Διατροφικές συμβουλές για επιτυχή αιμοδοσία

Η αιμοδοσία είναι μια εθελοντική πράξη, η οποία διαρκεί ελάχιστα, είναι ανώδυνη, ακίνδυνη και μπορεί να σώσει ζωές. Αιμοδοσία σημαίνει μετάγγιση αίματος

και περιλαμβάνει όλη τη διαδικασία λήψης, συντήρησης και διάθεσης του αίματος. Κάθε χρόνο στις 14 Ιουνίου γιορτάζεται σε όλον τον κόσμο η Παγκόσμια Ημέρα Δωρητών Αίματος.
Η πρώτη μετάγγιση στην Ελλάδα έγινε κάπου στο 1918 στην Πολυκλινική Αθηνών. Εάν κάποιος είναι υγιής, το πιθανότερο είναι ότι μπορεί να προσφέρει αίμα. Όμως πάντα γίνεται λήψη ιστορικού πριν την αιμοδοσία για να αποκλειστούν περιπτώσεις ατόμων που δεν είναι κατάλληλοι για αιμοδότες και να προστατευτούν τόσο οι ίδιοι όσο και οι ασθενείς. Επίσης, γίνεται μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και του αιματοκρίτη και ο γιατρός γνωμοδοτεί αν μπορεί κάποιος να προσφέρει αίμα.
Το αίμα που προσφέρει κάποιος είναι συνήθως 450ml και σχεδόν ποτέ δε χρησιμοποιείται αυτούσιο. Διαχωρίζεται σε ερυθρά αιμοσφαίρια, πλάσμα και αιμοπετάλια και έτσι διοχετεύεται συνήθως σε τρεις ασθενείς. Όλα αυτά τα συστατικά ο οργανισμός τα αντικαθιστά μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Πιο συγκεκριμένα, το πλάσμα μέσα σε 24 ώρες, τα ερυθρά κύτταρα σε 2-4 ημέρες και το σίδηρο μέσα σε 6-8 εβδομάδες. Για αυτό και αίμα μπορεί να δίνει κάποιος κάθε 3-4 μήνες.
Ποιες είναι οι οδηγίες για σωστή αιμοδοσία;
Οι αιμοδότες θα πρέπει να ακολουθούν κάποιες οδηγίες πριν και μετά την αιμοδοσία, τις οποίες θα αναλύσουμε παρακάτω:
Πριν την αιμοδοσία
Ξεκουράσου!
Καλό θα είναι να είσαι ξεκούραστος και να έχει προηγηθεί ένας καλός ύπνος κατά τη διάρκεια της προηγούμενης νύχτας.
Πιες αρκετό νερό!
Φρόντισε να ενυδατώσεις το σώμα σου στο έπακρο πίνοντας υγρά, κυρίως νερό και να μην έχεις καταναλώσει αλκοόλ, πριν την αιμοδοσία.
Φάε σωστά!
Μην πας νηστικός και φρόντισε να έχεις φάει ένα ελαφρύ γεύμα 3 με 4 ώρες πριν δώσεις αίμα. Απέφυγε λιπαρά τρόφιμα και junk food, τα οποία μπορούν να επηρεάσουν τις διαγνωστικές εξετάσεις που γίνονται στο αίμα σου για την καταλληλόλητά του. Αν διαπιστωθεί πολύ λίπος στο αίμα σου, αυτό δε μπορεί να εξεταστεί για μολυσματικές νόσους και θα θεωρηθεί ακατάλληλο για μετάγγιση.
Υπό δίαιτα!
Αν ακολουθείς κάποιο πρόγραμμα διατροφής για απώλεια βάρους, φάε ελαφρώς μεγαλύτερες μερίδες από πρωτεϊνούχες τροφές και λαχανικά την ημέρα πριν την αιμοδοσία. Εξάλλου με την αιμοδοσία καις 650 θερμίδες, που θα δώσει ακόμα μια ώθηση στην προσπάθεια σου να χάσεις βάρος.
Μετά την αιμοδοσία
Αναπλήρωσε τα αποθέματά σου!
Παρέμεινε στο χώρο αιμοδοσίας και κατανάλωσε το σνακ που σου προσφέρουν. Συνήθως αποτελείται από ξηρά τροφή (για παράδειγμα κράκερ) και κάποιο υγρό (νερό ή χυμό). Εναλλακτικά, κάποιο φρούτο ή λίγο γιαούρτι είναι πιο υγιεινές επιλογές άμεσα απορροφήσιμων σακχάρων ώστε να διατηρήσουν τα επίπεδα γλυκόζης του αίματος σε φυσιολογικά όρια. Αλλά και για τις επόμενες 24 ώρες θα πρέπει να τρέφεσαι ισορροπημένα και να καταναλώσεις επιπλέον 4 ποτήρια νερό καθώς και να αποφύγεις το αλκοόλ.
