Λόγος της Πέλλας Ηλεκτρονική Εφημερίδα Νομού Πέλλας
Η επιγονατίδα είναι ένα επίπεδο οστό με τριγωνικό σχήμα το οποίο καλύπτει την πρόσθια επιφάνεια του γόνατος.
Η οπίσθια επιφάνεια της επιγονατίδας καθώς και η επιφάνεια του μηριαίου οστού με το οποίο σχηματίζουν άρθρωση (επιγονατιδομηριαία άρθρωση), καλύπτονται από τον αρθρικό τους χόνδρο, έναν λευκό, λείο και στιλπνό ιστό, ρόλος του οποίου είναι η ελαχιστοποίηση της τριβής μεταξύ αρθρικών επιφανειών καθώς και η ομαλή μεταφορά φορτίων στην άρθρωση. Έτσι, τα οστά στις αρθρώσεις δεν έρχονται σε άμεση επαφή, αφού παρεμβάλλεται ο αρθρικός χόνδρος.
Ορισμός και συμπτωματολογία
Η χονδροπάθεια επιγονατίδας είναι μια κατάσταση διάβρωσης και θρυμματισμού του κανονικά λείου επιγονατιδικού χόνδρου, η οποία προκύπτει από την κακή ευθυγράμμιση της επιγονατίδας καθώς ολισθαίνει πάνω στο μηριαίο οστό, με αποτέλεσμα την έκθεση του υποκείμενου οστού.χονδροπαθεια-επιγονατιδας
Οι ασθενείς με χονδροπάθεια επιγονατίδας αναφέρουν δυσφορία και πόνο “πίσω από την επιγονατίδα” ο οποίος επιδεινώνεται από δραστηριότητες όπως τρέξιμο, άλματα, ανέβασμα ή κατέβασμα σκάλας, βαθειά καθίσματα (squats), καθώς και όταν μείνουν για παρατεταμένη ώρα καθιστοί με τα γόνατα λυγισμένα.
Κάποιοι ασθενείς μπορεί επίσης να αναφέρουν ένα αίσθημα “τριξίματος” ή “σφίξιμο” γύρω από την περιοχή του γόνατος ή ακόμα και αίσθημα “κλειδώματος” του γόνατος, το οποίο ωστόσο θα πρέπει μέσα από την κλινική αξιολόγηση να διαφοροποιηθεί από κλείδωμα της άρθρωσης λόγω κάκωσης του μηνίσκου ή λόγω ελλείμματος του πρόσθιου χιαστού συνδέσμου.
Αιτιοπαθογένεση
Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες, η κίνηση (τροχιά ολίσθησης) της επιγοναchondro2τίδας κατά τη σύσπαση του τετρακεφάλου είναι προς τα επάνω σε μια ευθεία γραμμή. Ωστόσο υπάρχουν κάποιοι παράγοντες οι οποίοι συνεισφέρουν στην ανάπτυξη αυξημένου φορτίου στην επιγονατιδομηριαία άρθρωση και μη φυσιολογική κίνηση της επιγονατίδας (τροχιά ολίσθησης), οδηγόντας έτσι σε φθορά του χόνδρου της ή ακόμα και του χόνδρου του μηριαίου οστού.
Οι παράγοντες οι οποίοι συνεισφέρουν σε ανάπτυξη αυξημένου φορτίου μπορούν να χωριστούν σε δυο κατηγορίες: ενδογενείς και εξωγενείς.
Το εξωγενές φορτίο δημιουργείται από την επαφή του σώματος με το έδαφος και σχετίζεται με το είδος της επιφάνειας επαφής (πχ άσφαλτος, χώμα, τσιμέντο, παρκέ, ταρτάν κτλ), τον τύπο υποδημάτων, τη σωματική μάζα, την ταχύτητα περπατήματος καθώς και τον αριθμό και τη συχνότητα των κύκλων φόρτισης. Αξίζει να αναφερθεί ότι κάθε αύξηση του βαθμού κάμψης (λύγισμα) του γόνατος κατά τη διάρκεια κάποιας δραστηριότητας, οδηγεί σε αντίστοιχη αύξηση του φορτίου στην επιγονατιδομηριαία άρθρωση. Σημαντική αύξηση του φορτίου μπορεί να οδηγήσει στην έναρξη μιας επώδυνης διεργασίας. Οι ενδογενείς παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν τόσο το μέγεθος όσο και την κατανομή του επιγονατιδομηριαίου φορτίου.
Αυτοί περιλαμβάνουν τη βλαισότητα γόνατος, την αυξημένη έσω στροφή του μηριαίου οστού, αυξημένο πρηνισμό-υπτιασμό του άκρου πόδα καθώς και την ανεπαρκή μυική ευκαμψία.
