Ακράτεια ούρων: Πώς θεραπεύεται η «σιωπηλή μάστιγα»

Ακράτεια ούρων είναι η ξαφνική, μη ελεγχόμενη απώλεια ούρων. Συνήθως είναι ένα ενοχλητικό σύμπτωμα, που επηρεάζει την ποιότητα ζωής των πασχόντων

Παρόλο που πάρα πολλοί άνθρωποι παρουσιάζουν ακράτεια σε κάποια φάση της ζωής τους, οι περισσότεροι διστάζουν να μιλήσουν στον Ουρολόγο. Η ακράτεια ούρων είναι πιο συχνή με την πάροδο της ηλικίας, είναι δύο φορές πιο συχνή στις γυναίκες και επηρεάζει περισσότερο εκείνες που έχουν γεννήσει.
Τύποι ακράτειας
Ακράτεια προσπαθείας
Είναι ο συχνότερος τύπος ακράτειας. Συμβαίνει όταν μια μικρή ποσότητα ούρων εξέρχεται με διάφορες φυσικές δραστηριότητες όπως το φτάρνισμα, το βήχα, το γέλιο, την ανύψωση βάρους κλπ.
Αυτός ο τύπος ακράτειας είναι πιο συνηθισμένος στις γυναίκες μετά τον τοκετό ή την εμμηνόπαυση.
Μπορεί να συμβεί και στους άντρες μετά από προστατεκτομή , ακτινοθεραπεία ή κάθε επέμβαση που μπορεί να προκαλέσει βλάβη στον σφιγκτήρα της ουρήθρας.
ΑΙΤΙΑ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ ΑΠΟ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ
Γυναίκες:
εγκυμοσύνη, κάκωση πυέλου κατά τον τοκετό
εξασθένηση μυών πυελικού εδάφους με την πάροδο της ηλικίας, ειδικά μετά την εμμηνόπαυση, ελαττωμένες ορμόνες μετά την εμμηνόπαυση
Άντρες:
μετά από επεμβάσεις λόγω παθήσεων του προστάτη
μετά τραυματικές κακώσεις ουρήθρας
Επιτακτική ακράτεια
Αποτελεί τον δεύτερο πιο συχνό τύπο ακράτειας. Στην περίπτωση αυτή η ουροδόχος κύστη συσπάται χωρίς την θέληση του ασθενούς, οδηγώντας σε απώλεια ούρων.
Επιτακτική ακράτεια μπορεί να συμβεί σε κάθε δραστηριότητα, ακόμα και όταν καθόμαστε ακίνητοι. Άνθρωποι με επιτακτική ακράτεια πηγαίνουν συχνά στην τουαλέτα, τόσο κατά τη διάρκεια της ημέρας όσο και κατά την διάρκεια της νύκτας.
ΑΙΤΙΑ ΕΠΙΤΑΚΤΙΚΗΣ ΑΚΡΑΤΕΙΑΣ
Άντρες και γυναίκες
φλεγμονές της κύστης του ουροποιητικού
διαταραχές του σφιγκτήρα ή νευρολογικές διαταραχές που επηρεάζουν τα νεύρα της περιοχής, όπως εγκεφαλικά επεισόδεια, νόσος Parkinson, όγκοι εγκεφάλου, σκλήρυνση κατά πλάκας, κακ’ωσεις νωτιάιου μυελού, τραύματα κ.α.
λίθοι και όγκοι ουροδόχου κύστεως, ευερέθιστη ή ασταθής κύστη, καλοήθης υπερπλασία προστάτη.
Η απώλεια ούρων είναι πολύ κοινό πρόβλημα στις γυναίκες, όμως, λόγω της φύσης του, πολλές αποφεύγουν να το παραδεχτούν και να αναζητήσουν λύση. Μάλιστα, η διερεύνησή του είναι επιβεβλημένη, γιατί μπορεί να υποκρύπτει άλλα προβλήματα. Πώς θεραπεύεται, λοιπόν, και με τι αποτελέσματα;
Η γυναικεία ακράτεια ούρων είναι ένα πολύ συνηθισμένο πρόβλημα, που αγγίζει τα όρια μιας «σιωπηλής κοινωνικής μάστιγας». Καθώς οι πιο πολλές γυναίκες δεν θα αναφερθούν αυθόρμητα σε αυτό το ζήτημα, ένα πλήρες γυναικολογικό ιστορικό θα πρέπει να περιλαμβάνει και αυτά τα συμπτώματα (ακράτεια, επιτακτική ούρηση, συχνουρία, νυκτουρία). Η παρουσία αυτών των συμπτωμάτων συχνά μπορεί να εξηγήσει σωματοποιημένο άγχος και να σχετίζεται, για παράδειγμα, με περιπτώσεις κολεόσπασμου ή δυσπαρευνίας.
Η ακράτεια ούρων μπορεί να είναι ένα σύνθετο πρόβλημα, για αυτό και απαιτεί προσεκτική προσέγγιση και μεθοδική αντιμετώπιση. Πρέπει να τονιστεί ότι οι λύσεις είναι σήμερα αποτελεσματικές, με εξαιρετικά ποσοστά επιτυχίας.
Οι τύποι της ακράτειας
Οι βασικές μορφές ακράτειας περιλαμβάνουν:
1.Τη γνήσια ακράτεια από προσπάθεια (τη γνωστή απώλεια με βήχα, φτάρνισμα, σήκωμα βάρους), που οφείλεται σε αδυναμία του σφιγκτήρα της κύστης.
