”Η Αγία Σύνοδος θα είναι η μεγαλύτερη συγκέντρωση της Ορθόδοξης Εκκλησίας”

Συνέντευξη στο Πρακτορείο Εκκλησιαστικών Ειδήσεων ROMFEA.GR παραχώρησε ο π. Ιωάννης Χρυσαυγής, αρχιδιάκονος του Οικουμενικού Θρόνου και κληρικός της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αμερικής

Να αναφερθεί ότι ο π. Ιωάννης υπηρετεί ως διευθυντής του Γραφείου Τύπου του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο.

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΕΧΕΙ ΩΣ ΕΞΗΣ:

Πατέρα Ιωάννη πως σχολιάζετε την πρόσφατη απόφαση της Ρωσικής Εκκλησίας να μην συμμετάσχει στην Αγία Σύνοδο;

Σέβομαι την απόφαση εκ μέρους της Εκκλησίας της Ρωσίας να μην έρθει.

Επίσης όμως  γνωρίζω, ότι πολλές από τις εκκλησίες που συμμετέχουν έχουν εκφράσει την αίσθηση του πόνου – όχι μόνο για την απουσία της Εκκλησίας της Ρωσίας, αλλά και για τις υπόλοιπες εκκλησίες που άλλαξαν γνώμη.

Δεν είναι λιγότερο επώδυνο, ότι μια μικρή εκκλησία, όπως η Βουλγαρία ή η Γεωργία δεν θα παραστεί στην Σύνοδο, από ότι μια μεγαλύτερη εκκλησία, όπως η Αντιόχεια και η Ρωσία.

Η αριθμητική διαφορά, το μέγεθος και η δύναμη, δεν είχανε  ποτέ σημασία για την Ορθόδοξη Εκκλησία.

Την ίδια όμως στιγμή, οι εκκλησίες που έχουν ήδη αποστείλει τους εκπροσώπους στην Κρήτη (οι οποίοι εργάζονται σκληρά για την επικείμενη Σύνοδο), και ετοιμάζονται για να στείλουν αύριο τις επίσημες αντιπροσωπείες τους, αισθάνονται πολύ συγκεχημένες με την όλη κατάσταση. Δεν είμαι σε θέση να κρίνω τα εσωτερικά ζητήματα και προβλήματα των επιμέρους εκκλησιών, ούτε τον λόγο για τον οποίο μερικές εκκλησίες επέλεξαν να αλλάξουν γνώμη — ενώ είχανε δώσει τον λόγο τους — ότι θα συμμετάσχουν στην Σύνοδο. Είμαι βέβαιος, ότι οι Εκκλησίες της Ρωσίας, της Βουλγαρίας και της Γεωργίας θα πρέπει να δυσκολευτήκανε να λάβουν αυτήν την απόφασή.  Θα ήταν βέβαια καλό να είχανε σεβαστεί τη σκληρή δουλειά, τους πόρους και τις δαπάνες των υπολοίπων Εκκλησίων, που στην πλειοψηφία τους, κράτησαν τον λόγο τους και βρίσκονται ήδη στην Κρήτη.

Παρά ταύτα, εμείς δεν πρέπει να χάσουμε επαφή με τον απώτερο στόχο της Συνόδου, δηλαδή την ενότητα, η οποία είναι μια αργή και δύσκολη διαδικασία. Και πρέπει να θυμόμαστε ότι η ενότητα είναι πάντα ο στόχος, και όχι ένα σημείο εκκίνησης.  Η ενότητα είναι το τέλος και όχι η αρχή. Η ενότητα πάντα πληρούται και συμπληρώνεται από το Άγιο Πνεύμα, το οποίο “συμπληρώνει, ότι λείπει.”

Καμία Σύνοδος δεν συνεδριάζει ποτέ απλώς για να γιορτάσει την ενότητα.  Αντιθέτως, κάθε Σύνοδος που έχει συνέλθει στο παρελθόν, έχει συγκληθεί ακριβώς για να επιφέρει μεγαλύτερη ενότητα, καθώς υπήρχε κάποιο πρόβλημα (είτε θεολογικό, είτε κανονικό/διοικητικό).

