Λόγος της Πέλλας Ηλεκτρονική Εφημερίδα Νομού Πέλλας
Ραφαήλ – Νικόλαος Τασάκης: Η έρευνα είναι το μέσο για να πετύχουμε καλύτερη ζωή
Ο Ραφαήλ-Νικόλαος Τασάκης, που είναι από τα Γιαννιτσά, μόλις 22 χρονών, επιλέχθηκε πρόσφατα ύστερα από μία αυστηρή διαδικασία αξιολόγησης περίπου 500 αιτήσεων να συμμετάσχει στα Διεθνή Προγράμματα Επιχορήγησης Έρευνας του Bayer Science and Education Foundation. Λαμβάνοντας την απαραίτητη χρηματοδότηση, αλλά και υποστήριξη από ειδικούς ανθρώπους της Bayer, ο νεαρός Έλληνας ερευνητής έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει την πρότασή του για τη βελτίωση της υγείας και των συνθηκών ζωής του ανθρώπου. Ο κ. Τασάκης μίλησε στο in.gr για το αντικείμενο της έρευνάς του και την εμπειρία του από τη συμμετοχή στη διαδικασία επιλογής στα Διεθνή Προγράμματα Επιχορήγησης Έρευνας του Bayer Science and Education Foundation. Το έργο του Ραφαήλ, εξετάζει μία νέα, βασισμένη στις εξατομικευμένες θεραπείες, προσέγγιση για τις μολυσματικές ασθένειες που αποδίδονται σε παθογόνα βακτήρια, ενώ η έρευνα της κυρίας Φαλλίδα έχει ως στόχο να διερευνήσει τη σύνδεση της κατανάλωσης γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων με την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού.
Κύριε Τασάκη, μέσω του προγράμματος θα έχετε την ευκαιρία να διερευνήσετε μία νέα, βασισμένη στις εξατομικευμένες θεραπείες, προσέγγιση για τις μολυσματικές ασθένειες που αποδίδονται σε παθογόνα βακτήρια. Εξηγήστε μας λίγο περισσότερο το αντικείμενο της έρευνας με το οποίο θα ασχοληθείτε.
Κατ’ αρχάς να πούμε ότι το project μου πραγματοποιείται στο εργαστήριο της Δρ Γιούντιθ Τσάουγκ. Το εργαστήριο αυτό δραστηριοποιείται ερευνητικά στα πλαίσια της εξατομικευμένης ιατρικής, στοχεύοντας στην αποσαφήνιση των μοριακών μηχανισμών πίσω από πολύπλοκες γενετικές ασθένειες. Η ιδέα του project με το οποίο ασχολούμαι, ήταν δική μου και είμαι πολύ ευγνώμων στην Δρ Τσάουγκ για το γεγονός ότι με εμπιστεύθηκε και σχεδιάσαμε μαζί το ερευνητικό πλάνο αυτού. Η ιδέα έγκειται στο ότι προσπαθούμε να προσεγγίσουμε εξατομικευμένες θεραπείες για τις μολυσματικές ασθένειες που αποδίδονται σε παθογόνα βακτήρια. Το μοντέλο που χρησιμοποιούμε για την προσέγγιση μας είναι αυτό του ανθρώπου-σαλμονέλας και στόχος μας είναι να καταλήξουμε σε γονοτύπους (συνδυασμούς γονιδίων) του ανθρώπινου γονιδιώματος που καθιστούν το άτομο πιο επιρρεπή σε μολύνσεις. Οι μέχρι τώρα προσεγγίσεις για την καταπολέμηση των παθογόνων (βακτηρίων) είχαν στο επίκεντρο το πως θα καταπολεμηθεί το παθογόνο, κατά κύριο λόγο μέσω της χρήσης αντιβιοτικών, και σε συνδυασμό με την κατάχρηση των αντιβιοτικών από την παγκόσμια κοινότητα η αντιμικροβιακή αντίσταση σε αντιβιοτικά φτάνει στο ζενίθ της. Έτσι, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει προειδοποιήσει πως το 2050 θα είναι ένα έτος ορόσημο, καθώς εκτιμάται ότι ο καρκίνος θα φαίνεται μικρότερη απειλή από τις μολυσματικές νόσους. Η δική μας προσέγγιση εστιάζει στον άνθρωπο και το γονιδίωμά του. Με άλλα λόγια, μέσω θεραπείας πώς μπορούμε να ενισχύσουμε την ανοσοαπόκριση του ατόμου; Ποια γονίδια πρέπει να ενεργοποιηθούν για να ενδυναμωθεί ο οργανισμός και να καταπολεμήσει από μόνος του τα παθογόνα; Μέχρι σήμερα, δεν έχουν καταγραφεί στη διεθνή βιβλιογραφία εκτενείς προσεγγίσεις στην εξατομικευμένη θεραπεία των μολυσματικών ασθενειών και για εμένα αυτό είναι μία πρόκληση που με κρατά σε εγρήγορση, καθώς δουλεύω σε αυτό το project.
