Εκλογές στις Κοινότητες άνω των 300 κατοίκων: Πως θα αναδειχθούν τα νέα όργανα

Το κείμενο δημοσιεύθηκε στο τεύχος Μαρτίου της Εφημερίδας AIRETOS.
Πρεμιέρα κάνει το Μάιο η νέα εκλογική διαδικασία

στις Κοινότητες που έχουν περισσότερους από 300 κατοίκους. Διαδικασία που θεσπίστηκε μεν στον Κλεισθένη, αλλά στη συνέχεια ανετράπη ριζικά με το “Ν/Σ-σκούπα” του ΥΠΕΣ (πλέον ν.4604/2019), αφού προηγουμένως προκάλεσε σφοδρές αυτοδιοικητικές αντιδράσεις εξαιτίας αρχικής ρύθμισης περί έμμεσης εκλογής του Προέδρου Συμβουλίου Κοινότητας ακόμα και όταν ένας Συνδυασμός θα λάμβανε άνω του 50%.
Να σημειωθεί ότι το ζήτημα των Κοινοτήτων δεν αφορά μόνο τα χωριά στους περιφερειακούς Δήμους, όπως συνήθως γίνεται αντιληπτό, αλλά και τους μεγάλους αστικούς Δήμους.
Αυτό γιατί “Κοινότητες” πλέον ονομάζονται όλες οι διοικητικές υποδιαιρέσεις Δήμων, δηλαδή οι τέως Δημοτικές Κοινότητες, οι Τοπικές Κοινότητες, αλλά και τα Δημοτικά Διαμερίσματα στα οποία διαιρούνται οι Δήμοι άνω των 100.000 κατοίκων.
Όργανα των Κοινοτήτων με περισσότερους από 300 κατοίκους είναι
(α) το Συμβούλιο Κοινότητας, με 5, 7, 11 ή 15 μέλη, και
(β) ο Πρόεδρος Συμβουλίου Κοινότητας.
Η εκλογή των Συμβούλων γίνεται με χωριστή κάλπη και κατά Συνδυασμούς. Υποψηφιότητες εκτός Συνδυασμών αποκλείονται.
Πρώτο χαρακτηριστικό του νέου εκλογικού πλαισίου, είναι ότι ο Συνδυασμός (εν αντιθέσει με τη ρύθμιση του Κλεισθένη) δεν θα έχει υποψήφιο Πρόεδρο Κοινότητας ως Επικεφαλής, αλλά θα περιλαμβάνει μόνο υποψήφιους Συμβούλους Κοινότητας. Καταρτίζεται με γραπτή δήλωση που υπογράφουν όλοι οι υποψήφιοί του. Η δήλωσή επιδίδεται από υποψήφιο Σύμβουλο, που εξουσιοδοτούν οι υπόλοιποι (ή από εξουσιοδοτούμενο δικαστικό επιμελητή) το αργότερο είκοσι ημέρες πριν τις εκλογές.
Ειδικά για τους κανόνες κατάρτισης, είναι σημαντικό ότι ο αριθμός των υποψήφιων Συμβούλων πρέπει να είναι ίσος τουλάχιστον με τον αριθμό των εδρών του Συμβουλίου της οικείας Κοινότητας με δυνατότητα προσαύξησης έως και 50%. Ο αριθμός των υποψήφιων από κάθε φύλο ανέρχεται σε ποσοστό 40% τουλάχιστον, του συνολικού αριθμού των υποψήφιων Συμβούλων του οικείου Συνδυασμού.
Όσον αφορά τους σταυρούς προτίμησης, στις συγκεκριμένες Κοινότητες (άνω των 300 κατοίκων), ο εκλογέας μπορεί να εκφράσει την προτίμησή του υπέρ 2 υποψήφιων (παρ.3 αρ.27 Καλλικράτη, όπως αντικαταστάθηκε από αρ.25 Κλεισθένη και αντικαταστάθηκε ξανά από την παρ.1 του αρ.55 ν.4604/2019).