Μάλιστα, οι περισσότεροι Σύνοδοι, διαχρονικά, είχανε όντως συγκληθεί για την επίλυση διοικητικών και όχι δογματικών προβλημάτων.

Τώρα που δεν θα συμμετέχουν όλες οι εκκλησίες θα είναι έγκυρες οι αποφάσεις; Αφού σύμφωνα με την λογική του Κανονισμού η έλλειψη της συμφώνου γνώμης έστω και μιας εκκλησίας αποτελεί απόλυτο κώλυμα για τη σύγκληση της Συνόδου.

Πουθενά στον Κανονισμό δεν λέει ότι η απουσία μιας εκκλησίας επηρεάζει την σύγκληση της  Συνόδου.

Είναι πολύ σημαντικό να αναφερόμαστε με ακρίβεια στα επίσημα έγγραφα.

Οι κανονισμοί λένε, ότι η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος μπορεί να συγκληθεί από τον Παναγιώτατο με τη συναίνεση όλων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, το οποίο είναι ακριβώς αυτό που συνέβη στη Γενεύη τον περασμένο Ιανουάριο, όταν όλες οι Ορθόδοξες Εκκλησίες ήσαν παρόντες στη Σύναξη των Προκαθημένων και επανέλαβαν, επαναβεβαίωσαν, καί συναποφασίσανε την σύγκληση της Συνόδου κατά την επερχόμενη Εορτή της Πεντηκοστής. Είμαι επίσης προβληματισμένος για τον τρόπο που οι άνθρωποι αναφέρονται στην έννοια της ομοφωνίας. Δεν υπάρχει καμία αναφορά στους κανονισμούς σχετικά με την ακυρότητα μιας Συνόδου ή των αποφάσεών της, στην περίπτωση που κάποια εκκλησία δεν μπορεί να παραβρεθεί σε αυτή.

Στην πραγματικότητα, όταν κάποια εκκλησία προσπάθησε στην ίδια σύναξη να συμπεριλάβει αυτό το είδος της γλώσσας στους κανονισμούς, δέχθηκε την συντριπτική απόρριψη από όλες τις εκκλησίες, συμπεριλαμβανομένης και της Ρωσίας.

Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος μπορεί ακόμη να μην έχει απαρτία, αλλά θεωρώ ότι είναι πολύ δύσκολο να μην την αποκαλούμε “Πανορθόδοξη”,  διότι στην συγκεκριμένη περίπτωση έχει προηγηθεί Πανορθόδοξη απόφαση για την σύγκληση της Συνόδου και συναίνεση των Εκκλησιών για την συμμετοχή τους σε αυτή.

Δυστυχώς όμως, για κάποιο λόγο, μερικές εκκλησίες αποφάσισαν την τελευταία στιγμή ότι δεν μπορούν να παραστούν.

Ωστόσο, αυτό δεν αλλάζει το κύρος της Συνόδου και των αποφάσεών της.

Επιπλέον, η Σύνοδος είναι σίγουρα μια «Μεγάλη Σύνοδος,» διότι είναι αναμφίβολα πιο επίσημη από οποιαδήποτε ξεχωριστή τοπική Σύνοδο.

Ειλικρινά, αδυνατώ να καταλάβω πως κάποιοι πανικοβάλλονται, όταν ακούνε για τη δεσμευτική φύση της Συνόδου και των αποφάσεών της.

Πού είναι η εμπιστοσύνη στην ηγέτες της Εκκλησίας μας; Την ίδια στιγμή, ωφείλουμε να αντιληφθούμε, ότι στην εκκλησία υπάρχει πάντα μια διαδικασία αποδοχής των αποφάσεων μιας Συνόδου, όπως ακριβώς υπήρξε και για κάθε Σύνοδο στην ιστορία — συμπεριλαμβανομένων και των Οικουμενικών Συνόδων.

