Λόγος της Πέλλας Ηλεκτρονική Εφημερίδα Νομού Πέλλας
Ασφυκτικά γεμάτη ήταν η φιλόξενη αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Πέλλας την Δευτέρα 26-2-2018 στην 11η εκδήλωση του Ανοικτού Λαϊκού Πανεπιστήμιου Γιαννιτσών
της 22ης περίοδου 2017-18. Ετούτη τη φορά είχαμε συνεργασία της Ιστορικής Λαογραφικής Εταιρείας Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος» με την ΔΗΚΕΠΑ Πέλλας και με την Ένωση Γονέων και Κηδεμόνων Νομού Πέλλας και τους Συλλόγους Γονέων-Κηδεμόνων του 8ου Δημοτικού Σχολείου Γιαννιτσών του 3ου και του 4ου Γυμνάσιου Γιαννιτσών.
Την εκδήλωση προλόγισε και συντόνισε ο Βασίλειος Τραούδας μέλος του Δ.Σ. της ΙΛΕΓ «Ο Φίλιππος» και υπεύθυνος του Ανοικτού Λαϊκού Πανεπιστήμιου Γιαννιτσών. Κεντρικό γεγονός της όλης εκδήλωσης ήταν η ομιλία της Αναστασίας Μπέκα Παιδοψυχίατρου, Συντονίστριας και Διευθύντριας Ψυχιατρικού Τμήματος παίδων-εφήβων του Γενικού Νοσοκομείου Παπανικολάου Θεσσαλονίκης με τίτλο: «Τα προβλήματα συμπεριφοράς στην εφηβεία και η αντιμετώπισή τους».
Η εφηβική ηλικία στον άνθρωπο είναι – ίσως – η πιο όμορφη και συγκλονιστική περίοδος της ζωής του. Στα αγόρια διαρκεί από την ηλικία των 10-11 ετών έως τα 18-19 έτη και στα κορίτσια – ξεκινάει λίγο νωρίτερα – από τα 9-10 έτη έως τα 17-18 έτη. Στην εποχής μας γίνεται συζήτηση κι έντονος σκεπτικισμός αναφύεται, με το ζήτημα ότι υπάρχει μια …παράταση της εφηβικής ηλικίας που φτάνει έως τα 22-24 χρόνια. Οι λόγοι που επικαλούνται οι επιστήμονες και μη, έχουν να κάνουν με κοινωνικά αίτια και συγκυρίες όπως το γεγονός ότι κάποτε τα παιδιά και ειδικά οι έφηβοι έμπαιναν νωρίς στην βιοπάλη, π.χ. εργάζονταν σκληρά σε χωράφια, οικοδομές, καταστήματα, βιομηχανίες κ.ά. αναλάμβαναν ευθύνες μέσα στην οικογένεια, βοηθούσαν στο μεγάλωμα των μικρότερων αδελφών τους, εργαζόταν μαζί με τους γονείς τους σε οικογενειακές επιχειρήσεις, παντρεύονταν οι γυναίκες και νυμφεύονταν οι άνδρες σε μικρότερες ηλικίες, δημιουργούσαν οικογένειες – συχνά πολυμελείς – και γενικά χειραφετούνταν, ωρίμαζαν και σκληραγωγούνταν νωρίτερα. Στις ημέρες μας οι έφηβοι επαφίενται πολύ περισσότερο στην γονεϊκή μέριμνα, ζουν μαζί με τους γονείς περισσότερα χρόνια, δεν εργάζονται, σπουδάζουν για πολύ περισσότερα χρόνια: προπτυχιακά, μεταπτυχιακά, διδακτορικά, ξένες γλώσσες, νέες τεχνολογίες κλπ., εξαρτώνται άμεσα από το χαρτζηλίκι των γονέων τους (ή και παππούδων), αργούν πολύ να παντρευτούν ή να νυμφευτούν (ανάλογα), γεννούν-δυστυχώς-λιγότερα παιδιά, αργούν να μπουν στον στίβο της ζωής, μεγαλώνουν και δεν ωριμάζουν αναλόγως κλπ.