Για τα Προγράμματα Επιχορήγησης Έρευνας από το Bayer Science and Education Foundation πώς ενημερωθήκατε; Τι ήταν αυτό που σας κινητοποίησε να καταθέσετε αίτηση;
Το πρόγραμμα υποτροφιών του Bayer Science and Education Foundation δεν είναι απλά μία πρωτοβουλία χορήγησης χρημάτων. Υπάρχει ένα ισχυρό και ζωντανό δυναμικό που δομεί την όλη διαδικασία επιλογής και υποστήριξης πίσω από αυτά τα προγράμματα. Αυτό που με έχει εντυπωσιάσει είναι πως η Bayer ενδιαφέρεται για το άτομο στο σύνολο και όχι μόνο να επιλέξει απλά κάποιον ικανό να χρηματοδοτήσει. Λαμβάνει υπόψιν τις δυνατότητές του και σέβεται την προσωπικότητά του. Μου ανέθεσαν έναν Bayer «buddy (φίλο)», τον Ρενέ Κορθ, με τον οποίο έχω μηνιαίες τηλεδιασκέψεις. Ενδιαφέρεται αν όλα κυλούν ομαλά στο εργαστήριο, όπου και θα με επισκεφτεί κάποια στιγμή και χαίρομαι πολύ γι’ αυτό. Μου προωθεί ενδιαφέροντα events στα οποία μπορώ να συμμετάσχω και να αναπτύξω περαιτέρω δεξιότητες, συζητάμε για τα projects με τα οποία ασχολείται ο ίδιος, όπως επίσης με προσανατολίζει με την εμπειρία του επαγγελματικά και συζητάμε ευκαιρίες εργασίας στην ίδια την Bayer.
Ειλικρινά, δε γνώριζα καθόλου για το πρόγραμμα αυτό πριν τον Φεβρουάριο του 2016. Τότε αιτήθηκα τη θέση ενός «Επισκέπτη επιστήμονα» στο εργαστήριο της Δρ Γιούντιθ Τσάουγκ, στην Μονάδα Δομικής και Υπολογιστικής Βιολογίας του Ευρωπαϊκού Εργαστηρίου Μοριακής Βιολογίας (EMBL) που εδράζεται στη Χαϊδελβέργη. Αφότου σχεδιάσαμε και συμφωνήσαμε στο project μου, ζητήσαμε τη συμβολή του γραφείου υποτροφιών του EMBL και μου προώθησαν το πρόγραμμα της Βayer. Έτσι, με την υποστήριξη της ίδιας της Δρ Τσάουγκ αιτήθηκα της υποτροφίας της Bayer.
