«Η χώρα μας δεν έπρεπε να εμπλακεί με όπλα στην Ουκρανία»

Η αθέτηση υποσχέσεων για μη ένταξη χωρών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης στο ΝΑΤΟ από πλευράς της Δύσης και η επιμονή της Ουκρανίας που πίστεψε ότι είχε ισχυροποιήσει

τα τελευταία χρόνια τις σχέσεις της με τη Δύση και ότι θα πετύχαινε ό,τι και οι Βαλτικές χώρες που εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ, την οδήγησαν να διαλέξει μόνη της το σχοινί που κρεμάστηκε. Αυτό, επαναλαμβάνω, δεν σημαίνει ότι δίνω άφεση αμαρτιών στη Ρωσία, όμως η Ουκρανία πρέπει να αποτελεί τη γέφυρα που ενώνει Ε.Ε. και Ρωσία και όχι το κανάλι που τις χωρίζει.

«Από έναν πόλεμο βγαίνουν όλοι χαμένοι». Πρόκειται μια αλήθεια που έρχεται από τα χείλη ενός στρατιωτικού με μεγάλη εμπειρία. Ο πτέραρχος και επίτιμος αρχηγός ΓΕΕΘΑ Χρήστος Χριστοδούλου μιλάει στην «Εφ.Συν.» για τη ρωσική εισβολή την Ουκρανία, τις γεωπολιτικές ισορροπίες στην ευρύτερη περιοχή, τα ρωσικά όπλα που απαρτίζουν μεταξύ άλλων την ελληνική αεράμυνα αλλά και για την εμπλοκή της χώρας μας στον πόλεμο με την αποστολή στρατιωτικού υλικού.

-Κύριε Αρχηγέ, σε λίγες μέρες συμπληρώνεται σχεδόν ένας μήνας από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Αυτό που στην αρχή παρουσιάστηκε ως μια επιχείρηση blitzkrieg φαίνεται πως εξελίσσεται εντελώς διαφορετικά. Μιλώντας με στρατιωτικούς όρους, θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για κερδισμένους και ηττημένους σε αυτή τη φάση του πολέμου;

«Κύριε Τερζή, πριν προχωρήσουμε στις επιμέρους ερωτήσεις, επιτρέψτε μου να πω ότι καταδικάζω απερίφραστα τον πόλεμο στην Ουκρανία. Πιστεύω ότι υπήρχαν περιθώρια συζήτησης και διαπραγμάτευσης για επίλυση του προβλήματος που ουσιαστικά ξεκίνησε από το 1991 με την πτώση του τείχους του Βερολίνου και τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας.

Η αθέτηση υποσχέσεων για μη ένταξη χωρών της πρώην σοβιετικής ένωσης στο ΝΑΤΟ από πλευράς της δύσης και η επιμονή της Ουκρανίας που πίστεψε ότι είχε ισχυροποιήσει τα τελευταία χρόνια τις σχέσεις της με τη Δύση και ότι θα πετύχαινε ότι και οι Βαλτικές χώρες που εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ, την οδήγησε να διαλέξει μόνη της το σχοινί που κρεμάστηκε. Αυτό επαναλαμβάνω δεν σημαίνει ότι δίνω άφεση αμαρτιών στην Ρωσία, όμως η Ουκρανία πρέπει να αποτελεί την γέφυρα που ενώνει ΕΕ και Ρωσία και όχι τα κανάλι που τις χωρίζει, όπως άλλωστε είχε εκφράσει ο Πρόεδρος Ντε Γκωλ για την ιδέα της ενωμένης Ευρώπης, που είπε, ότι αυτή θα ξεκινάει από τον Ατλαντικό και θα τελειώνει στα Ουράλια Όρη.

Σε ότι αφορά τώρα στην ερώτηση σας, η πρώτη εντύπωση που άφησε να αιωρείται η πλευρά της Ρωσίας, ήταν ότι θα είχαμε μια γρήγορη πολεμική ενέργεια με σκοπό την ανατροπή της σημερινής ηγεσίας στην Ουκρανία, με τις ελάχιστες δυνατές απώλειες. Όμως δυστυχώς και στην περίπτωση αυτή επιβεβαιώνεται ο Νικολό Μακιαβέλι που είπε: «Ο πόλεμος αρχίζει όταν θέλεις, αλλά δεν τελειώνει όταν θέλεις».