Επιβαρυντικοί παράγοντες επίσης είναι ο διαταραγμένος νευρομυικός έλεγχος του τετρακεφάλου, η θέση της επιγονατίδας σε σχέση με το μηρό και ενδεχόμενη δυσπλασία της καθώς και οποιαδήποτε απόκλιση της γωνίας Q (επιγραμματικά, η γωνία που σχηματίζεται μεταξύ του μηριαίου οστού και της κνήμης).
Κλινική αξιολόγηση
Κατά τη λήψη του ιστορικού λαμβάνουμε πληροφόρηση σχετικά με την χρονική στιγμή απαρχής των συμπτωμάτων, την περιοχή του πόνου, το είδος των επιβαρυντικών δραστηριοτήτων καθώς επίσης και τη συμπεριφορά του πόνου.
Σκοπός της κλινικής εξέτασης είναι ο προσδιορισμός των υποκείμενων παραγόντων που συνεισφέρουν στη γένεση του προβλήματος, ώστε να ακολουθηθεί το αντίστοιχο πρόγραμμα αποκατάστασης.
Αρχικά εξετάζεται η στάση σώματος από πρόσθια, πλάγια και οπίσθια όψη ακολουθούμενη από αξιολόγηση και ανάλυση του πρότυπου βάδισης, έτσι ώστε να προσδιοριστούν ενδεχόμενοι επιβαρυντικοί παράγοντες καθώς και εκείνοι που οδηγούν σε περαιτέρω όξυνση του προβλήματος (πχ απλή βάδιση-ανέβασμα σκάλας-βαθύ κάθισμα). Στη συνέχεια προχωράμε σε εξέταση από ύπτια θέση όπου μέσω της ψηλάφησης αξιολογούμε επώδυνες περιοχές καθώς και ενδεχόμενους περιορισμούς στην κινητικότητα. Σημαντικό μέρος της αξιολόγησης δια της ψηλάφησης αποτελεί η εξέτασης της θέσης της επιγονατίδας τόσο στατικά όσο και δυναμικά σε σχέση με το μηριαίο οστό.
Θεραπευτική προσέγγιση
Η περίδεση της επιγονατίδας (patellar taping) είναι μια μέθοδος που στόχο έχει να διορθώσει παθητικά τη μη φυσιολογική θέση της επιγονατίδας σε σχέση με το μηριαίο οστό, βελτιώνοντας με αυτό τον τρόπο την τροχιά ολίσθησης της. Η τρόπος περίδεσης διαφέρει για κάθε περίπτωση, αφού εξαρτάται από τα ευρήματα στα οποία οδηγούμαστε κατά την κλινική αξιολόγηση. Όσον αφορά το πρόγραμμα ενδυνάμωσης, έμφαση δίνεται στις ασκήσεις ενδυνάμωσης του τετρακεφάλου καθώς επίσης και των μυών του ισχίου (απαγωγοί και έξω στροφείς), έτσι ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή σταθερότητα της λεκάνης και να μην μεταφέρονται περιττά φορτία στην άρθρωση του γόνατος.
Σημαντικός είναι και ο ρόλος των διατατικών ασκήσεων (τετρακέφαλος, δικέφαλος μηριαίος, γαστροκνήμιος, λαγονοκνημιαία ταινία) προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν δυνάμεις οι οποίες ασκούνται στην επιγονατίδα και αλλοιώνουν τη φυσιολογική τροχιά κατά την κίνησή της.
Τέλος, όσον αφορά τις παθητικές παρεμβάσεις, η κατασκευή και τοποθέτηση ορθωτικών πελμάτων στα υποδήματα στόχο έχει να διορθώσει τυχόν επιβαρυντικούς παράγοντες όπως πρηνισμό-υπτιασμό του άκρου πόδα, πλατυποδία, βλαισότητα γόνατος, ενόσω ακολουθείται το θεραπευτικό πρόγραμμα. Συνοψίζοντας, το πρόγραμμα αποκατάστασης θα πρέπει να οργανώνεται και να εφαρμόζεται με κριτήριο τα ευρήματα της κλινικής αξιολόγησης τα οποία είναι διαφορετικά για κάθε περίπτωση. Για το λόγο αυτό κάθε πρωτόκολλο θα πρέπει να σχεδιάζεται εξατομικευμένα ούτως ώστε να διορθωθούν οι αντίστοιχοι επιβαρυντικοί παράγοντες οι οποίοι συνεισφέρουν στη δημιουργία της επώδυνης διεργασίας.