Μη ξεχνάς τον σίδηρο
Όλοι οι αιμοδότες πρέπει να προσθέσουν φαγητά πλούσια σε σίδηρο στη διατροφή τους, γιατί ο οργανισμός πρέπει να αρχίσει να παράγει νέα ερυθροκύτταρα. Τροφές όπως κόκκινο κρέας, εντόσθια, πράσινα φυλλώδη λαχανικά και όσπρια, είναι πολύ καλές πηγές σιδήρου. Ειδικότερα, ο σίδηρος από τις φυτικές πηγές απορροφάται περισσότερο όταν συνδυάζεται με ταυτόχρονη κατανάλωση βιταμίνης C (εσπεριδοειδή, φράουλες, ακτινίδιο, ροδάκινο, μπρόκολο, κουνουπίδι, πιπεριές, μαϊντανός). Σε συστηματικούς αιμοδότες, ίσως να είναι απαραίτητη και η χορήγηση συμπληρώματος σιδήρου, αν διαπιστωθεί έλλειψη μέσα από μικροβιολογικές εξετάσεις και με τη σύμφωνη γνώμη του γιατρού.
Φυλλικό οξύ
Ο οργανισμός χρησιμοποιεί το φυλλικό οξύ ή αλλιώς βιταμίνη Β9, για να κατασκευάσει νέα ερυθροκύτταρα. Αυτό βοηθάει να αντικατασταθούν τα αιματοκύτταρα που χάθηκαν κατά την αιμοδοσία. Τρόφιμα που περιέχουν φυλλικό οξύ είναι το συκώτι, τα φυλλώδη λαχανικά και τα σπαράγγια. Επίσης, τα δημητριακά πρωινού ολικής άλεσης και ο χυμός πορτοκαλιού είναι επίσης καλές πηγές του.
Ριβοφλαβίνη
Η ριβοφλαβίνη, μια βιταμίνη του συμπλέγματος Β ή αλλιώς Β2, είναι μια ακόμη απαραίτητη βιταμίνη για τη σύνθεση ερυθροκυττάρων. Η ριβοφλαβίνη βοηθά τον οργανισμό να μετατρέπει τους υδατάνθρακες σε ενέργεια. Από τη στιγμή που η αιμοδοσία μπορεί να σου προκαλέσει αδυναμία, αυτή η ενέργεια θα σε βοηθήσει. Τα τρόφιμα που περιέχουν ριβοφλαβίνη είναι παρόμοια με αυτά που έχουν σίδηρο και φυλλικό οξύ όπως αυγά, φασόλια, ξηροί καρποί, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, ιακά πρωινού ολικής άλεσης και γαλακτοκομικά προϊόντα.
Βιταμίνη Β6
Ο οργανισμός χρειάζεται τη συγκεκριμένη βιταμίνη για να χτίσει υγιή αιματοκύτταρα και να διασπάσει πρωτεΐνες. Επειδή οι πρωτεΐνες περιέχουν αρκετά από τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεσαι μετά την αιμοδοσία, καταναλώνοντας τροφές που την περιέχουν μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμο. Πλούσιες πηγές της θεωρούνται οι πατάτες, οι μπανάνες, οι σπόροι, το κόκκινο κρέας, τα ψάρια, τα αυγά και το σπανάκι.
Αντιμετώπισε τη ζάλη!
Σε περίπτωση που αισθανθείς αδιαθεσία ή ναυτία, σταματά ότι και αν κάνεις και ξεκουράσου ή ξάπλωσε σηκώνοντας τα πόδια ψηλά μέχρι να αισθανθείς καλύτερα. Απέφυγε να σηκώσεις βαριά αντικείμενα και να κάνεις κουραστικές δουλειές με το χέρι που έδωσες αίμα την επόμενη ημέρα.
Ειρήνη Κοντοπίδου, Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, M.Sc.
H Eιρήνη Κοντοπίδου είναι Κλινικός Διαιτολόγος, με επιπλέον μεταπτυχιακή εξειδίκευση (M.Sc.) στην χημεία και τεχνολογία τροφίμων. Εργάζεται ως ακαδημαϊκή υπεύθυνη του προγράμματος Διαιτολογίας του Μητροπολιτικού Κολλεγίου Θεσσαλονίκης και παρέχει διαιτολογικές υπηρεσίες στο γραφείο της στην Πυλαία Θεσσαλονίκης.