Τα δεδομένα λοιπόν άλλαξαν δραματικά μετά τις 3-4 πρώτες ημέρες, αφού δεν επιτεύχθηκε ο αρχικός αντικειμενικός σκοπός των Ρώσων, όπως τουλάχιστον είχε διαφανεί. Όμως αυτό που δεν μπορεί να πει κανείς με βεβαιότητα, δηλαδή εάν πράγματι σκόπευαν σ΄ αυτό που έδειξαν στην αρχή ή σε αυτό που γίνεται σήμερα. Θεωρώ λοιπόν ότι η κατάσταση όπως εξελίσσεται ευνοεί την Ρωσία, η οποία επί της ουσίας μετά την πρώτη εβδομάδα, επέτρεψε την εμπλοκή φιλορωσικών δυνάμεων που δρουν στην Ουκρανία με τις αντίστοιχες Ουκρανικές εξτρεμιστικές-ακροδεξιές που δρουν κυρίως στην ανατολική Ουκρανία (Αζόφ κλπ) με την παρουσία ξένων μισθοφόρων, ώστε ο πόλεμος αυτός να πάρει χαρακτήρα εμφυλίου.

Έτσι οι καταστροφές είναι πολλές περισσότερες, ο άμαχος πληθυσμός βρίσκεται ανάμεσα σε διασταυρούμενα πυρά, χάνεται η ευθύνη των εγκλημάτων από τις επίσημες ηγεσίες και συντηρείται η κατάσταση αυτή για πολύ μεγαλύτερο διάστημα απ΄ όσο εάν είχαμε μια απευθείας σύγκρουση δύο συγκροτημένων στρατιωτικών δυνάμεων. Απλά να πω ότι ο Ουκρανικός στρατός ήταν και είναι φυσικά ανύπαρκτος και εάν η ρωσική μηχανή ήθελε να φτάσει στα ουκρανοπολωνικά σύνορα θα το είχε κάνει σε 5 μέρες, δηλαδή όσο χρειάζονται τα οχήματα της να διανύσουν την απόσταση των 1300 χιλιόμετρα από την μια άκρη στην άλλη. Επειδή όμως λέγονται πολλά περί του αντιθέτου να πω ότι στον πόλεμο ακούς μόνο ψέματα και από τις δύο πλευρές. Δεν είναι δικό μου, αλλά του Philip Snowden Βρετανού πολιτικού 1864-1937 που είπε: «Η πρώτη απώλεια όταν έρχεται ο πόλεμος είναι η αλήθεια», το οποίο και προσυπογράφω.

Για το δεύτερο μέρος της ερώτησης σας για κερδισμένους και ηττημένους, αυτό που έχω να πω είναι ότι από ένα πόλεμο βγαίνουν όλοι χαμένοι. Ο πόλεμος αυτός έχει επιφέρει μεγάλα προβλήματα σε όλη την ευρύτερη περιοχή, τα οποία θα ενταθούν ακόμη περισσότερο πολύ γρήγορα. Ο πρώτος χαμένος είναι ο λαός της Ουκρανίας και η ίδια η Ουκρανία ως οντότητα, αφού η χώρα αυτή θα διαμελιστεί, όπως ακριβώς έγινε με την Πρώην Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας (ΠΓΔ). Στο σημείο αυτό πρέπει να αναφερθεί κάτι που δεν είναι σε γνωστό όλους, δηλαδή ότι η πληθυσμιακή σύνθεση της Ουκρανίας είναι ανάλογη της ΠΓΔ, που απαρτίζεται από τεράστιους αριθμούς ρωσικής, λευκορωσικής, τσετσένικης, πολωνικής, ρουμανικής, ελληνικής καταγωγής και πολλών ακόμη εθνικοτήτων. Θα δημιουργηθούν λοιπόν πολλές περιφέρειες, άλλες θα ενσωματωθούν στο ρωσικό κράτος, άλλες θα είναι τύποις ανεξάρτητες και άλλες ορατά ελεγχόμενες.

