Μιλώντας για τον “ασθενή” που λέγεται Δημόσια Διοίκηση, του Δημητρίου Ν. Τσουφλίδη

Άρθρο: Μιλώντας για τον “ασθενή” που λέγεται Δημόσια Διοίκηση, του Δημητρίου Ν. Τσουφλίδη

Η ακραία κατάσταση που προέκυψε στη Δημόσια Διοίκηση, αυτή τη φορά λόγω Covid-19, έφερε βίαια στο προσκήνιο την αυτάρεσκα χρόνια παθολογία της Δημόσιας Διοίκησης.
Με τον Παναγιώτη Μαΐστρο, σύμβουλο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, έτυχε να συνεργαστώ στον τότε Δήμο Κρύας Βρύσης και μου είχε αφήσει τις καλύτερες εντυπώσεις για τον τρόπο σκέψης του και την οξυδέρκειά του σε θέματα Δημόσιας Διοίκησης αλλά και Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Ο κ. Μαΐστρος λοιπόν προχώρησε το 2017 στη συγγραφή ενός γλυκόπικρου βιβλίο, που περιείχε όμως μεγάλη σοφία για την Δημόσια Διοίκηση στην Ελλάδα και αξίζει πραγματικά τον κόπο να το διαβάσει κάποιος που ασχολείται με τα κοινά. Το βιβλίο τιτλοφορείται: «Μεταρρυθμίσεις ή Επικοινωνιακές Φωτοβολίδες; Η Δημόσια Διοίκηση την τριετία 2016 – 2018». Στο βιβλίο αυτό περιγραφόταν η «στρατηγική μεταρρυθμίσεων» που είχε χαραχθεί και συμφωνηθεί για τη Δημόσια Διοίκηση κάτω από τη δαμόκλειο σπάθη της μνημονιακής επίσπευσης. Μάλιστα αυτή η στρατηγική είχε 3ετή δομή και με σαφές χρονοδιάγραμμα υλοποίησης με τον Νόμο 4336 τον επονομαζόμενο ως «Μνημονιακό Νόμο».
Στην τότε παρουσίαση του βιβλίου του είχε αναφέρει χαρακτηριστικά: «στη δεκαετία του 1980, αναπτυξιακοί θεσμοί της Αυτοδιοίκησης θεσμοθετήθηκαν. Στη δεκαετία του 1990 το ΑΣΕΠ, τα ΚΕΠ, ο Συνήγορος του Πολίτη, ο «Καποδίστριας». Πρόσφατα ο «Καλλικράτης» και η Διαύγεια. Δεν ήταν όμως ενταγμένα σε μια συνολική στρατηγική, σε ένα ολοκληρωμένο επιχειρησιακό πρόγραμμα, αλλά ήταν «ενδεχομενικές μεταρρυθμίσεις». Όπου κάποιοι προοδευτικοί πολιτικοί-και με την τυπική και με την ουσιαστική έννοια του όρου-κατάφεραν να δημιουργήσουν ένα «παράθυρο ευκαιρίας», και με πολύ θέληση και συναίσθημα, ενάντια στο μυαλό και στη σκέψη έκαμψαν τις σφοδρές αντιστάσεις του συστήματος».
Όπως παρατηρούσε στην παρουσίαση του βιβλίου του Μαΐστρου ο Αλέκος Παπαδόπουλος,«οι αλλαγές στη δημόσια διοίκηση έπρεπε να ήταν το πρώτο μέλημα, το πρώτο καθήκον και η πρώτη έγνοια για το σύνολο όλων των δυνάμεων που δρουν στη χώρα. Έπρεπε να είναι υπόθεση και των άλλων υποτιθέμενων φυσικών ηγεσιών που έχει η χώρα, κοινωνικών, πνευματικών, ακαδημαϊκών. Και οι δανειστές, η Ευρώπη, θα έπρεπε αυτό να το είχαν θέσει ως μια πρώτη προτεραιότητα και να είχε σταματήσει η οποιαδήποτε περαιτέρω αξιολόγηση, εάν δεν ερχόταν ένας τέτοιος νόμος”.