Το κίνητρό που με ώθησε στο να κάνω την αίτηση, δεν είναι διαφορετικό από τα κίνητρά που με ωθούν να ασχοληθώ με την έρευνα. Όταν ήμουν στο πρώτο έτος, αρκετά αφελής και ρομαντικός θα έλεγα, ένιωθα πως θέλω να σώσω τον κόσμο. Μετά το πέρας των σπουδών μου, χαίρομαι πάρα πολύ που δεν άλλαξε η αρχική κεντρική μου ιδέα. Αυτό που έχει αλλάξει είναι πως είμαι αρκετά ωριμότερος, ρεαλιστής και έχω πλέον ένα πλάνο στο μυαλό μου για το πώς θέλω να «σώσω τον κόσμο». Για εμένα δεν είναι μία φιλοδοξία για να πετύχω χρήματα ή το θαυμασμό. Αντιλαμβάνομαι πως υπάρχει ένας ισχυρός κοινωνικός αντίκτυπος πίσω από την έρευνα. Για εμένα η οικογένειά μου, στην οποία υπάρχει ένα ευρύ φάσμα σοβαρών ασθενειών, όπως ο καρκίνος ή νευροεκφυλιστικές νόσοι, είναι ο καθρέπτης της κοινωνίας, πάνω στον οποίο βλέπω τις κοινωνικές ανάγκες και αποτυγχάνω να τις αγνοήσω. Αυτό είναι το κίνητρό μου. Και η Bayer έβαλε ένα σκαλοπάτι ακόμη για να φτάσω εκεί που θέλω.
Όπως γνωρίζουμε ο ανταγωνισμός για μία θέση σε τέτοια προγράμματα είναι ιδιαίτερα υψηλός. Φέτος, υπήρξαν περίπου 500 αιτήσεις από φοιτητές στα Διεθνή Προγράμματα Επιχορήγησης Έρευνας του Bayer Science and Education Foundation. Πώς ήταν η διαδικασία επιλογής; Τι πιστεύετε ότι έπαιξε ρόλο στην επιτυχία σας;
Την ημέρα της συνέντευξης ένιωσα πως είμαι σε μία παγκόσμια συνάντηση και όχι σε ένα διαγωνισμό. Είχα τη χαρά να μιλήσω με τους υπόλοιπους υποψηφίους που γνώρισα στην αναμονή. Δεν ένιωσα ανταγωνισμό, αντιθέτως ήταν υπέροχο το συναίσθημα το ότι αυτό που μας έφερνε όλους εκείνη τη μέρα στη Λεβερκούζεν ήταν η αγάπη μας και το πάθος μας για την επιστήμη. Επιπλέον, εξεπλάγην θετικά από το πόσο φιλικό, ανθρώπινο και ανοιχτόμυαλο ήταν το πάνελ της επιλογής. Έτρεμα από το άγχος μου τα λίγα λεπτά που περίμενα και νομίζω ότι έβαλα και λίγο τα κλάματα, ως που άνοιξε η πόρτα και ακούω τον Ρενέ Κορθ και σημερινό μου Bayer buddy να με καλωσορίζει με ένα διάπλατο χαμόγελο και να μου λέει «Γεια σου! Καλημέρα!» στα ελληνικά. Εκεί ένιωσα ότι είμαι σε ένα φιλικό περιβάλλον και είπα «το ‘χω». Αφού ολοκληρώθηκε η παρουσίαση για το project του οποίου αιτήθηκα τη χρηματοδότηση και μία επιστημονική συζήτηση, το πάνελ ενδιαφέρθηκε για εμένα: τα κίνητρά μου, τα όνειρά μου, τα χόμπι μου. Ήθελαν να δουν το άτομο χωρίς την πιπέτα στο χέρι, μακριά από τον υπολογιστή και τον κώδικα.
Συνεπως, δε νομίζω πως υπάρχει ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό ή μία λίστα που εγγυάται την επιτυχία. Είναι ένας συνδυασμός παραγόντων που αν προσπαθήσω να εντοπίσω κάποιους από αυτούς, θα έλεγα πως είναι το πάθος για την επιστήμη και την έρευνα, η αποφασιστικότητα αλλά και η αφοσίωση, όπως επίσης και ο κοινωνικός αντίκτυπος που μπορεί να φέρει η έρευνα. Η προσωπική μου άποψη δε με βρίσκει σύμφωνο με την ιδέα «έρευνα για την έρευνα», αλλά αυτό που υποστηρίζω είναι πως η έρευνα είναι το μέσο για να πετύχουμε καλύτερες συνθήκες ζωής με σεβασμό πάντα στη φύση.
