Λόγος της Πέλλας Ηλεκτρονική Εφημερίδα Νομού Πέλλας
Στις 7,30 το πρωί της 16ης Οκτωβρίου 1912, ημέρα Τρίτη, τα ελληνικά στρατεύματα μπαίνουν στην πανηγυρίζουσα Κατερίνη
Οι κάτοικοι από τα μπαλκόνι των σπιτιών και στις άκρες των δρόμων ζητωκραύγαζαν τον στρατό που περνούσε από τις κεντρικές οδούς 7ης Μεραρχίας και Μ. Αλεξάνδρου. O ελληνικός στρατός πορεύτηκε μέχρι τον Κισλά, τουρκικός στρατώνας (πάρκο), όπου τον υποδέχτηκε αντιπροσωπεία κατοίκων της πόλης με επικεφαλής τον Επίσκοπο Παρθένιο Βαρδάκα. Ξεχύθηκαν δάκρυα χαράς και υποδέχτηκαν τους ελευθερωτές με ελληνικές σημαίες, λέγοντας « Χριστός Ανέστη». Ένας λόχος με τη σημαία και τις σάλπιγγες διέτρεξε την πόλη παιανίζοντας εμβατήρια και προκαλώντας ακράτητο ενθουσιασμό στους κατοίκους.
Λαός και στρατός, πήγαν στην εκκλησία της Θείας Ανάληψης, όπου τελέστηκε Δοξολογία για την απελευθέρωση της πόλης από τον Επίσκοπο.
Με ανάμεικτα συναισθήματα χαράς και λύπης, κηδεύτηκαν οι ήρωες νεκροί της μάχης της Κατερίνης: Αντισυνταγματάρχης Δημήτριος Σβορώνος, Υπολοχαγός Δημήτριος Νίκας, Λοχίας Βίγκος Θωμάς. Στρατιώτες: ο ανήλικος Κρητικός Κονταξάκης, Βασίλλας Γεώργιος, Σαράντης Αντώνιος, Ανευλαβής Β και 6 άνδρες ( Τρύφων Γιαννουλάκης) και 3 γυναίκες που σκότωσαν φεύγοντας οι Τούρκοι, παρουσία στρατού και πλήθος λαού (ανάμεσά τους και του δημάρχου Κατερίνης Μουχαρέμ Ρουστέμ ο οποίος διατήρησε το αξίωμά του μέχρι το Σεπτέμβριο του 1915).
Ο στρατός αφού παρέδωσε τη διοίκηση της πόλης στον Λιβαδιώτη Γεώργιο Λαναρίδη συνέχισε την καταδίωξη του εχθρού προς το Κίτρος.
Στο σημείο της μάχης στήθηκε μνημείο πεσόντων.
Πηγές:
– 3ο Δημοτικό Σχολείο Κατερίνης,
– ΓΕΣ/ΔΙΣ, Ο Ελληνικός στρατός στους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-1913
Από την κήρυξη του πολέμου η διείσδυση του ελληνικού στρατού στην Μακεδονία υπήρξε άμεση και ταχύτατη. Στις 4 Οκτωβρίου 1912 διατάχτηκε προέλαση των ελληνικών δυνάμεων για την επόμενη ημέρα. Η επίθεση άρχισε στις 5 Οκτωβρίου ενώ την επόμενη ημέρα, 6 Οκτωβρίου, καταλήφθηκε η Ελασσόνα και η Δεσκάτη. Στις 9 και 10 του ίδιου μήνα απελευθερώθηκαν το Σαραντάπορο ύστερα από πολύωρη μάχη όπως επίσης και τα Σέρβια ενώ στις 12 Οκτωβρίου απελευθερώθηκε η Κοζάνη. Το στρατόπεδο των Τούρκων παρουσίαζε εικόνα διάλυσης καθώς οι μονάδες του είχαν σκορπίσει και υποχωρήσει προς την περιοχή της Βέροιας.
