Παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα στην παιδική ηλικία

Ο θυρεοειδής αποτελεί ένα μικρό αδένα στο μπροστινό μέρος του λαιμού-ακριβώς κάτω από το «μήλο του Αδάμ».

Αποτελείται από δύο λοβούς (τον αριστερό & το δεξιό), “αγκαλιάζει” από μπροστά και πλάγια την τραχεία και έχει το σχήμα μίας πεταλούδας με ανοιγμένα τα φτερά.
Θα παρομοιάζαμε το θυρεοειδή με τον «ηλεκτρονικό εγκέφαλο» του οργανισμού μας, καθώς οι θυρεοειδικές ορμόνες ασκούν δράση σε υποδοχείς, στον πυρήνα του κυττάρου, ρυθμίζοντας την έκφραση εκατοντάδων γονιδίων, που έχουν σχέση τόσο με την παραγωγή, χρήση και αποθήκευση ενέργειας στο σώμα μας, όσο και με την υγιή σωματική και πνευματική ανάπτυξη-ιδιαίτερα στη βρεφική και παιδική ηλικία.
Παθήσεις θυρεοειδούς αδένα στα παιδιά:
Υπερθυρεοειδισμός: Μία από τις κυριότερες μορφές του είναι η νόσος του Graves. Στην περίπτωση αυτή, το ανοσοποιητικό σύστημα του παιδιού παράγει αντισώματα (πρωτεΐνες, που φυσιολογικά στρέφονται έναντι κάποιου παθογόνου π.χ. ενός ιού, που εισβάλει στον οργανισμό), τα οποία λανθασμένα επιτίθενται στο θυρεοειδή (και στην περίπτωση αυτή ονομάζονται αυτοαντισώματα). Τα αντισώματα διεγείρουν τον υποδοχέα της TSH, αυξάνουν, δηλαδή, τη θυρεοειδική λειτουργία, με αποτέλεσμα να παράγονται μεγάλες ποσότητες θυρεοειδικών ορμονών.
Υποθυρεοειδισμός: Η συχνότερη αιτία υποθυρεοειδισμού είναι η Νόσος Hashimoto, κατά την οποία το ανοσοποιητικό σύστημα ‘επιτίθεται’ στο θυρεοειδή αδένα. Στην περίπτωση αυτή, όμως, η παρουσία των αντισωμάτων μειώνει τη θυρεοειδική λειτουργία, με αποτέλεσμα να παράγεται μικρότερη ποσότητα θυρεοειδικών ορμονών. Άλλη συνήθης αιτία υποθυρεοειδισμού στα παιδιά είναι η παρουσία ενός δομικά μικρότερου σε μέγεθος θυρεοειδούς, που ανεπαρκεί να παράξει την ποσότητα των θυρεοειδικών ορμονών, που χρειάζεται ο οργανισμός.
Όζοι του Θυρεοειδούς: Ο θυρεοειδής μπορεί να αναπτύξει έναν ή περισσότερους όζους, μικρά ογκίδια δηλαδή, που μπορεί να έχουν συμπαγή ή κυστική μορφή. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι όζοι είναι καλοήθεις και δεν προκαλούν συμπτώματα. Χρειάζονται, όμως, υπερηχογραφική παρακολούθηση, καθώς είναι πιθανό να μεγαλώσουν σε μέγεθος και να αποκτήσουν χαρακτήρες υπόπτους για κακοήθεια.
Καρκίνος του Θυρεοειδούς: Είναι η πιο συχνή ενδοκρινική κακοήθεια στα παιδιά. Συνηθέστερη μορφή είναι το θηλώδες καρκίνωμα, σπανιότερη το θυλακιώδες, ενώ το μυελοειδές ανευρίσκεται, συνήθως, σε άτομα με κληρονομική προδιάθεση. Πριν την ηλικία των 15 ετών, η αναλογία κορίτσια/αγόρια είναι 1,5/1 και αυξάνεται προοδευτικά με την ηλικία, με υπεροχή του γυναικείου φύλου 4/1 στους ενήλικες.