Οι αλλαγές στον ή στην έφηβο είναι πολλές και ποικίλες. Το παρατηρούν στο ίδιο το σώμα τους. Το παιδικό κορμί μεταβάλλεται σε εφηβικό. Μπαίνουν στην περίοδο της ήβης. Ενισχύεται η τριχοφυΐα στα αγόρια και χοντραίνει η φωνή τους. Εμφανίζεται η έμμηνος ρύση στα κορίτσια και δημιουργούνται οι μαστοί. Μακραίνουν χέρια και πόδια, ψηλώνει το σώμα και ισχυροποιείται το μυικό σύστημα, κυρίως, στα αγόρια. Παράλληλα με τις εξωτερικές αλλαγές, υπάρχουν και εσωτερικές όπως η αυξημένη – πλέον – παραγωγή ορμονών: ανδρογόνες στα αγόρια και οιστρογόνες στα κορίτσια. 
Παράλληλα με το σώμα επέρχονται και άλλες μεταβολές στον ψυχισμό του/της έφηβου. Η ψυχική διάθεση αλλάζει πολλές φορές και υπάρχουν πολλές μεταπτώσεις στην εν γένει συμπεριφορά του/της. Οι εναλλαγές είναι συχνές σε πολλά επίπεδα και τα λεγόμενα προβλήματα συμπεριφοράς πολλαπλασιάζονται. Οι περίοδοι κρίσης είναι φαινόμενα συνηθισμένα πλέον. Σε αυτό το σημείο δέον να υπογραμμιστεί ότι κρίση στην εφηβεία δεν έχουμε μόνον στην σύγχρονη εποχή, αλλά και στην αρχαιότητα και στις κατοπινές εποχές. Συχνά γινόταν λόγος για βλαβερές συνήθειες των εφήβων, για ασέβεια προς τους μεγαλύτερους, για εκτροπές στην συμπεριφορά τους κλπ. . Αν εισέλθουμε στον ψυχισμό των εφήβων θα διαπιστώσουμε πόσο έντονα βιώνουν συναισθήματα όπως: οδύνη, πόνο, χαρά, ενθουσιασμό, ελπίδα, απογοήτευση, αισιοδοξία. Έντονη είναι η αναζήτηση και το ερώτημα ως έφηβου: τι σκοπό επιτελεί και ποιος είναι ο ρόλος του.
Είναι πολύ δύσκολη η συμβίωση με τον έφηβο. Υπάρχει η έμφυτη τάση να δημιουργεί προβλήματα, αλλά ταυτοχρόνως να επιζητεί επίλυσή τους. Για να επιτευχθεί αυτό χρειαζόμαστε αυτογνωσία και εμείς οι μεγαλύτεροι αλλά και οι έφηβοι. Χαρακτηρίζονται επίσης από ιδιορρυθμία, από ιδιαιτερότητα, από διαφορετική προσωπικότητα. Θα πρέπει να αντιληφθεί ο ίδιος ο έφηβος ότι τα συναισθήματά που νοιώθει είναι δικά του. Η διαδικασία της κατανόησης της συμπεριφοράς τους είναι τέχνη και ως τέχνη μαθαίνεται. Ο έφηβος συχνά ψάχνει την ταυτότητά του, αναρωτιέται λοιπόν:ποιος/α είμαι; Υφίσταται μια σύγχυση σε πολύ σημαντικό βαθμό. Είναι αυτό που πολλοί έχουν χαρακτηρίσει ως: «ταραγμένη Άνοιξη».
Τελικός στόχος του έφηβου είναι να γίνει αυτόνομος και ανεξάρτητος και ενδόμυχος πόθος του είναι να χειραφετηθεί. Επιθυμεί να απομακρυνθεί από την παιδική ηλικία. Ζητάει ωστόσο να έχει τους γονείς του ή άλλα πρόσωπα ως ήρωες. Τώρα, όμως, θα χρειαστεί να αντιληφθεί ότι όλα γύρω του αλλάζουν, όλα μεταβάλλονται και πολλές φορές αυτά γίνονται με ραγδαίους ρυθμούς. Η αίσθηση προέρχεται από μια εποικοδομητική διάθεση. Το τελικό αποτέλεσμα είναι άθροισμα των παραπάνω ώστε να σχηματιστεί ένα «σύνολο». Αν αποσυρθεί από αυτή την αίσθηση, τότε οι ιδέες του δεν πέρασαν από περίοδο κρίσης, δεν είναι δικές του, αλλά των γονέων του.