Κατά τη παραμονή του στην Κοζάνη ο διάδοχος Κωνσταντίνος αμφιταλαντευόταν μεταξύ της πρόθεσης του να συνεχίσει προς τα βόρεια με σκοπό να καταλάβει τη περιοχή του Μοναστηρίου και των πιέσεων του Βενιζέλου να προχωρήσει ανατολικά προς τη Βέροια με απώτερο στόχο την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Δεδομένου του γεγονότος ότι οι τέσσερις βαλκανικές χώρες δεν είχαν προαποφασίσει τον ακριβή τρόπο της διανομής των εδαφών που θα καταλάμβαναν, η ανάγκη για προέλαση προς τα ανατολικά ήταν επιτακτική αφού κατά πάσα πιθανότητα ως κριτήριο επικυριαρχίας στις απελευθερωμένες περιοχές θα λειτουργούσε η προτεραιότητα κατάληψής τους. Για το λόγο αυτό ασκήθηκαν ισχυρές πιέσεις προς τον αρχιστράτηγο Κωνσταντίνο τόσο από τον Βενιζέλο που γνώριζε την σπουδαιότητα των στρατηγικών από κάθε άποψη πλεονεκτημάτων της γεωγραφικής θέσης της Θεσσαλονίκης όσο και από τον ίδιο του τον πατέρα, τον βασιλιά Γεώργιο Α΄ ο οποίος μάλιστα μετέβη στην Κοζάνη προκειμένου να πείσει τον γιο του να επιλέξει την πορεία προς την Βέροια και όχι προς το Μοναστήρι.
Πράγματι στις 14 και 15 Οκτωβρίου 1912 η Ι Μεραρχία πορεύτηκε προς το Δάσκιο ενώ η ΙΙ προς τον Τριπόταμο όπου δέχτηκε επίθεση από το τουρκικό πυροβολικό το οποίο όμως αντιμετωπίστηκε από το αντίστοιχο ελληνικό. Τελικά η ΙΙ μεραρχία διανυκτέρευσε στα στενά του Τριποτάμου. Η ΙΙΙ Μεραρχία την 15η Οκτωβρίου είχε φτάσει στο Πολύμυλο ενώ η ΙV συνεπλάκη κοντά στο Ξηρολείβαδο και το Βρωμοπήγαδο με εχθρικές δυνάμεις τις οποίες έτρεψαν σε φυγή. Η V Μεραρχία έφτασε στη Κουμαριά ενώ η VII διανυκτέρευσε στο Κολοκούρι προκειμένου την επόμενη ημέρα να απελευθερώσει την Κατερίνη.
Στις 16 Οκτωβρίου 1912 λοιπόν η VII Μεραρχία εισήλθε στην Κατερίνη όπου δεν αντιμετώπισε καμία εχθρική αντίσταση καθώς οι Τούρκοι την είχαν εγκαταλείψει από το βράδυ της προηγούμενης μέρας. Η I Μεραρχία έφτασε στην Βεργίνα ενώ το ανεξάρτητο απόσπασμα των Ευζώνων πέρασε έξω από τη Βέροια και κατευθύνθηκε προς το Διαβατό. Η ΙΙ Μεραρχία κατέλαβε τον σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης και η VI έφθασε στο χωριό Πατρίδα το μεσημέρι της ίδιας ημέρας. Λίγο νωρίτερα όμως στις 8:15 το πρωί η IV Μεραρχία εισήλθε στη Βέροια την οποία και απελευθέρωσε χωρίς να σημειωθεί καμία εμπλοκή με εχθρικές δυνάμεις. Στις 2 το μεσημέρι, λίγες ώρες αργότερα δηλαδή, το Γενικό Στρατηγείο εγκαταστάθηκε στη πόλη. Οι κάτοικοι της Βέροιας υποδέχθηκαν τον απελευθερωτή ελληνικό στρατό με εκδηλώσεις χαράς και ενθουσιασμού. Στους στρατιώτες προσφέρθηκαν τρόφιμα και κρασί καθώς η ταλαιπωρία από την προέλαση των προηγούμενων ημερών ήταν ιδιαίτερα μεγάλη. Η επίσημη παράδοση της πόλης έγινε από τον Μητροπολίτη Καλλίνικο στην οποία μάλιστα πήρε μέρος και ο Τούρκος δήμαρχος Χαλήλ Αλή Βέης ενώ ακολούθησε επίσημη Δοξολογία.
Βιβλιογραφία
– Α. Ε. Βακαλόπουλος, Νέα Ελληνική Ιστορία 1204-1985, Θεσσαλονίκη 2000.
– D. Dakin, Η ενοποίηση της Ελλάδας (1770-1923), Αθήνα 1998.
– Ν. Γ. Σβορώνος, Επισκόπηση της Νεοελληνικής Ιστορίας, Αθήνα 1994.
– Γ. Χιονίδης, Η απελευθέρωση της τουρκοκρατούμενης Βέροιας (16/10/12) και η διένεξη Ε. Βενιζέλου-Κωνσταντίνου. Έκδοση του Συλλόγου Βεροιέων Θεσσαλονίκης, 1983.
Έκδοση του Συλλόγου Βεροιέων Θεσσαλονίκης, 1983
