Καρκίνος θυρεοειδούς: Η βιολογική του συμπεριφορά και από τι επηρεάζεται η εξέλιξή

Καρκίνος θυρεοειδούς: Η βιολογική του συμπεριφορά και από τι επηρεάζεται η εξέλιξή του
Ο όρος «καρκίνος θυρεοειδούς» περιλαμβάνει μία ετερογενή ομάδα καρκίνων με διαφορετική βιολογική συμπεριφορά, διαφορετική θεραπευτική αντιμετώπιση, διαφορετική απόκριση στη θεραπεία και διαφορετική πρόγνωση. Η βιολογική του συμπεριφορά ποικίλει ευρέως, ανάλογα με τον τύπο του καρκίνου, το στάδιό του και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του.

Θηλώδης καρκίνος θυρεοειδούς

Είναι η συνηθέστερη μορφή καρκίνου θυρεοειδούς. Αντιστοιχεί στο 80% του συνόλου των καρκίνων θυρεοειδούς. Έχει, γενικά, «καλοήθη» βιολογική συμπεριφορά, καθώς εξελίσσεται αργά. Οι μεταστάσεις του, εντούτοις, στους λεμφαδένες του τραχήλου, δεν είναι σπάνιες, σε αντίθεση με τις μεταστάσεις σε μακρινά όργανα, όπως πνεύμονες, οστά, εγκέφαλο, ήπαρ και άλλα, που είναι, ευτυχώς, αρκετά σπάνιες. Η πρόγνωσή του είναι εξαιρετική, με υψηλά ποσοστά ίασης. Η υποτροπή- «επανεμφάνιση»-του καρκίνου είναι πιθανή, ακόμη και αρκετά χρόνια μετά την αρχική αντιμετώπισή του και συνήθως, αφορά στον τράχηλο (λεμφαδένες -κοίτη θυρεοειδούς).

Θυλακιώδης καρκίνος θυρεοειδούς

Είναι η δεύτερη, κατά σειρά συχνότητας, μορφή καρκίνου θυρεοειδούς. Αντιστοιχεί στο 10-15% του συνόλου των καρκίνων θυρεοειδούς και εξελίσσεται αργά, έχει, όμως, την τάση να διηθεί τα αιμοφόρα αγγεία του θυρεοειδούς, πράγμα που εξηγεί γιατί έχει την τάση να δίνει μεταστάσεις σε μακρινά όργανα, όπως στους πνεύμονες και στα οστά, πιο συχνά, σε σχέση με τον θηλώδη καρκίνο θυρεοειδούς. Από κοινού με τον θηλώδη καρκίνο, περιγράφονται σαν «διαφοροποιημένος καρκίνος θυρεοειδούς».

Μυελοειδής καρκίνος θυρεοειδούς

Είναι η τρίτη, κατά σειρά συχνότητας, μορφή καρκίνου θυρεοειδούς. Αντιστοιχεί στο 3-5% του συνόλου των καρκίνων θυρεοειδούς. Αναπτύσσεται από τα λεγόμενα παραθυλακιώδη ή C-κύτταρα του θυρεοειδούς, που παράγουν καλσιτονίνη. Μπορεί να είναι είτε σποραδικός, είτε κληρονομικός, σαν επι μέρους εκδήλωση του συνδρόμου πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας τύπου 2 (ΜΕΝ2). Έχει περισσότερο επιθετική βιολογική συμπεριφορά, σε σχέση με τον διαφοροποιημένο καρκίνο θυρεοειδούς -θηλώδη και θυλακιώδη και δίνει μεταστάσεις στους λεμφαδένες και σε μακρινά όργανα, όπως το ήπαρ και τους πνεύμονες, με μεγαλύτερη συχνότητα σε σχέση με τον θηλώδη και τον θυλακιώδη καρκίνο. Η πρόγνωση εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το στάδιο της νόσου, όταν τίθεται η διάγνωση, αν δηλαδή, διαγιγνώσκεται σε πρώιμο στάδιο ή όταν έχει ήδη διασπαρεί, που, πάντως, είναι χειρότερη από την πρόγνωση του διαφοροποιημένου καρκίνου θυρεοειδούς.