Δεύτερο χαρακτηριστικό, είναι πως στην περίπτωση που Συνδυασμός πλειοψηφήσει με ποσοστό μεγαλύτερο του πενήντα τοις εκατό (50% + 1 ψήφος), ο πρώτος σε σταυρούς υποψήφιος Σύμβουλός του αναδεικνύεται Πρόεδρος Συμβουλίου. Καταργήθηκε, δηλαδή, η εν συνεχεία διεξαγωγή έμμεσης ψηφοφορίας του Κλεισθένη.
Εάν Συνδυασμός ΔΕΝ λάβει άνω του 50%, Πρόεδρος Συμβουλίου θα εκλεγεί με ψηφοφορία από το σύνολο των μελών του οικείου Συμβουλίου, για όλη τη δημοτική περίοδο, ο Σύμβουλος ενός από τους δύο πρώτους κατά σειρά εκλογής Συνδυασμούς, που έλαβε τους περισσότερους σταυρούς προτίμησης μεταξύ των υποψηφίων του Συνδυασμού του.
Η σχετική ψηφοφορία ορίστηκε ότι παγίως θα διεξάγεται την πρώτη Κυριακή του Ιανουαρίου. Εισήχθη εξαίρεση, όμως, ειδικά για το 2019, οπότε “διενεργείται κατά το μήνα Σεπτέμβριο” (περ.δ’ παρ.4 αρ.9 Καλλικράτη, όπως αντικαταστάθηκε από το αρ.6 Κλεισθένη και αντικαταστάθηκε ξανά από το αρ.50 ν.4604/2019).
Tο Συμβούλιο θα συνέλθει σε ειδική συνεδρίαση, για να εκλέξει τον Πρόεδρό του, κατόπιν πρόσκλησης του πρώτου, μεταξύ των εκλεγέντων Συμβούλων του μεγαλύτερου σε εκλογική δύναμη Συνδυασμού, κατά τη σειρά αναγραφής αυτών στην απόφαση του Δικαστηρίου περί ανακήρυξης του Συνδυασμού. Θα προεδρεύσει ο Σύμβουλος που θα το συγκαλέσει. Οι Σύμβουλοι, με μυστική ψηφοφορία, θα επιλέξουν για Πρόεδρο της προτίμησής τους, ανάμεσα στον πρώτο, σε σταυρούς προτίμησης, Σύμβουλο του πρώτου κατά σειρά εκλογής Συνδυασμού και τον πρώτο, σε σταυρούς προτίμησης, Σύμβουλο του δεύτερου Συνδυασμού. Έκαστος έχει δικαίωμα να επιλέξει έναν μόνο υποψήφιο. Πρόεδρος θα εκλεγεί εκείνος που θα συγκεντρώσει την απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των μελών του Συμβουλίου. Αν μετά από τρεις ψηφοφορίες οι υποψήφιοι λάβουν τον ίδιο αριθμό ψήφων, θα διεξαχθεί κλήρωση μεταξύ τους.
Επισημαίνεται ότι, εάν η θέση του Προέδρου κενωθεί λόγω θανάτου ή παραίτησης ή έκπτωσης από το αξίωμα ή εξαιτίας οποιουδήποτε άλλου λόγου, επαναλαμβάνεται η ανωτέρω διαδικασία εκλογής, μεταξύ του επόμενου σε σταυρούς προτίμησης Συμβούλου από το Συνδυασμό του Προέδρου και του πρώτου Συμβούλου σε σταυρούς προτίμησης από τον Συνδυασμό που έλαβε μέρος στη διαδικασία εκλογής Προέδρου.
Βασική παράμετρος, πάντως, όλου του νέου πλέγματος διατάξεων περί Κοινοτήτων, είναι ο προβληματισμός περί αντισυνταγματικότητας που έχει εγείρει η ΚΕΔΕ, κάνοντας λόγο για οιονεί τρίτο βαθμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ενώ το Σύνταγμα (παρ.1 αρ.102) προβλέπει ρητώς μόνο δύο βαθμούς.
airetos