Έτσι επειδή δεν την κατανοούν την ανάγκη του έφηβου, συχνά ακούμε για την αχαριστία που εκδηλώνει απέναντι σε μεγαλύτερους. Κι όμως οι όποιες συγκρουσιακές καταστάσεις δεν είναι πάντα βλαπτικές, αλλά μπορούν να εξελιχθούν σε εποικοδομητικές, γιατί προάγουν την ανεξαρτησία των εφήβων. Εξωτερικές επιρροές ανάμεσα σε γονείς και παιδιά είναι δεδομένες ενώ δημιουργούνται πολύ συχνά συγκρούσεις μεταξύ μητέρας και παιδιών οι οποίες είναι περισσότερες από αυτές μεταξύ πατέρα και παιδιών. Το φαινόμενο ερμηνεύεται από την διαπίστωση ότι στην πρώτη περίπτωση ο χρόνος επαφής και επικοινωνίας είναι περισσότερος από ό,τι στην δεύτερη περίπτωση.
Οι έφηβοι μέσα από την σύγκρουση και την όποια αντιπαλότητα πρέπει να μεγαλώσουν. Στην πραγματικότητα θέλουν να επαναδιαπραγματευθούν τις σχέσεις μεταξύ τους. Ο έφηβος κρίνει τους μεγάλους: καθηγητές, πολιτικούς, γονείς. Ατονεί η εξιδανίκευση που είχε για αυτούς από την παιδική του ηλικία. Παράλληλα αναδεικνύεται περισσότερο μιαν αίσθηση αντιδραστικότητας. Ο αγώνας για εφηβική ανεξαρτησία δημιουργεί μια ψευδαίσθηση ότι μεγάλωσαν πια, αλλά στην πραγματικότητα αυτό που ισχύει είναι ότι περνάει από μιαν εξάρτηση στην άλλη. Εντάσσονται στο ίδιο πλαίσιο…
Δεν είναι σπάνιες οι φορές που έφηβοι αφήνονται να παρασυρθούν από χαμηλού επίπεδου παρέες, παρεκτρέπονται σε βίαιες πράξεις και εντάσσονται ακόμη και σε συμμορίες με παθολογική και αποκλίνουσα ανάπτυξη. Η κυριότερη αιτία ένταξής τους σε τέτοια σχήματα είναι η ανάγκη για παρέα, η απαίτηση για αναγνώριση και ανάγκη για αποδοχή… Στοιχεία ενδιαφέροντα που χαρακτηρίζουν την εφηβεία θεωρούνται: η δημιουργικότητα των εφήβων, η ερωτική διάθεση που αναπτύσσεται και το πλαίσιο επικοινωνίας που υφίσταται. Η φαντασία των εφήβων είναι πολύ πλούσια και θα λέγαμε ότι είναι στις δόξες της. Οι φαντασιώσεις των εφήβων είναι πολύ ποικίλες, ευεργετικές θα ισχυριζόμαστε για τον οργανισμό και λειτουργούν όπως είναι ένα ήπιο φάρμακο ζωής…
Πολύ συχνά είναι τα παράπονα των εφήβων ότι δεν έχουν τι να κάνουν . Η μόρφωση, ο αθλητισμός, η μουσική κλπ. είναι δημιουργικές διέξοδοι για τους έφηβους. Ταυτοχρόνως δε ευχαριστούν και τους γονείς. Η γονεϊκή ενθάρρυνση ωφελεί τους νέους, ενώ αντίθετα η αδιαφορία τους εκλαμβάνεται ως απόρριψή τους. Χαρακτηριστική και δείγμα του ενδιαφέροντός τους ήταν η φράση των γονέων κάποτε: «να στείλω το παιδί στο σχολείο, να γίνει άνθρωπος». Φαινόμενα βίας, απειλών, εκφοβισμού, ψυχοπαθολογίας κλπ. που δημιουργούνται δεν καλλιεργούν την κοινωνικότητα, δεν προωθούν την μάθηση, αλλά την στραγγαλίζουν. Κάποιοι θα περάσουν στη μελαγχολία. Για ορισμένους θα είναι αφορμή για μαγκιές, επίδειξη δύναμης, επίδειξη, ένταξη σε συμμορίες. Η κακή διάθεση των παιδιών, το άγχος, οι κακές σχέσεις με γονείς είναι στοιχεία που επηρεάζουν. Η επιθετική αναβλητικότητα που επιδεικνύουν ουσιαστικά είναι μια σιωπηλή διαμαρτυρία. Με αυτόν τον τρόπο οι δεξιότητες περιορίζονται για τους έφηβους.