Εκτός από εσάς και μια ακόμη Ελληνίδα φοιτήτρια, η Κωνσταντίνα Φαλλίδα, επελέγη να συμμετάσχει στα Διεθνή Προγράμματα Επιχορήγησης Έρευνας του Bayer Science and Education Foundation. Αυτό αποτελεί μία σημαντική επιτυχία για την Ελλάδα. Πιστεύετε στο επίπεδο και τις ικανότητες των αποφοίτων των ελληνικών πανεπιστημίων;
Απολύτως! Οι απόφοιτοι των ελληνικών πανεπιστημίων είμαστε ζυμωμένοι σε μία σχετικά αντίξοη πραγματικότητα. Παρά την υποχρηματοδότηση, το εύρος των γνώσεών μας είναι εξαιρετικά ευρύ και τα προγράμματα σπουδών μας μας προσφέρουν σφαιρικές και συνδυαστικές γνώσεις που οξύνουν την κριτική μας ικανότητα. Ίσως να υστερούμε λίγο στα πρακτικά, αλλά η κινητήριος δύναμη, ειδικά στην έρευνα, είναι η γνώση και η κριτική σκέψη. Για παράδειγμα, από την προσωπική μου εμπειρία, παρότι επέλεξα να εξειδικευτώ περισσότερο στη μικροβιολογία και τη γενετική, είχα μαθήματα όπως η οικολογία. Εκ πρώτης όψεως μου φαινόταν όχι χρήσιμο για τους σκοπούς μου. Όμως διαπίστωσα, ότι βοήθησε να βάλω τις γνώσεις μου σε ένα πλαίσιο. Αυτό του οικοσυστήματος και ο άνθρωπος σε καμία περίπτωση δεν είναι ένας απομονωμένος οργανισμός. Είναι ένας μετα-οργανισμός στην πραγματικότητα, που φέρει εκατομμύρια μικροοργανισμούς. Είναι ένα μικρό οικοσύστημα για τις μελέτες που με ενδιαφέρουν. Επιπλέον, συνάντησα ανθρώπους με μεράκι και αγάπη για το αντικείμενό τους. Και γι’ αυτό, ευχαριστώ την κυρία Μαρία Τουράκη, λέκτορα του Τμήματος Βιολογίας με την οποία συνεργαστήκαμε για τη διπλωματική μου εργασία, καθώς και έχουμε κρατήσει μία συνεργασία και τρέχουμε ένα καινούριο project στη βιολογία συστημάτων. Οφείλω να ομολογήσω πως, παρότι ήταν ένα εργαστήριο αρκετά συντηρητικό ως προς τις τεχνικές που θα μπορούσε να με προσφέρει, είχα τη δυνατότητα με την επιβλέπουσά μου να αναπτύξω ιδέες μέσω πολύωρων συζητήσεων. Συζητούσαμε και την πιο εξωπραγματική μου ιδέα. Για να καταλήξω, στα ελληνικά πανεπιστήμια υπάρχουν «δάσκαλοι-καθοδηγητές». Από εκεί και πέρα είναι στα θέλω του κάθε φοιτητή. Στην ικανότητα να δικτυωθεί και να κυνηγήσει τα όνειρά του.
Δεδομένου ότι στην Ελλάδα, δυστυχώς, δεν κατευθύνονται τα απαραίτητα κονδύλια στην επιστημονική έρευνα, θεωρείτε σημαντική την ιδιωτική πρωτοβουλία, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση της Bayer, στη στήριξη της επιστημονικής έρευνας;
Σαφώς και η ιδιωτική πρωτοβουλία για επένδυση στην έρευνα είναι σημαντική, ίσως και απαραίτητη. Μεσούσης της οικονομικής ύφεσης η επένδυση στην Παιδεία και ιδιαίτερα στην έρευνα από την ελληνική πολιτεία είναι απειροελάχιστη πλέον, με αποτέλεσμα το σκηνικό στην ελληνική έρευνα να ερημώνει και το ισχυρό δυναμικό αυτής της χώρας να αποδυναμώνει. Παράλληλα, η νομοθεσία δεν ευνοεί την έρευνα στην ίδια μας τη χώρα. Για παράδειγμα, δεν έχει θεσμοθετηθεί μισθός στους υποψήφιους διδάκτορες και ίσως είμαστε η μοναδική χώρα στην Ευρώπη. Οπότε, όταν ένα κράτος αδυνατεί, καλώς ή κακώς να επενδύσει στην έρευνά του, τότε η ιδιωτική πρωτοβουλία κρίνεται αναγκαία. Πολλοί κατακρίνουν την επένδυση των φαρμακευτικών εταιρειών στην έρευνα που κινείται από δημόσια ακαδημαϊκά ιδρύματα. Θεωρούν ότι γίνεται στράτευση της έρευνας στο κέρδος. Αλλά ξέρετε, διαφωνώ κάθετα. Τα όρια μας τα θέτουμε εμείς, καθώς πλάθουμε την ηθική μας. Αυτήν τη στιγμή η Bayer μου έδωσε τα μέσα που χρειαζόμουν για να προχωρήσω. Δε με χρηματοδότησε για να κάνω μία συγκεκριμένη επιθυμία της. Με χρηματοδότησε για να κάνω αυτό που θέλω.