2.Την ακράτεια λόγω υπερδραστήριας κύστης, με συχνό χαρακτηριστικό την επιτακτικότητα (ξαφνική έντονη επιθυμία για ούρηση) και απώλεια.
3.Τη μικτού τύπου (τύποι 1 και 2 σε άλλοτε διαφορετική αναλογία).
4.Τους ειδικούς τύπους, όπως ακράτεια από υπερπλήρωση σε περιπτώσεις απόφραξης, ακράτεια από κακώσεις πυέλου, νευρολογικές παθήσεις κ.λπ.
Η διαγνωστική προσέγγιση
Ένα λεπτομερές ιστορικό είναι καθοριστικής σημασίας ώστε ο ευαισθητοποιημένος σε θέματα ουρογυναικολογίας γιατρός να αντιληφθεί την παθοφυσιολογία του προβλήματος. Ο χρόνος έναρξης, η διάρκεια και η ένταση των συμπτωμάτων, το είδος της ακράτειας και η επίπτωση στην κοινωνική και προσωπική ζωή της γυναίκας, είναι στοιχεία που πρέπει να διερευνηθούν.
Εδώ πρέπει να τονιστεί η ανάγκη της χρήσης των διαγραμμάτων όγκου-συχνότητας (frequency-volume charts), όπου η γυναίκα για 2-4 μέρες καταγράφει με λεπτομέρειες την πρόσληψη και αποβολή υγρών και τα επεισόδια απώλειας ούρων. Αν και αυτό συνήθως παραλείπεται, πολύ συχνά δίνει μια άλλη εικόνα από αυτήν που προβάλλει το απλό ιστορικό.
Η αντικειμενική εξέταση συχνά θα αποκαλύψει μια εντελώς φυσιολογική πύελο χωρίς ανατομικά ευρήματα, ειδικά σε νεαρές άτοκες γυναίκες. Συνήθη ευρήματα είναι συνυπάρχουσες προπτώσεις κόλπου και τραχήλου και μαιευτικές κακώσεις με συνοδό ανεπάρκεια του πυελικού εδάφους. Εκτός όμως από τα παραπάνω, πρέπει να επισημανθούν και άλλα ευρήματα όπως παχυσαρκία, σχετιζόμενες συστημικές παθήσεις, πυελικές μάζες κ.λπ.
Πριν από κάθε χειρουργική επέμβαση ακράτειας και για να τεκμηριωθεί η διάγνωση, επιβεβλημένος είναι ο ουροδυναμικός έλεγχος, μια λεπτομερής καταγραφή της συμπεριφοράς της ουροδόχου κύστης και της ουρήθρας. Είναι μια εξέταση που δεν απαιτεί αναισθησία, είναι σύντομη και ανώδυνη, που όμως πρέπει να διενεργείται σε κέντρα με τη σχετική πείρα.
Η αντιμετώπιση
Η ουρογυναικολογία, η υποειδικότητα που ασχολείται με τα θέματα της γυναικείας ακράτειας, έχει κάνει σήμερα σημαντικές προόδους. Η αντιμετώπιση της ακράτειας ανάλογα με την αιτία της, μπορεί να είναι:
-συντηρητική (αντιχολινεργικά φάρμακα νέας γενιάς, φυσικοθεραπεία, ασκήσεις Kegel-biofeedback), ή
-επεμβατική (κολποανάρτηση Burch, ταινίες ακράτειας, περιουρηθρικά εμφυτεύματα).
Η επιλογή της θεραπευτικής αγωγής ανάλογα με τη διάγνωση πρέπει να είναι προσεκτική και εξατομικευμένη, λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία, τη γενικότερη συμπεριφορά και δραστηριότητα της γυναίκας, την επιθυμία για μελλοντική τεκνοποίηση, συνοδά ιατρικά προβλήματα κ.λπ.
Η αρχική αντιμετώπιση των συμπτωμάτων πρέπει να είναι συντηρητική. Καθώς σε πολλές περιπτώσεις η ακράτεια είναι μικτού τύπου, η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να πετύχει σημαντική βελτίωση. Οι ασκήσεις φυσικοθεραπείας για την ενδυνάμωση του πυελικού εδάφους υπό την καθοδήγηση ενός ειδικού, έχει αποδειχθεί ότι βελτιώνει τα συμπτώματα κατά 60% σε χρονική διάρκεια πενταετίας.
Οι πρόσφατα δημοφιλείς και διαρκώς εξελισσόμενες τεχνολογικά ταινίες ακράτειας, τοποθετούνται με σχετικά μικρή χειρουργική παρέμβαση και τείνουν να αντικαταστήσουν το «golden standard», την κολποανάρτηση Burch. Τοποθετούμενες σε ασθενείς με τη σωστή ένδειξη, υπόσχονται ποσοστά επιτυχίας άνω του 90% σε πολλές διεθνείς μελέτες.
Συμπερασματικά η ακράτεια ούρων είναι ένα θέμα που δεν πρέπει να αποτελεί μυστικό και ταμπού, καθώς είναι αιτία σημαντικής νοσηρότητας στη ζωή των γυναικών, για το οποίο όμως η σύγχρονη ουρογυναικολογία μπορεί να δώσει αποτελεσματικές λύσεις.
Δήμος Τσεσμελάκης, Μαιευτήρας-Γυναικολόγος με εξειδίκευση στην Ουρογυναικολογία, Επιστ. Συνεργάτης ΜΗΤΕΡΑ