Μια άλλη σημαντική παράμετρος είναι το ενδιαφέρον που δείχνει ο/η έφηβος για το άλλο φύλο. Η κίνηση αυτή έχει ψυχοσωματική διάσταση. Αυτή η έλξη που αισθάνεται έχει την γοητεία του, αλλά σίγουρα έχει και πολύ άγχος και άφθονη ντροπή. Φοβάται τη μη αποδοχή, την απόρριψη. Ανησυχεί τι από όλα αυτά θα περάσει στο σώμα και τον ψυχισμό του. Το κρίσιμο θέμα του έρωτα έχει σχέση άμεσα με την ταυτότητά του. Το να ενοχλεί το αγόρι ένα κορίτσι ενέχει προκλήσεις, αλλά και κινδύνους. Ο/Η έφηβος οφείλει καταρχήν να κατανοήσει και να διαμορφώσει τον εαυτό του. Η επαφή με το άλλο φύλο είναι μια συνεχής διαδικασία εξερεύνησης του ερωτισμού και της σεξουαλικότητας. Η ελευθεριότητα που διαχέεται τα τελευταία χρόνια έχει ψυχολογικές, ηθικές και κοινωνικές προεκτάσεις…
Η ουσιαστική επικοινωνία γονέων και γενικά συγγενών με τους έφηβους, είναι θέμα που αγγίζει και απασχολεί το σύνολο – θα λέγαμε – της κοινωνίας. Χρειάζεται ειδική τεχνική για να επιτευχθεί. Είναι ζήτημα καρδιάς, είναι θέμα στάσης ζωής και απαιτεί κόπο και ιδιαίτερη δεξιότητα για να συναντηθούμε με τον άλλον. Για τον έφηβο ο χρόνος φαντάζει απεριόριστος. Οι γονείς θα πρέπει να αποδεχθούν ότι κατά την διάρκεια της εφηβείας θα δεχθούν «κτυπήματα». Θεωρείται απαραίτητο τα όποια ζητήματα επικοινωνίας, ανεξαρτοποίησης, χειραφέτησης, δημιουργικότητας , σεξουαλικότητας κλπ. προκύψουν, να αντιμετωπιστούν και να διευθετηθούν μέσα σε λογικά και φιλικά πλαίσια.
Οι έφηβοι δεν θα πρέπει να πληγωθούν, να απαξιωθούν και να έρθουν σε προστριβές. Ούτε και να αδιαφορήσουν. Αντιθέτως δε, θα χρειαστεί οι γονείς να δείξουν το απαραίτητο ενδιαφέρον και με την δέουσα διακριτικότητα. Η στήριξή τους στα νεαρά μέλη της οικογένειας θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ και αυτό θα διευκολύνει πολύ τον διάλογο ανάμεσά τους. Ένας διάλογος ουσιαστικός, παραγωγικός και αποτελεσματικός. Με ευαισθησία, με την οφειλόμενη υπομονή και με καλή διάθεση θα χρειαστεί να ακούσουμε τους νέους και να αφουγκραστούμε τις επιθυμίες τους. Προϋπόθεση αναγκαία για να μην οδηγηθούμε σε καταστάσεις ακραίες και αυτοκαταστροφικές, είναι όλα τα περιβληθούν με πνεύμα αγάπης, κατανόησης και αλληλεγγύης.
Σε μια δημοσκοπική έρευνα ανάμεσα στους έφηβους τέθηκε το ερώτημα: « ποιών την παρέα προτιμάς» έφερε τα εξής αποτελέσματα: γονείς και φίλους εξίσου 60%, γονείς 15%, φίλους 25%. Οφείλουμε λοιπόν τα κάνουμε ότι μπορούμε για να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη των νέων ανθρώπων. Θα πρέπει να αποδεχθούμε το γεγονός ότι έχουν απόψεις και ότι κάθε έφηβος είναι μοναδικός. Υπάρχουν σημαντικά προβλήματα που θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν : το ανήσυχο πνεύμα τους, οι εκρήξεις θυμού, η επιθετικότητα, η καταχρηστική χρήση τεχνολογίας, η υπερβολική χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών, η υπερβολική ενασχόληση με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, η εξάρτηση από τα τάμπλετς κλπ. όλα τα τελευταία σήμερα αναγνωρίζονται ως η σύγχρονη μάστιγα. Κοντά στα προηγούμενα να προσθέσουμε τα πολύ σοβαρά ζητήματα διατροφής, η βουλιμία και η νευρική ανορεξία.