Επίσης, χαμένη θα είναι η Ευρώπη η οποία θα πληρώσει πολύ ακριβά αυτά που μέχρι σήμερα έπαιρνε φθηνά από Ρωσία (όπως ΦΑ, πετρέλαιο, σιτηρά, άνθρακά και άλλες πρώτες ύλες), ενώ θα δεχθεί κι ένα μεγάλο κύμα μετανάστευσης από Ουκρανούς που δεν είναι εύκολο να διαχειριστεί. Οι ΗΠΑ, που πίστεψαν ότι με τον αποκλεισμό της Ρωσίας από το διεθνές γίγνεσθαι θα είχε την απόλυτη κυριαρχία στον πλανήτη, όμως που θα χάσει πλέον σταδιακά, ειδικά εάν προχωρήσουν συμφωνίες μεταξύ Κίνας και αραβικών χωρών ώστε οι πωλήσεις πετρελαίου να γίνονται σε ρούβλια ή και γιουάν πέραν του δολαρίου, ενώ θα αναδείξουν ακόμη περισσότερο με την πολιτική τους, τον ρόλο της Κίνας. Η ίδια η Ρωσία η οποία θα χρειαστεί πλέον πολύ χρόνο για να επανέλθει σε ανάπτυξη, βιοτικό επίπεδο και αγορές. Το ποιος θα έχει οφέλη, η απάντηση είναι εύκολη, θα είναι όσοι παραδοσιακά επί αιώνες επωφελούνται από τους διάφορους πολέμους, δηλαδή ορισμένα φυσικά πρόσωπα, εταιρείες και όχι οι λαοί.

-Η Ελλάδα έστειλε πολεμικό υλικό στην Ουκρανία με την κυβέρνηση να υπερασπίζεται αυτή την απόφαση παραπέμποντας σε ένα αντίστοιχο σενάριο στο μέλλον και στην περίπτωση που θα βρισκόμασταν εμείς στη θέση του αμυνόμενου. Πώς σχολιάζετε αυτή την απόφαση;

«Η ευθεία απάντηση μου είναι ότι η χώρα μας δεν έπρεπε να εμπλακεί έστω και συμβολικά με όπλα. Η Ελλάδα παραδοσιακά είναι μια δύναμη που πρεσβεύει την ειρήνη και σ΄ αυτό έπρεπε να επενδύσουμε από την πρώτη στιγμή. Δικαιολογίες ότι έστειλε η Πορτογαλία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες δεν στέκουν. Οι χώρες αυτές δεν σηκώνουν το βάρος συνθηκών όπως Λωζάνης, Μοντρέ, Παρισίων κλπ. Επίσης, δεν έχουν στη γειτονιά τους το πρόβλημα, όπως εμείς. Δεν ζούνε με πρόβλημα όπως αυτό της Κύπρου, εδώ και 48 χρόνια. Θα χαιρόμουν όμως πολύ εάν έβλεπα καράβια ειρήνης με την ελληνική σημαία να μεταφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια στην Οδησσό, την Μαριούπολη και να απεγκλωβίζουν αμάχους. Επίσης, εάν οι όποιες συνομιλίες μεταξύ των δύο πλευρών γινόντουσαν πχ στην Θεσσαλονίκη και όχι στην Αντάλια, αφήνοντας σε άλλους που έχουν λερωμένη τη φωλιά τους, το προνόμιο να κουνούν τη σημαία της ειρήνης».

-Ο Έλληνας πρωθυπουργός μιλώντας σε συνέντευξη στον Alpha εμφανώς υποτίμησε τα όπλα ρωσικής κατασκευής που η Ελλάδα διαθέτει στο οπλοστάσιό της, ανάμεσά τους και τους πυραύλους S300. Είπε χαρακτηριστικά ότι πρόκειται για «όπλα παλαιότερων δεκαετιών που δεν είναι τόσο σημαντικά για την άμυνα της χώρας». Ισχύει αυτό;

«Κατ΄ αρχάς να ξεκαθαρίσω κάτι, είναι άλλο να μιλάμε για ένα όπλο απαξιωμένο και διαφορετικά για ένα όπλο σχετικής ηλικίας, που όμως είναι τεχνολογικά αναβαθμισμένο. Τα όπλα ρωσικής κατασκευής ήρθαν στη χώρα μας με την έγκριση του ΝΑΤΟ, μέσω της πρώην Αν. Γερμανίας, καθώς και με αγορές κυρίως μέσω Ουκρανίας, οι οποίες εντάχθηκαν στο οπλοστάσιο των ΕΔ της χώρας και που αποτελούν σήμερα τμήμα της ασπίδας της χώρας μας, αφού στην πλειονότητα τους είναι αμυντικά. Μάλιστα για τα S-300 που αναφέρεστε, έχουν υπογραφεί πρόσφατα συμφωνίες υποστήριξης και αναβάθμισης τους. Είναι πολύ αξιόπιστα και σαφώς χρήσιμα για την αεράμυνα της χώρας. Η απαξίωση τους χωρίς να γίνεται κουβέντα αντικατάστασης τους με κάτι αντίστοιχο και καλύτερο, συγκρίνεται μόνο με την απαγόρευση της Λίμνης των Κύκνων στο μέγαρο μουσικής και του Ντοστογιέφσκι, λόγω ρωσικής καταγωγής».