Όμως, η θεώρηση, ότι οι αποφάσεις μιας Συνόδου είναι άκυρες, επειδή κάποιες εκκλησίες δεν παρέστησαν, στερείται κάθε εκκλησιολογικής, θεολογικής και ακόμη και λογικής βάσης.

Υπήρξαν πολλές Σύνοδοι κατά τη διάρκεια των τελευταίων αιώνων, στις οποίες παρίσταντο πολύ λίγες εκκλησίες, και όμως κανείς δεν αμφισβήτησε ποτέ την εγκυρότητά τους.

Για παράδειγμα, η Εκκλησία της Ρωσίας δεν παρέστη στην περίφημη Σύνοδο του 1872, η οποία καταδίκασε τον εθνοφυλετισμό, αλλά θα ήθελα να ελπίζω ότι οι αποφάσεις της θεωρούνται δεσμευτικές για τη Μόσχα σήμερα, ακριβώς όπως είναι δεσμευτικές γιά όσες εκκλησίες παρέστησαν.

Πολλοί λένε πως τι νόημα έχει να συζητηθεί η ενότητα μεταξύ όλων των Χριστιανών (καθολικών κλπ) όταν την ίδια στιγμή διασπάται η ενότητα των Ορθοδόξων;

Είναι εύκολο να παίζει κανείς με τις λέξεις. Αλλά πώς θα μπορούσε να διασπάσθει η ενότητα μέσω της συγκεκριμένης προσπάθειας για περαιτέρω ενότητα μεταξύ των εκκλησιών;

Η ενότητα μπορεί να σπάσει μόνο με την αποχή από αυτήν την προσπάθεια.

Κύριε, Πολυγένη, η συνοδικότητα και η ομοφωνία είναι αδιευθέτητες πραγματικότητες.

Ο αυταρχισμός είναι πιθανώς μια πολύ απλούστερη διαδικασία. Όμως, δεν είναι η Ορθόδοξος οδός ή μέθοδος.

Αν ο Οικουμενικός Πατριάρχης είχε στην πραγματικότητα — ή φιλοδοξούσε να αποκτήσει, όπως τον κατηγορούν — την εξουσία που μερικές εκκλησίες αποδίδουν σε αυτόν, πιθανότατα να μην βρισκόμαστε σε αυτήν την κατάσταση.

Δεν αποτελεί έκπληξη ότι η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία εμφανίζεται πιο ενωμένη από εμάς.

Πέρα από τη Δυτική αντίληψη του νόμου και της τάξης, που είναι συχνά απούσα στους κύκλους μας, υπάρχει επίσης μια κάθετη αίσθηση της εξουσίας και της λήψης αποφάσεων στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία.

Αυτό δεν αποτελούσε ποτέ μέρος της Ορθόδοξης παράδοσης και πράξης.

Παρ ‘όλα αυτά, και εμείς σίγουρα έχουμε μια τάξη και ιεραρχία στην Ορθόδοξη Εκκλησία, ακόμα και αν κάποιοι αρνούνται να την δεχτούν για ένα ή τον άλλο λόγο.

Και αυτή είναι η ομορφιά της Ορθοδοξίας — ότι ακόμη και στις στιγμές διάσπασης και αδυναμίας μας, είμαστε ενωμένοι. Ίσως θα μπορούσαμε να το δούμε με αυτόν τον τρόπο. Ότι δηλαδή, αυτό είναι το πρώτο βήμα των εκκλησιών μας προς συνοδικότητα μετά από περισσότερα από 1000 χρόνια!

Συνεπώς, είναι πολύ φυσικό η όλη διαδικασία να φαίνεται πολύ αδέξια.  Αλλά για μένα, αυτό είναι, επίσης, το μεγαλείο, η ομορφιά του γεγονότος! Είναι σαν να παρακολουθούμε κάποιον να κάνει τα πρώτα του βήματα: μπορούμε να χαμογελάσουμε από αμηχανία, αλλά εξακολουθούμε να θαυμάζουμε το θάρρος και την αποφασιστικότητά της προσπάθειας.