Πολλοί έφηβοι παρουσιάζουν παραβατικές συμπεριφορές, απουσιάζουν από τα μαθήματά τους αδικαιολόγητα ή κάνουν κοπάνες από το σχολείο τους, ορισμένοι είναι επιρρεπείς στο κάπνισμα, στο αλκοόλ και σε διάφορες ψυχότροπες ουσίες. Κάποιοι μεγαλύτεροι τους κατηγορούν ως εγωιστές, ανυπάκουους, αυθάδεις, προκλητικούς, ότι ασκούν εκφοβισμό, κλπ. Η ανασφάλεια που βιώνουν οι έφηβοι, η χαμηλή αυτοεκτίμηση που νοιώθουν, η κακοποίηση, ο υποβιβασμός της προσωπικότητάς τους, η επίδραση του περιβάλλοντος, των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης κλπ. είναι αυταπόδεικτη. Για ένα παιδί, για έναν έφηβο, είναι αδήριτη ανάγκη να ασχολείται με όλα αυτά τα θέματα και μάλιστα με αυτά που του αρέσουν ή που τον εκφράζουν περισσότερο.
Για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της εφηβικής ηλικίας δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις. Η γέννηση δεν είναι μόνον δικαίωμα, είναι και θεία επιλογή. Οι έφηβοι είναι ελεύθερες προσωπικότητες. Ο κάθε γονιός οφείλει να σταθεί δίπλα στο παιδί του, να το στηρίξει και να τον καθοδηγήσει σωστά μέχρι την ενηλικίωσή του. Τα παιδιά δεν μεγαλώνουν «εν κενώ». Χρειάζονται κατανόηση, φροντίδα και αγάπη περισσή. Ο Θεός δίνει δύναμη, υπομονή και καρτερικότητα σε όσους -ες επιθυμούν και το ζητούν. Από τη μεριά τους οι γονείς θα πρέπει να δείξουν αγάπη, υπευθυνότητα, εμπιστοσύνη, κατανόηση, επικοινωνία, ιδιαίτερη τέχνη. Χρειάζεται υπομονή και επιμονή στον στόχο που τέθηκε εξαρχής.
Η πετυχημένη εκδήλωση έκλεισε με μιαν εύστοχη και καίρια παρέμβαση του Κωνσταντίνου Κάμτση πρόεδρου της Ιστορικής και Λαογραφικής Εταιρείας Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος». Οι ερωτήσεις που τέθηκαν από το πολυπληθές ακροατήριο, φανέρωσαν τόσο το έκδηλο ενδιαφέρον του κόσμου για τέτοια θέματα, όσο και την δυνατότητα της Ι.Λ.Ε. Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος» να προσκαλεί έγκριτους και καταρτισμένους ομιλητές και επιστήμονες. Το πνευματικό και πολιτιστικό επίπεδο των πολιτών της περιοχής ενδυναμώνεται και βελτιώνεται διαρκώς, Τα δε σχόλια θετικά εκφράζουν μια χειροπιαστή πραγματικότητα: Η περιοχή μας έχει μεγάλη ανάγκη από εκδηλώσεις τέτοιου υψηλού επίπεδου.
Λάζαρος Η. Κενανίδης, θεολόγος, διδάκτορας Α.Π.Θ.
μέλος του Δ.Σ. της Ι.Λ.Ε. Γιαννιτσών «Ο Φίλιππος»
δ/ντής 2ου Γυμνάσιου Γιαννιτσών «Κύριλλος και Μεθόδιος».
Η επόμενη εκδήλωση προγραμματίστηκε για τη Δευτέρα 12 Mαρτίου 2018 ΩΡΑ 19.30 ΑΙΘΟΥΣΑ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ, με τη διδάκτωρ Αρχαιολόγος, επίτιμη Έφορος Αρχαιοτήτων Γεωργία Καραμήτρου – Μεντεσίδη Θέμα: “Αιανή. “Η πόλη στο χώρο και στο χρόνο”. Θα προβληθεί επίσης και η βραβευμένη ταινία “Η αρχαιολόγος” η οποία αναφέρεται στην ιστορία της αρχαιολόγου Γεωργίας Καραμήτρου-Μεντεσίδη, η οποία προσπαθεί να ολοκληρώσει το πολυετές έργο μιας σημαντικής ανασκαφής στη Δυτική Μακεδονία, προτού το νερό από το υδροηλεκτρικό φράγμα του Ιλαρίωνα πλημμυρίσει όλη την περιοχή.