-Δημοσιεύματα στον Τύπο αναφέρουν ότι η Ουκρανία έχει ζητήσει από τη χώρα μας τέτοια όπλα. Η Αθήνα αρνείται ότι το συζητά. Ποιες επιπτώσεις θα είχε στην άμυνά μας αλλά και γενικότερα το ενδεχόμενο νέας αποστολής οπλικών συστημάτων στην Ουκρανία;

«Νομίζω ότι το εάν πρέπει ή όχι να στείλουμε επιπλέον όπλα στην Ουκρανία, η απάντηση μου είναι όπως και πριν: «το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού», πέραν του ότι αδυνατίζει η αμυντική μας ικανότητα με την αποδέσμευση τους, όπως απαντήθηκε στην προηγούμενη ερώτηση. Όμως εδώ πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάτι που ακούμε συχνά όχι μόνο για τα δικά μας όπλα αλλά και για ενίσχυση της Ουκρανίας με σύγχρονα οπλικά συστήματα ακόμη και πολεμικά αεροσκάφη. Όσο πιο σύγχρονο είναι ένα σύστημα τόσο μεγαλύτερη είναι η ανάγκη εκπαίδευσης του προσωπικού που το χειρίζεται. Όσα ακούγονται λοιπόν, εντάσσονται στην καθημερινή προπαγάνδα και από τις δύο πλευρές. Όμως και η ρητορική μόνο εμπλοκή από εμάς, δημιουργεί πολιτικό κλίμα που δεν γνωρίζουμε στο που θα μας οδηγήσει στο μέλλον».

-Έχοντας αγοράσει πρόσφατα όπλα και φρεγάτες αξίας πολλών δισ. ευρώ, πόσο πιθανό θεωρείτε ένα νέο σαφάρι εξοπλισμών ειδικά από τη στιγμή που οι ΗΠΑ έχουν στείλει το μήνυμα στις χώρες μέλη του ΝΑΤΟ οι οποίες διαθέτουν ρωσικό οπλισμό ότι πρέπει να τον αποσύρουν;

«Εδώ ανοίγετε ένα πολύ μεγάλο θέμα. Στο πρόσφατο παρελθόν, αλλά και σήμερα, με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία, γίνονται συζητήσεις και τίθενται ερωτήματα εάν τα νέα αεροσκάφη ή Φρεγάτες ή και κάποια άλλα συστήματα που έρχονται στο τραπέζι για διαπραγμάτευση, καλύπτουν τις ανάγκες της χώρας. Ερωτήθηκα πολλές φορές για το κατά πόσο συμφωνώ ή όχι με τις νέες προμήθειες. Η απάντηση είναι ΝΑΙ σε νέες αγορές μου ΟΧΙ όμως εάν δεν γίνονται σύμφωνα με σχεδιασμό και προτάσεις των ΓΕ και των νόμων που διέπουν τις προμήθειες αμυντικού υλικού (ΑΥ).

Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο ότι όταν γίνονται προμήθειες ΑΥ από οποιαδήποτε χώρα με γνώμονα μόνο τα γεωπολιτικά μας συμφέροντα, στο τέλος πληρώνουμε διπλά σε κόστος, ενώ τα όποια συμφέροντα χάνονται, αφού αλλάζουν στο πέρασμα του χρόνου. Με στόχο να ισχυροποιήσω την άποψη αυτή στους μη ειδικούς, αναφέρω ενδεικτικά ότι η ισχύς ενός στρατεύματος δεν εξαρτάται μόνο από τα όπλα που έχει στην κατοχή του. Στοιχεία όπως ένα οργανωμένο δίκτυο πληροφοριών, ενός ισχυρού δικτύου επικοινωνιών, ενός συστήματος διοίκησης και ελέγχου, ενός άρτια εκπαιδευμένου προσωπικού σε αριθμούς που θα καλύπτουν τους επιθυμητούς στόχους που θέτει η πολιτική ηγεσία, η επιλογή όπλων άμυνας και κρούσης, η υποστήριξη τους από την εγχώρια βιομηχανία στο μέγιστο δυνατό βαθμό, η εξασφάλιση της διαλειτουργικότητας των συστημάτων που φέρουν τα όπλα (πλατφόρμες όπως Α/Φ, πλοία, ειδικά οχήματα ΣΞ κλπ), είναι αυτά που καθορίζουν την τελική έκβαση ενός πολέμου».