Παραθυρεοειδείς αδένες
Οι παραθυρεοειδείς είναι 4 μικροί αδένες, σε μέγεθος φακής, που βρίσκονται ανατομικά κοντά ή μέσα στο θυρεοειδή, αλλά δε συνδέονται λειτουργικά μαζί του. Η κύρια λειτουργία τους είναι η ρύθμιση των επιπέδων του ασβεστίου του οργανισμού, μέσω της έκκρισης της παραθορμόνης (PTH). Λόγω της στενής ανατομικής σχέσης τους με το θυρεοειδή είναι δυνατόν κατά τη θυρεοειδεκτομή (αφαίρεση θυρεοειδούς αδένα), να αφαιρεθούν ή να τραυματιστούν ένας η περισσότεροι παραθυρεοειδείς αδένες, με αποτέλεσμα εμφάνιση μόνιμης ή παροδικής υπασβεστιαιμίας μετεγχειρητικά.
Συμπτώματα
Ο σοβαρός συγγενής υποθυρεοειδισμός προβάλλει, ήδη, από τη γέννηση, με παρατεταμένο ίκτερο, έντονη υποτονία, βραχνό κλάμα, δυσκολία στη σίτιση, μεγάλη πρόσθια πηγή, ομφαλοκήλη, μακρογλωσσία, μυξοίδημα (έντονο οίδημα προσώπου, αλλά και όλου του σώματος, λόγω κατακράτησης υγρών) και χρήζει επείγουσας θεραπείας, καθώς ακόμα και μικρή καθυστέρηση στην έναρξη της αγωγής μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμη νοητική υστέρηση. Αργότερα, κατά τη νηπιακή και τη σχολική ηλικία, τα συνήθη συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού είναι ο χαμηλός ρυθμός αύξησης, η καθυστερημένη οστική ωρίμανση, η καθυστέρηση ήβης, η βρογχοκήλη, το αίσθημα κόπωσης, η μειωμένη όρεξη, η έντονη δυσκοιλιότητα, και ενδεχομένως μαθησιακές δυσκολίες.
Τα συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού, στην παιδική ηλικία, είναι, κυρίως, αυπνία, υπερκινητικότητα, ανησυχία, χαμηλή σχολική επίδοση, ταχυκαρδία, απώλεια βάρους, μυϊκή αδυναμία και διάρροια.
Τα παραπάνω συμπτώματα εμφανίζονται σε διαφορετικό βαθμό, ανάλογα με τη σοβαρότητα της θυρεοειδικής νόσου.
Διάγνωση
Η αξιολόγησή της θυρεοειδικής λειτουργίας γίνεται με αιματολογική εξέταση, όπου ανιχνεύονται τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών καθώς και η παρουσία αυτοαντισωμάτων. Δομικά, ο θυρεοειδής ελέγχεται με υπέρηχο, με τον οποίο αξιολογούμε τις διαστάσεις, τη σύσταση του αδένα καθώς και την παρουσία όζων.
Να σημειωθεί ότι τόσο ο υποθυρεοειδισμός όσο και ο υπερθυρεοειδισμός έχουν κληρονομική προδιάθεση. Για το λόγο αυτό, είναι κρίσιμης σημασίας ο παιδίατρος να γνωρίζει το οικογενειακό ιστορικό, ώστε, αν είναι θετικό για θυρεοειδική νόσο, να παρακολουθεί στενά (ανά έτος) το παιδί και τον έφηβο για εμφάνιση υπό ή υπερθυρεοειδισμού.
Θεραπεία
Οι θυρεοειδείς ορμόνες (όπως και οι άλλες ορμόνες) είναι στενά συνδεδεμένες με τη σωματική ανάπτυξη του παιδιού, έτσι, σε περίπτωση προβλήματος με το θυρεοειδή, πρέπει άμεσα να επισκεφτείτε έναν παιδοενδοκρινολόγο. Η έγκαιρη και σωστή αντιμετώπιση της όποιας δυσλειτουργίας του θυρεοειδούς με την απαραίτητη τακτική παρακολούθηση στοχεύει στην αποκατάσταση της θυρεοειδικής λειτουργίας με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή (υποκατάσταση με θυροξίνη ή αντιθυρεοειδικά φάρμακα).
πηγή: iatriko-επιστημονική επιμέλεια του άρθρου το Δημήτρη Παπαδημητρίου, Παιδο-ενδοκρινολόγο, Διευθυντή Τμήματος Παιδιατρικής -Εφηβικής Ενδοκρινολογίας & Διαβήτη, Παιδιατρικό Κέντρο Αθηνών