Τι όνειρα κάνετε λοιπόν για το μέλλον;
Γενικά ονειρεύομαι πολύ, κάποιες φορές νιώθω ότι τα όνειρά μου με φοβίζουν. Αλλά, αν τα όνειρά μας δε μας φοβίζουν μήπως δεν είναι αρκετά μεγάλα; Ονειρεύομαι μία μέρα να αποκτήσω τη δική μου ερευνητική ομάδα. Στη συνέντευξη στη Λεβερκούζεν, με ρώτησαν «Έχεις σκεφτεί πώς ακριβώς θέλεις να είναι αυτή η ομάδα; Δηλαδή το θέμα; Πού θα είναι;». Προφανώς και όχι! Έχω πάρα πολύ δρόμο ακόμη. Ίσως και να μην τα καταφέρω και να αποτύχω. Δε μου δίνω όμως την επιλογή να μην προσπαθήσω. Εφόσον είμαι ελεύθερος να ονειρευτώ όμως, μπορώ να σας πω πως θέλω η έρευνά μου να έχει κοινωνικό αντίκρισμα και μακάρι να μπορέσω να πραγματοποιήσω το όνειρό μου στην Ελλάδα.
Τα διεθνή Προγράμματα Επιχορήγησης Έρευνας του Bayer Science and Education Foundation απευθύνονται σε απόφοιτους (έως και 2 χρόνια), φοιτητές σε προχωρημένο έτος των κύριων σπουδών τους ή σε μεταπτυχιακό / διδακτορικό επίπεδο, οι οποίοι σκοπεύουν να πραγματοποιήσουν μια ειδική μελέτη / ερευνητικό έργο / ειδικό πρόγραμμα σπουδών στη Γερμανία. Τα προγράμματα καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος τομέων έρευνας όπως: Μοριακή Βιολογία, Βιο-μηχανική, Βιο-Πληροφορική, Χημεία, Βιοχημεία, Φαρμακευτική (Πρόγραμμα Carl Duisberg) Ιατρική και Κτηνιατρική, Δημόσια υγεία και Οικονομικά της Υγείας (Πρόγραμμα Carl Duisberg) Γεωπονία, Φυτοπροστασία, Σπόροι και Οικολογία στην Βιοτεχνολογία, Περιβαλλοντικές επιστήμες, Αειφορία στη Γεωργία (Πρόγραμμα Jeff Schell). Επίσης, το Πρόγραμμα Hermann Strenger αφορά νέους επαγγελματίες σε μη ακαδημαϊκά επαγγέλματα με επίκεντρο τον τομέα της Yγείας (Τεχνολογία, Βοηθός εργαστηρίου) και τη Διοίκηση Επιχειρήσεων.
* Ο Ραφαήλ-Νικόλαος Τασάκης είναι απόφοιτος του τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ. Έχει πραγματοποιήσει ερευνητικό έργο σε ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού, όπως η Ιατρική Σχολή του ΑΠΘ, το Εθνικό Κέντρο Έρευνας, το Εuropean Molecular Biology Laboratory και το French National Center for Scientific Research.
health.in.gr