– Κύριε Αρχηγέ, εδώ και μια 10ετία δεν αγοράσαμε σχεδόν τίποτα για τις ΕΔ, αφού δεν είχαμε χρήματα λόγω της οικονομικής κρίσης. Δεν έπρεπε να προχωρήσουμε σε νέες αγορές;

«Θα είναι απλή αλλά και ξεκάθαρη η απάντηση μου. Δεν αγοράσαμε όχι γιατί δεν είχαμε χρήματα, αφού στους ετήσιους προϋπολογισμούς ακόμη και μέσα στην βαθιά περίοδο της οικονομικής κρίσης εγγραφόταν χρήματα όχι στο ίδιο επίπεδο πριν το 2010, όμως χρήματα που επαρκούσαν ώστε να γίνουν κρίσιμα προγράμματα για ανανέωση ή προσθήκες υλικού. Αυτό λοιπόν που ΔΕΝ επέτρεψε επί της ουσίας την εκτέλεση νέων προγραμμάτων παρά του ότι προϋπολογίστηκαν σημαντικά ποσά καθ΄ όλη τη διάρκεια της επιτροπείας, είναι οι δύο νόμοι περί προμηθειών αμυντικού υλικού, δηλαδή των 3883/10 και 3978/11. Η αυστηρότητα και η πολυπλοκότητα των νόμων αυτών, ουσιαστικά δεν επιτρέπουν νέες προμήθειες παρά μόνο εάν γίνουν με διακρατικές συμφωνίες και νομοθετική ρύθμιση από την Βουλή, κάτι όμως που δεν αποτελεί άλλοθι ώστε να επαναλαμβάνεται συνεχώς.

Βέβαια οφείλω να αναφέρω ότι, αυτό που μειώθηκε σημαντικά στην εν λόγω περίοδο που όμως δεν έχει βελτιωθεί ούτε και σήμερα, είναι η χρηματοδότηση του λειτουργικού Π/Υ των ΓΕ, με συνέπεια τη μείωση των διαθεσιμοτήτων. Και πάλι όμως θα τονίσω ότι οι διαθεσιμότητες δεν επηρεάζονται μόνο από το ύψος της χρηματοδότησης, αλλά και από πολλούς άλλους παράγοντες. Πχ στο τέλος του 2017 στην ΠΑ είχε αυξηθεί το πτητικό έργο των εκπαιδευτικών Α/Φ κατά 42% και η διαθεσιμότητα των μαχητικών κατά 14% σε σχέση με το 2016, όντας με τον Π/Υ της ΠΑ για το 2017 μειωμένο κατά 3,5%».

– Διαβάζουμε σήμερα ότι υπάρχει αντίστοιχη πίεση προς την Τουρκία να αποσύρει ή και να παραχωρήσει τους S-400 στην Ουκρανία και να ενταχθεί εκ νέου στο πρόγραμμα των F-35, ποια είναι η άποψή σας;

«Σε ό,τι αφορά στο πρώτο σκέλος είμαι βέβαιος ότι η Τουρκία δεν θα δώσει και δεν θα παραχωρήσει ούτε μια σφαίρα πολύ δεν μάλλον τους S-400, στην Ουκρανία. Σε ότι αφορά στο F-35 σε ανύποπτο χρόνο (Οκτώβριος 2017) είπα ότι, η Τουρκία δεν θα πάρει το F-35, το γιατί όμως το εξήγησα σε άρθρο μου πολύ αργότερα (Μάιος 2021) με τίτλο «Τουρκία και F-35», όπου και τότε έβλεπα να παίζει το ίδιο έργο στα ΜΜΕ, θα τα πάρει δεν θα τα πάρει. Η Τουρκία λοιπόν αποφάσισε με την προμήθεια των S-400 να την απομακρύνουν από το εταιρικό σχήμα του F-35, αντί να αποχωρήσει μόνη της, αποφεύγοντας τυχόν ποινικές ή άλλες ρήτρες σε βάρος της, ενώ τώρα διεκδικεί ή ίδια ανάλογες αποζημιώσεις. Ο λόγος ήταν ότι δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει πρόσβαση στον πηγαίο κώδικα των F-35, για να προχωρήσει στην κατασκευή του δικού της μαχητικό, όπως είχε σχεδιάσει».