Πιστεύετε, ότι υπήρχε κάποιο σχέδιο από τις Εκκλησίες ώστε να μην πετύχει η Σύνοδος;

Θα ήταν σίγουρα ένα μεγάλο σκάνδαλο για όλους αν αυτό ήταν αλήθεια. Ποτέ δεν θα ήθελα να το πιστέψω αυτό.

Ίσως άλλοι να γνωρίζουν καλλίτερα. Αλλά είμαι πραγματικά έκπληκτος με τον τρόπο που ορισμένοι μιλούν για γεγονότα σχετικά με την διαδικασία προς την Αγία και Μεγάλη Σύνοδος.

Για παράδειγμα, σε πρόσφατη συνέντευξή του μαζί σας και σε άλλες συνεντεύξεις του αλλού, αναρωτιέμαι αν ο Μητροπολίτης Ιλαρίωνας αναφέρεται στις ίδιες προσυνοδικές συνεδριάσεις που έχω παρακολουθήσει και εγώ.

Αυτό που περιγράφει, φαίνεται να είναι πολύ μακριά από την πραγματικότητα που παρατήρησα εγώ.

Για παράδειγμα, ο ίδιος καταγγέλλει, ότι πολλές θέσεις της Εκκλησίας της Ρωσίας δεν έγιναν δεκτές – ή ακόμα απορρίφθηκαν κατηγορηματικά – και δεν συμπεριλήφθηκαν στα έγγραφα ή στις αποφάσεις (των προ-συνοδικών συνεδριάσεων).

Θα ήθελα να δηλώσω, ειλικρινά, ότι οι θέσεις καμιάς άλλης Εκκλησίας, δεν έγιναν δεκτές τόσο γενναιόδωρα από τις άλλες εκκλησίες (συχνά υπό μεγάλη πίεση) όσο εκείνες της Εκκλησίας της Ρωσίας.

Καμιάς άλλης Εκκλησίας οι θέσεις, ακόμη και ακριβείς λέξεις, δεν αντανακλώνται τόσο στις αποφάσεις όσο και τα έγγραφα, πέραν της Εκκλησίας της Ρωσίας.

Μάλιστα, θυμάμαι ότι κάθε φορά που μια Εκκλησία διαφωνούσε, η απάντηση της Ρωσικής αντιπροσωπείας ήταν να απειλήσει να μην υπογράψει το κείμενο.

Αυτό το είδος συμπεριφοράς δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ούτε ως ομοφωνία ούτε ως κοινή λογική.

Αν υπάρχει μία Εκκλησία στον κόσμο που μπορεί να ισχυριστεί ότι έχει- συχνά επίμονα και μερικές φορές κουραστικά -διαμορφώσει τις αποφάσεις και τα κείμενα, αυτή είναι η Εκκλησία της Ρωσίας.

Έτσι έρχεται πραγματικά ως έκπληξη, ακόμα και σοκ να ακούει κανείς αυτές τις διαμαρτυρίες.

Πιθανώς να μην υπάρχει καμία άλλη Εκκλησία στον κόσμο που θα έπρεπε να διαμαρτυρηθεί για τα έγγραφα.

Κοιτάξτε, είναι αλήθεια — όπως ισχυρίζεται πάλι ο Μητροπολίτης Ιλαρίων — ότι η ενότητα δεν μπορεί να επιβληθεί.

Ωστόσο, η ενότητα δεν είναι, επίσης, το μονοπώλιο όσων έχουν αλλάξει – ξαφνικά και κυριολεκτικά την ύστατη στιγμή- την γνώμη τους και τώρα δεν θέλουν να συμμετάσχουν στην Σύνοδο.

Η ενότητα σίγουρα δεν μπορεί  ποτέ να επιβληθεί με την αποχή ή την απομόνωση.

Φυσικά, οι Εκκλησίες είναι ελεύθερες και ανεξάρτητες στις αποφάσεις τους.

Αλλά η ανεξαρτησία δεν μπορεί ποτέ να είναι εις βάρος της ενότητας.

