imperium Romanum», τις εμμονές στην παράδοση, αλλά και τις ρήξεις των πρώην Μακεδόνων στις επιμέρους εκφάνσεις της πολιτικής, οικονομικής και πολιτισμικής τους ζωής.
Την ίδια βραδιά, σύμφωνα με το ΑΠΕ-ΜΠΕ, δεν αποφεύχθηκαν από τους επίσημους προσκεκλημένους τοπικούς άρχοντες αναφορές «αγανάκτησης» για το «όνομα της γειτονικής χώρας», αλλά και ικανοποίησης για την -επιτέλους- χρηματοδότηση του έργου συντήρησης, στερέωσης και αποκατάστασης του τύμβου Καστά στην Αμφίπολη.
Στις εργασίες του συμποσίου που ακολούθησαν, το ενδιαφέρον των Ελλήνων και ξένων επιστημόνων επικεντρώθηκε σχεδόν -αν και υπήρξε μεγάλος αριθμός εισηγήσεων που αφορούσε μελέτες και συμπεράσματα συντηρητών, αρχαιολόγων και ιστορικών για παλαιότερα ευρήματα του μακεδονικού χώρου- σε ανακοινώσεις που αφορούσαν τις δύο κορυφαίες ανασκαφές τής Μακεδονίας. Τις… 80χρονες (και 40χρονες από την αποκάλυψη των βασιλικών τάφων) της Βεργίνας και τις 55χρονες (από την έναρξη της πρώτης φάσης των ανασκαφών στην Αμφίπολη) και… πενταετείς (από τη δεύτερη πρόσφατη -και «επικοινωνιακά υπερ-προβεβλημένη- ανασκαφή που αδίκησε στην εξέλιξή της ίδιο το εντυπωσιακό μνημείο» σχολίαζαν Έλληνες και ξένοι αρχαιολόγοι στο περιθώριο του συμποσίου, υπογραμμίζοντας πως «η πολιτικοποίηση της επιστήμης (κι όχι η επιστημο-ποίηση της πολιτικής) είχε πάντα δεινά και ενίοτε ολέθρια αποτελέσματα και για τα μνημεία και για την ιστορία»…