-Τις τελευταίες ημέρες, βλέπουμε να γίνεται αναφορά σε πολλά μέσα για την χρήση προηγμένων βομβών σε μεγάλες αποστάσεις όπως πχ του πύραυλου Kinzha, πως εκτιμάτε τη στάση της Ρωσίας επί αυτού;

«Όπως ανέφερα και στην αρχή, σε ένα πόλεμο ακούς δύο πράγματα. Ψέμα και προπαγάνδα. Η διαρροή λοιπόν των δυνατοτήτων του συγκεκριμένου όπλου, αλλά και αυτών που θα δούμε ίσως σύντομα, εντάσσεται στην προπαγάνδα από την πλευρά της Ρωσίας, κυρίως δε προς την δύση και ιδιαίτερα στο ΝΑΤΟ. Αυτό έρχεται ως απάντηση για όσους μιλούν για αποκλεισμό πτήσεων πάνω από την Ουκρανία με χρήση ΝΑΤΟικών μαχητικών αεροσκαφών, που θα απογειώνονται προφανώς από ΝΑΤΟικά αεροδρόμια. Δείχνει λοιπόν αυτό που έχει, αντί να πει ότι εγώ σας φτάνω εάν απειληθώ».

-Πως σχολιάζετε τις τελευταίες αναφορές από την πλευρά της ΕΕ για νέο Αμυντικό Δόγμα που θα καλύπτει της χώρες της Ευρώπης;

«Με την έναρξη των επιχειρήσεων στην Ουκρανία και μετά το πρώτο σοκ της ωραίας «κοιμωμένης» Ευρώπης, είδαμε ένα καταιγισμό δηλώσεων από πολλές χώρες που αφορούσαν στην προμήθεια νέων οπλικών συστημάτων. Ακούστηκαν τεράστια ποσά όπως πχ 100 δις ευρώ από την Γερμανία, αλλά και άλλα παραπλήσια ποσά από τις σκανδιναβικές και κάτω χώρες. Το εάν οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να τρέξουν να υλοποιήσουν τα προγράμματα που εξήγγειλαν και εάν οι λαοί τους βρεθούν στο δίλημμα βούτυρο ή κανόνια, είναι πολύ αργά πλέον. Το μόνο όμως που μπορώ να σχολιάσω είναι εάν γνωρίζουν σε ποιο βάθος χρόνου θα αξιοποιηθούν οι όποιες νέες προμήθειες.

Τώρα εάν καταφέρουν να βρουν το κλειδί από το συρτάρι στο οποίο βρίσκεται ο σχεδιασμός εδώ και 10ετίες για την ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής πολιτικής εξωτερικών και άμυνας, δεν είμαι σε θέση να δώσω μια πειστική απάντηση. Φοβάμαι όμως ότι οι συζητήσεις αυτές γρήγορα θα ξεχαστούν αφού οι δομές της ΕΕ δεν έχουν εκσυγχρονιστεί και οι ηγεσίες των κρατών μελών της δεν είναι έτοιμες να προχωρήσουν σε μια τέτοια κίνηση. Η κουβέντα ότι θα είναι συμπλήρωμα στο ΝΑΤΟ, αποτελεί σύντομο ανέκδοτο, αφού οι ίδιες αυτές χώρες είναι και μέλη του ΝΑΤΟ.

Τι λοιπόν θα προστεθεί πέραν από το να ξοδευτούν υπέρογκα ποσά και να δημιουργηθούν παράπλευρα κέντρα αποφάσεων! Η δική μου απάντηση στο δίλημμα βούτυρο ή κανόνια γιατί περί αυτού πρόκειται, είναι: Όσο ποιο πολύ βούτυρο έχεις στο ψωμί σου τόσα ποιο πολλά κανόνια χρειάζεσαι για να το προστατέψεις. Διαφορετικά θα σου το φάει κάποιος άλλος. Αρκεί βέβαια τα κανόνια να αγοράζονται με στόχο την προστασία του βουτύρου όλου του λαού και όχι για την αποθήκευση του σε κάποια ψυγεία».

Πηγή: efsyn