Και η κρίσιμη διαφορά εδώ είναι, ότι κάθε Εκκλησία, χωρίς εξαίρεση, συμφώνησε να συγκληθεί η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος και να συμμετάσχει σε αυτή.

Είναι, ως εκ τούτου, άδικοι και εσφαλμένοι -ακόμη και παραπλανητικοί, και σχεδόν δόλιοι -οι ισχυρισμοί, ότι «μία εκκλησία αποχωρεί μετά την άλλη.”

Στην πραγματικότητα, η μια Εκκλησία μετά την άλλη έχει επιβεβαιώσει ότι θα παραστεί, παρά τα προβλήματα και τις προκλήσεις.

Και δεν θα είναι μόνο “οι Ελληνικές Εκκλησίες,” όπως συχνά προβάλλεται σε ορισμένους κύκλους, με τρόπο προκλητικό και σκανδαλοθηρικό.

Γιατί οι άνθρωποι δεν θυμούνται και δεν τονίζουν την παρουσία, τη δέσμευση και την προσήλωση των Εκκλησιών της Πολωνίας, Σερβίας, Αλβανίας, Ρουμανίας, καθώς και της Τσεχίας-Σλοβακίας;

Δεν νομίζω ότι υπάρχει “σκευωρία”, όπως λέτε. Αλλά η ερώτησή μου είναι η εξής: Πώς θα μπορούσατε εσείς ή κάποιος άλλος να εξηγήσει το γεγονός, ότι ορισμένες εκκλησίες αποφάσισαν την τελευταία στιγμή να μην παραστούν;

Στην περίπτωση της Εκκλησίας της Ρωσίας, αυτό ήταν κυριολεκτικά 48 ώρες πριν από την Σύναξη των Προκαθημένων;

Σε απλή γλώσσα που οι πιστοί μας μπορούν να κατανοήσουν και θα περίμενε κανείς από τους ηγέτες τους να χρησιμοποιήσουν: Πώς μπορούν οι άνθρωποι να μην τιμούν, τον μόλις πριν ολίγων μηνών, λόγο τους, υπόσχεσή τους, και υπογραφή τους;

Αν οι άνθρωποι μόνο γνώριζαν, πόσες υπογραφές έχουνε βάλει όλες οι Εκκλησίες, χωρίς εξαίρεση, στην μια απόφαση μετά την άλλη, στο ένα έγγραφο μετά το άλλο, και στη μια μετάφραση μετά την άλλη — αναφέρομαι, κυριολεκτικά σε εκατοντάδες υπογραφές από κάθε Εκκλησία σε κείμενα σχετικά με τα έγγραφα και τις αποφάσεις της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου — θα σκανδαλίζονταν, και το βρίσκω πολύ δύσκολο να κατανοήσουμε πώς κάποια Εκκλησία μπορεί να αλλάξει γνώμη την τελευταία στιγμή!

Εν πάσει περιπτώσει, η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος θα είναι η μεγαλύτερη και αντιπροσωπευτικότερη συγκέντρωση της Ορθόδοξης Εκκλησίας μετά από πάνω από 1,000 χρόνια — που συγκαλείται μετά από Πανορθόδοξη απόφαση και συναίνεση.

 

Είμαι ευτυχής που βλέπω, ότι η Εκκλησία της Ρωσίας απηύθυνε έκκληση στη γενναιοδωρία και την διάκριση του Οικουμενικού Πατριάρχη.

Δεν έχω δει ποτέ κανέναν πιο υπομονετικό από τον Παναγιώτατο, σε όλη αυτή τη διαδικασία.

Με αίσθημα ταπείνωσης  λοιπόν παρακολουθώ τόσες πολλές από τις Ορθόδοξες Εκκλησίες να βρίσκονται ήδη στην Κρήτη, ανταποκρινόμενες με φιλανθρωπία και γενναιοδωρία στο κάλεσμα του Αγίου Πνεύματος για ενότητα.

”Η Αγία Σύνοδος θα είναι η μεγαλύτερη συγκέντρωση της Ορθόδοξης Εκκλησίας”