Ο πρώην υπουργός κ. Παπαδόπουλος ανέλυσε περαιτέρω ότι «χρειάζεται η συστημική προσέγγιση της δημόσιας διοίκησης ως λειτουργικού τμήματος του τετραγώνου: «Δημόσια Διοίκηση-Πολιτική-Οικονομία-Κοινωνία». Εκεί πρέπει να γίνουν οι μεταρρυθμίσεις, δηλαδή στους πολιτικούς θεσμούς, στη δημόσια διοίκηση, στην οικονομία, στην κοινωνία, καθώς και στη συνεκτικότητά τους. Πρέπει να γίνουν για να μπορέσουν να επιβιώσουν και τα τέσσερα αυτά συστήματα μαζί, συστημικά».
Δεν είναι λίγοι άλλωστε αυτοί που υποστηρίζουν σθεναρά ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα στη Δημόσια Διοίκηση (συμπεριλαμβανομένου και της Αυτοδιοίκησης) δεν είναι άλλο από την έντονη πολιτικοποίηση ή κομματικοποίηση της διοικητικής δομής του κράτους στο κέντρο και στην περιφέρεια.Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την εξαΰλωση του πνεύματος της ουδετερότητας που πρέπει να έχουν απέναντι στα κομματικά ή κυβερνητικά στελέχη και της αφοσίωσης στο δημόσιο συμφέρον και όχι στο κομματικό».
Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς της κυβέρνησης αυτή τη στιγμή πραγματοποιείται μια προσπάθεια εκσυγχρονισμού των δομών και των λειτουργιών του κράτους. Ενός κράτους που προσπαθεί ασθμαίνοντας να πλησιάσει τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Στην πανδημία με ακρογωνιαίο λίθο το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης επιτεύχθηκαν πολλά και σημαντικά έργα κυρίως στην ψηφιακή επικοινωνία και την καθημερινότητα του πολίτη.
Το ζητούμενο όμως είναι να αναλάβει δράση και η Αυτοδιοίκηση.
Η Αυτοδιοίκηση (δήμοι και περιφέρειες), είναι μπροστά σε μια μοναδική ευκαιρία, ίσως και την τελευταία τόσο σημαντική, για να αλλάξουν άρδην την εικόνα στις τοπικές κοινωνίες και να δώσουν μια άλλη ποιότητα ζωής και υπηρεσίες στους πολίτες. Έχουν μια μεγάλη ευκαιρία να διαμορφώσουν νέες συνθήκες, να βάλουν τα θεμέλια για μια νέα εποχή που θα συμβαδίζει με τις νέες τεχνολογίες.
Γενικά έχουν το διαβατήριο να εισέλθουν σε μια άλλη πραγματικότητα και εάν αξιοποιήσουν έξυπνα, γρήγορα και με μεθοδικότητα τους πόρους που προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης μπορούν να κάνουν πραγματικά θαύματα.
Το διαβατήριό τους δεν είναι άλλο από το ελληνικό Σχέδιο για το Ταμείο Ανάκαμψης, που αποτελεί παράλληλα και ένα πολυεργαλείο, το οποίο πρέπει περιφερειάρχες και δήμαρχοι να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Ανέκαθεν η κριτική που ασκούσαν οι δήμαρχοι και οι περιφερειάρχες στις εκάστοτε κυβερνήσεις συνοψιζόταν στη φράση «δεν έχουμε πόρους».Πλέον πόροι υπάρχουν, αλλά το κρίσιμο είναι σε αυτή την αναπτυξιακή πορεία των τοπικών κοινωνιών μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης, η ικανότητα των Δημάρχων και Περιφερειαρχών να το «ξεζουμίσουν».
Για να υπάρχει θετικό αποτέλεσμα θα πρέπει όμως να δημιουργηθούν συνθήκες καλύτερης συνεργασίας όλων των επιπέδων διακυβέρνησης.Αυτό θα δώσει απαντήσεις και λύσεις στα πραγματικά προβλήματα και τις ανάγκες κάθε περιοχής και κυρίως θα γίνει πράξη η περίφημη δίκαιη, βιώσιμη και πράσινη ανάπτυξη που προβάλλεται όλο και περισσότερο.
Μένει να δούμε στην πορεία εάν η Αυτοδιοίκηση και κατ’ επέκταση η Δημόσια Διοίκηση θα «αχρηστεύσει» ένα ακόμα χρηματοδοτικό εργαλείο.
*Ο Δημήτριος Ν. Τσουφλίδης είναι Προϊστάμενος του Τμήματος Διαφάνειας και Υποστήριξης Συστημάτων Πέλλας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας και ως Δημοσιογράφος Μέλος της ΕΔΗΠΗΤ.