Αναπλαστικός (ή αδιαφοροποίητος) καρκίνος θυρεοειδούς

Πρόκειται για αρκετά σπάνια μορφή καρκίνου θυρεοειδούς που αντιστοιχεί στο 1-2% του συνόλου των καρκίνων θυρεοειδούς. Έχει εξαιρετικά επιθετική βιολογική συμπεριφορά και τη χειρότερη πρόγνωση από όλες τις μορφές καρκίνου θυρεοειδούς. Εξελίσσεται ταχέως και, συχνά, η διάγνωση τίθεται σε προχωρημένα στάδια της νόσου. Διηθεί τα παρακείμενα ανατομικά στοιχεία, όπως τραχεία, οισοφάγο, μύες, αγγεία του τραχήλου και άλλα, και δίνει, πολύ συχνά, μεταστάσεις σε μακρινά όργανα, ακόμη και νωρίς στην εξέλιξη της νόσου. Σε πολλές περιπτώσεις είναι ανθεκτικός στην ακτινο-/χημειοθεραπεία. Συχνά, είναι ανεγχείρητος όταν τίθεται η διάγνωση, λόγω της εκτεταμένης και ταχείας διήθησης παρακειμένων σημαντικών ανατομικών στοιχείων.

Άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν την εξέλιξη και την πρόγνωση
Βαθμός διαφοροποίησης του καρκίνου

Στον θηλώδη και θυλακιώδη καρκίνο θυρεοειδούς μπορεί να παρατηρηθούν διάφοροι βαθμοί διαφοροποίησης. Ο καλά διαφοροποιημένος καρκίνος θυρεοειδούς -θηλώδης και θυλακιώδης, εξελίσσεται με αργό ρυθμό και απαντά ικανοποιητικά στη θεραπεία. Ο πτωχά διαφοροποιημένος καρκίνος θυρεοειδούς έχει περισσότερο επιθετική βιολογική συμπεριφορά και απαντά αρκετά λιγότερο στη θεραπεία.

Επί μέρους ιστολογικός υπότυπος

Κάποιες ιδιαίτερες μορφές θηλώδους καρκίνου θυρεοειδούς, όπως από υψηλά κυλινδρικά κύτταρα, κύτταρα εν είδει κεφαλής καρφίδας και άλλα, έχουν περισσότερο επιθετική βιολογική συμπεριφορά από τον κλασικό θηλώδη καρκίνο θυρεοειδούς.

Μέγεθος του καρκίνου

Οι μεγάλου μεγέθους καρκίνοι του θυρεοειδούς συνδυάζονται με αυξημένη πιθανότητα διασποράς (μεταστάσεων) και υποτροπής. Αυτό ισχύει και για τον διαφοροποιημένο καρκίνο θυρεοειδούς.

Ηλικία

Οι μικρότερης ηλικίας ασθενείς, δηλαδή ηλικίας κάτω των 45 ετών, έχουν γενικά καλύτερη πρόγνωση, ιδιαίτερα στον διαφοροποιημένο-θηλώδη και θυλακιώδη- καρκίνο θυρεοειδούς. Η μεγαλύτερη ηλικία, ιδιαίτερα άνω των 60 ετών, συνδυάζεται με δυσμενέστερη εξέλιξη και πρόγνωση.

Φύλο

Ο καρκίνος θυρεοειδούς παρατηρείται συχνότερα στις γυναίκες, αλλά η πρόγνωση είναι, γενικά, χειρότερη στους άνδρες.

Μεταλλάξεις

Κάποιες γενετικές μεταλλάξεις μπορεί να επηρεάσουν τη βιολογική συμπεριφορά και την επιθετικότητα του καρκίνου θυρεοειδούς. Για παράδειγμα, η μετάλλαξη BRAF V600 E, συχνή στον θηλώδη καρκίνο θυρεοειδούς, συνδυάζεται με μεγαλύτερη πιθανότητα εμφάνισης μεταστάσεων ή /και υποτροπής της νόσου… δείτε εδώ

*Γεώργιος Σακοράφας, MD, PhD, Χειρουργός θυρεοειδούς-παραθυρεοειδών, Επ. Καθηγητής Χειρουργικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Τ. Συντονιστής Διευθυντής Χειρουργικής Κλινικής ΑΓΙΟΥ ΣΑΒΒΑ