Ανεύρυσμα αορτής: Ο σιωπηλός εχθρός που απειλεί τη ζωή

Το αρτηριακό ανεύρυσµα είναι µια παθολογική διάταση του τοιχώµατος της αρτηρίας. Τα ανευρύσµατα συνήθως εντοπίζονται στην κοιλιακή αορτή

αλλά η νόσος µπορεί να εµφανιστεί και σε άλλα τµήµατα της αορτής. Είναι στην ουσία µια διάταση ή αύξηση της διαµέτρου της αορτής τουλάχιστον κατά 50% σε σχέση µε µια φυσιολογική αορτή. Υπάρχει σηµαντική αύξηση στη συχνότητά τους τα τελευταία χρόνια. Το 10% των ανδρών άνω των 65 ετών παρουσιάζει ανεύρυσµα της κοιλιακής αορτής, τα περισσότερα ευτυχώς µικρής διαµέτρου.
Το ανεύρυσµα αορτής είναι επικίνδυνο γιατί όσο το τοίχωµα διατείνεται γίνεται πιο εύθραυστο και υπάρχει πιθανότητα ρήξης. Με τη ρήξη του τοιχώµατος προκαλείται σηµαντική αιµορραγία.
Πρόκειται για µια πολύ σοβαρή επιπλοκή, µε θνητότητα που φτάνει το 90%. Στις ανεπτυγµένες χώρες αποτελεί τη δέκατη αιτία θανάτου στους άνδρες µετά την ηλικία των 55 ετών. Ο Αλµπερτ Αϊνστάιν και ο Σαρλ ντε Γκολ πέθαναν από ρήξη ανευρύσµατος της κοιλιακής αορτής. Η επικινδυνότητα ρήξης σχετίζεται άµεσα µε τη διάµετρο του ανευρύσµατος. Οταν η διάµετρος υπερβαίνει τα 5 εκατοστά οι πιθανότητες ρήξης αυξάνονται κατακόρυφα. Η καλύτερη θεραπεία ενός ανευρύσµατος, λοιπόν, είναι η προληπτική επέµβαση προτού επέλθει ρήξη.

Η πλειοψηφία των ανευρυσµάτων της αορτής δεν προκαλεί συµπτώµατα. Τα περισσότερα ανακαλύπτονται τυχαία κατά τη διάρκεια διαγνωστικών εξετάσεων που έχουν ζητηθεί για άλλο λόγο (π.χ. υπερηχογράφηµα, αξονική τοµογραφία για έλεγχο του προστάτη ή της χοληδόχου κύστης). Τα πρώτα συµπτώµατα µπορεί να εµφανιστούν κατά τη διάρκεια της ρήξης, γι’ αυτό τον λόγο οι Αγγλοσάξονες ονοµάζουν το ανεύρυσµα αορτής «silent killer». Το κυρίαρχο σύµπτωµα, πάντως, όταν υπάρχει, είναι ο έντονος πόνος στην κοιλιά ή πίσω στην πλάτη.

Ανεύρυσμα που παρουσιάζει ρήξη του τοιχώματος
Οι τέσσερις πιο σημαντικοί παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση ανευρίσματος της κοιλιακής αορτής είναι οι εξής:
Η ηλικία. Ο μέσος όρος ηλικίας των ασθενών που κάνουν επέμβαση για ανεύρισμα αορτής είναι τα 70 έτη.
Το κάπνισμα.
Η κληρονομικότητα.
Το ανδρικό φύλο. Στις γυναίκες τα ανευρίσματα εμφανίζονται σπανιότερα και συνήθως σε μεγαλύτερη ηλικία απ’ ότι στους άντρες.
Άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες με λιγότερη όμως επίδραση είναι η αρτηριακή υπέρταση, η παχυσαρκία, η υπερχολιστερολαιμία, η ισχαιμική καρδιοπάθεια και η αποφρακτική αρτηριοπάθεια των κάτω
άκρων.
Η πλειοψηφία των ανευρισμάτων δεν προκαλεί συμπτώματα ενώ δεν είναι σπάνιο η διάγνωση τους να γίνει τυχαία κατά τη διάρκεια διαγνωστικών εξετάσεων που πραγματοποιούνται για άλλο σκοπό. Τα πρώτα συμπτώματα συνήθως κάνουν την εμφάνιση τους κατά τη ρήξη του ανευρίσματος και είναι κυρίως πόνος στην κοιλιακή χώρα όπου εντοπίζεται το ανεύρισμα.
Οι εξετάσεις εκλογής για να τεθεί η διάγνωση και να προγραμματιστεί η πιθανή θεραπεία είναι:
ο υπέρηχος αορτής και λαγονίων αρτηριών ο οποίος διενεργείται για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση όταν πρόκειται για ανεύρισμα κοιλιακής αορτής.
η αξονική αγγειογραφία η οποία εκτός από τη διάγνωση δίνει πληροφορίες σχετικά με τα τοπογραφικά χαρακτηριστικα του
ανευρίσματος.
Προληπτικός έλεγχος με υπέρηχο, για τη διάγνωση πιθανού ανευρίσματος προτείνεται:
σε άνδρες ηλικίας > 65 ετών
σε γυναίκες ηλικίας > 65 ετών με ιστορικό καπνίσματος ή με οικογενειακό ιστορικό ανευρίσματος.
Ενδείξεις για τη θεραπεία ενός ανευρίσματος αορτής είναι:
διάμετρος ανευρίσματος >50 mm
διάμετρος ανευρίσματος >45 mm που εμφανίζει ταχεία αύξηση
ύπαρξη συμπτωματολογίας όπως άλγος, λοίμωξη, εμβολή ή ρήξη.
Οι πιθανές θεραπείες για την αντιμετώπιση ενός ανευρίσματος κοιλιακής αορτής είναι:
η ανοικτή χειρουργική επέμβαση η οποία πραγματοποιείται με γενική αναισθησία και απαιτεί νοσηλεία συνήθως μιας ημέρας στη μονάδα εντατικής θεραπείας και στη συνέχεια παραμονή 4-5 ημέρες σε δωμάτιο για παρακολούθηση.
η ελάχιστα επεμβατική ενδαγγειακή θεραπεία η οποία μπορεί πλέον να θεραπεύσει το μεγαλύτερο ποσοστό των περιπτώσεων ανευρίσματος αορτής ενώ δεν απαιτεί λαπαροτομή και ο χρόνος νοσηλείας περιορίζεται συνήθως στις 2 ημέρες.